Σύνοδος Δία - Κρόνου

Σύνοδος Δία - Κρόνου αυτές τις μέρες. Κι ιδού η δική μου συνεισφορά στο φαινόμενο. Φαίνονται και τρεις δορυφόροι του Δία κι ελάχιστα οι δακτύλιοι του Κρόνου (πιο πολύ τους μαντεύεις). Απ' την ταράτσα του σπιτιού, στην Ηλιούπολη.

Τυροπατάτα

Τόχω ξαναγράψει πολλές φορές πως παρακολουθώ το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία". Και πως πολλές φορές κάτι που διαβάζω στο (καθημερινό) άρθρο ή τα σχόλια, μου θυμίζουν διάφορες ιστορίες μου. Έτσι έγινε και σήμερα. Είχε άρθρο για "το άλλο χρυσάφι της γης" ονομάζοντας έτσι την πατάτα. Στα σχόλια κάποιος έγραψε πως "Πατάτα (λέγεται ότι) βάνουν και στις (πειραγμένες) γραβιέρες, αυτές που είναι άνοστες-σαπουνέ". Και θυμήθηκα την τυροπατάτα. Έγραψα εκεί την ιστορία κάπως σύντομα, τη γράφω κι εδώ πιο αναλυτικά.

Στη Μυτιλήνη - τα γρι-γρι

Η παραπάνω φωτογραφία δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο "Στο νησί" με τη σημείωση ότι είναι τραβηγμένη τον Οκτώβρη του 1988 από την κ, Μαρία Μπουρου (μάλλον Μπουρνού; ).

Μια δυνατή εικόνα που μου έχει μείνει από αυτή την περίοδο που έμεινα στη Μυτιλήνη, κι ας ήμουνα τόσο μικρός (8 χρονών) κι ας ήταν για τόσο λίγους μήνες (8 απ' τους οποίους οι τελευταίοι χειμωνιάτικοι) ήταν η εικόνα με τα γρι-γρι, τα γκιργκίρια όπως τα λέγαμε, που φεύγαν απ' το λιμάνι να πάνε για ψάρεμα. Η παραπάνω φωτογραφία που έκλεψα είναι χαρακτηριστική αφού φαίνονται 5 - 6 καΐκια δεμένα μπροστά απ' την προκυμαία, 20 χρόνια αργότερα απ' την εποχή που μιλάμε. Το λιμάνι έχει μεγαλώσει, έχει φτιαχτεί το καινούριο αλλά ακόμα η κατάσταση δεν είχε αλλάξει.

Αεροδρόμιο Βερολίνου

Επιτέλους. Ξεκίνησε να λειτουργεί το (νέο) αεροδρόμιο του Βερολίνου! Και τι μ' αυτό θα μου πείτε και τι μας νοιάζει εμάς. Μα έχουμε ακούσει τόσες και τόσες φορές πως εμείς οι Έλληνες είμαστε χύμα στο κύμα, δεν τηρούμε τα χρονοδιαγράμματα που μπαίνουν για τα διάφορα έργα και πως δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των Ευρωπαίων και κυρίως των Γερμανών που τα προγραμματίζουν όλα και τα κάνουν στην ώρα τους. Για το θέμα είχα γράψει και στο παλιό μου το μπλογκ αλλά είχα κάνει και αναφορά όταν έγραψα για το ότι θα φτιαχνόταν η σκεπή του σταθμού του Μονάχου (και για άλλους μύθους σχετικά με τη Γερμανία είχα γράψει, άλλους που είναι υπέρ τους κι άλλους που είναι κατά).

Κόκορας κρασάτος με χυλοπίτες στη γάστρα

Αυτές τις μέρες είν' ο Δημήτρης στην Ελλάδα. Και συζητώντας για φαγητά εκδήλωσε την επιθυμία για κόκορα κρασάτο με χυλοπίτες. Η επιθυμία του διαταγή. Έπρεπε να ικανοποιηθεί, και γρήγορα, δεν είναι συνέχεια μαζί μας, φεύγει πίσω για Βερολίνο. Τα βασικά υλικά ήταν γνωστά: κόκορας και χυλοπίτες. Αλλά τι άλλο θα έπρεπε να τα συνοδέψει και, το κυριότερο, ποια είναι η σχετική διαδικασία. Γιατί πολλές φορές το έχω ακούσει ή δει σε μενού ταβέρνας αυτό το έδεσμα αλλά καμιά δεν το έφτιαξα και κυρίως δεν είχα σχετική συνταγή στο αρχείο μου. Βέβαια, τέτοια πράγματα την σήμερον είναι εύκολο να τα λύσεις: ρωτάς τη θεία Γκουγκλ. Κι αυτή σου δίνει πολλές και διάφορες ιδέες. Που διαφέρουν, αλλά αν ξέρεις διαλέγεις και καταλήγεις στη δική σου εκδοχή. Κι η δική μου, τελικά, ξέφυγε εντελώς αφού χρησιμοποίησα γάστρα.

Στη Μυτιλήνη

Τη Μυτιλήνη την έχω επισκεφτεί πολλές φορές. Συνήθως περαστικός από κει είτε για να πάρω το βαπόρι είτε για δουλειές (π.χ. γιατρούς ή ψώνια). Αλλά και για βόλτες ή για μια συναυλία ή θέατρο στο Κάστρο. Όμως δυο φορές έχω μείνει εκεί - και μάλιστα για κάμποσο καιρό. Τη δεύτερη φορά όταν ήμουν φαντάρος στην Παγανή (λίγο παραέξω - πηγαίναμε και με τα πόδια άμα λάχει, αν και ζόρικα ένεκα ανηφόρα). Και στο φανταριλίκι μπορείς να πεις πως δεν έμενα στην πόλη κι αυτό είναι σωστό. Αλλά το καλοκαίρι του 84 που παντρεύτηκα, νοικιάσαμε στην πόλη και με την απόλυση έμεινα εκεί κάποιους μήνες. Όμως εδώ θα μιλήσω για την πρώτη φορά, το μακρινό 1967. Έμεινα για 9 μήνες. Μικρός ήμουνα, μόλις 8 χρονών κι όμως θυμάμαι τόσα και τόσα που το 84 είχαν ήδη αλλάξει. Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν τα κείμενα είναι σχετικά πρόσφατες, του 2013. Τότε δεν είχα μηχανή 😊

Χαλβάς (πανηγυριώτικος)

Για τα είδη του χαλβά έχω ξαναγράψει (περίπου τα ίδια με τα σημερινά) μόνο που εδώ θα έχει παραπάνω φωτογραφίες για τον πανηγυριώτικο και θ' αναφερθώ και σε θύμισες παλιές.

Λέει το ΛΚΝ:
χαλβάς ο [xalvás] Ο1 : 1α.φαγώσιμο, βιομηχανικό προϊόν που το παρασκευάζουν με ταχίνι και ζάχαρη: ~ με κακάο / με φιστίκι. β. είδος σπιτικού γλυκίσματος που γίνεται με σιμιγδάλι ή νισεστέ και με βούτυρο ή λάδι: Σιμιγδαλένιος ~. ~ Φαρσάλων, με νισεστέ. 2. (μτφ., οικ.) άνθρωπος άβουλος, νωθρός· λαπάς_3β, νερόβραστος_2β.

Για τον πρώτο αναφέρεται στο λεγόμενο και χαλβά του μπακάλη ή της σαρακοστής αφού είναι ένα έδεσμα που τρώγεται κατ' εξοχήν στις νηστείες και δεν φτιάχνεται στο σπίτι αλλά σε εργαστήρια και πουλιόταν από τα μπακάλικα (σήμερα κυκλοφορεί και σ' άλλα μαγαζιά π.χ. φούρνους, πάντα όμως δεν είναι σπιτικός αλλά αγοραστός. Ο άλλος είν' αυτός που φτιάχνεται στο σπίτι, ακόμα και στο τηγάνι ο σιμιγδαλένιος. Ο δεύτερος, αυτός των Φαρσάλων, υποτίθεται πως φτιάχνεται στο σπίτι, πολλές φορές δοκίμασα, καμιά δεν τα κατάφερα. Κι όμως. Υπάρχει κι άλλος!

Παπαδάκια - στεφάνια στις κηδείες

τη λειτουργία κάθε φορά εκτός απ' τον παπά, τον καντηλανάφτη και τον ψάλτη (μ' αυτή τη σειρά) απαραίτητα είναι και τα παπαδάκια, τα παιδιά που κρατάνε τα εξαπτέρυγα ντυμένα με ειδική στολή που μοιάζει με του διάκου. Εξαπτέρυγα λέμε συνήθως, αλλά το σετ αποτελείται από μια πεντάδα που περιλαμβάνει δυο κεριά σε ειδικό κηροπήγιο (ή φανάρια αν πρόκειται να βγουν σε εξωτερικό χώρο όπως στη φωτογραφία) δυο εξαπτέρυγα κι έναν σταυρό στη μέση (στην εκκλησία μέσα είναι με συμμετρική διάταξη αλλά σε ευθεία). Αν δεν βρεθεί πεντάδα τότε φεύγουν τα εξαπτέρυγα πρώτα, η μια λαμπάδα ύστερα κι ο σταυρός μετά. Αν δεν βρεθεί ούτε ένας να κρατήσει τη μια λαμπάδα που έμεινε την κρατάει ο καντηλανάφτης.

Μηχανή του κιμά

Αυτή στη φωτογραφία είναι μια μηχανή του κιμά νούμερο 5. Υπήρχαν κι άλλα νούμερα, αλλά αυτή ήταν η πιο συνηθισμένη. Έχει δουλέψει πολύ, όχι μόνο για να κόψει κιμά (κάτι που δεν ήταν η κύρια δουλειά της στο χωριό) αλλά και για να φτιάχνει και κουλουράκια και μπισκότα όπως επίσης για να αλέθονται διάφορα υλικά την εποχή που δεν υπήρχαν τα διάφορα μούλτι (πολυκόπτες). Την είχε η μάνα μου και τη δάνειζε στο μισό χωριό!

Η βόλτα (Πλαγιά - Τρύγονας)

Σ΄ όλη τη δεκαετία του 60 και του 70 αλλά και στις αρχές της δεκαετίας του 80 ήταν καθιερωμένο με το που άνοιγε η μέρα,κάθε που σουρούπωνε ν' αρχίζει ο κόσμος να περπατάει, να βγαίνει για βόλτα. Και μπορεί να λέω στον τίτλο (ή παρακάτω) για την βόλτα που γινόταν ανάμεσα Πλαγιά και Τρύγονα, αλλά αντίστοιχη βόλτα υπήρχε και στη Μυτιλήνη (που θα τα πούμε σε επόμενο) και στο Πλωμάρι. Από τα μέρη που ξέρω και που περπάτησα δηλαδή, γιατί προφανώς κάτι παρόμοιο θα γινόταν και σε άλλα μέρη. Δεν ξέρω πότε σταμάτησε αυτή η συνήθεια, Στο Πλωμάρι ένας απόηχος υπάρχει ακόμα και το καλοκαίρι κλείνει ο δρόμος για τα αυτοκίνητα απ' τις 9 το βράδυ μέχρι τα μεσάνυχτα.

Ο τελάλης του χωριού και μικρομεταφορές

Όταν στο χωριό χρειαζόταν να γίνει κάποια ανακοίνωση επιστρατευόταν ο ντελάλης. Αυτός ήταν συνήθως "η Φανάρα", ένας άνθρωπος πούκανε διάφορες δουλειές του ποδαριού μεταξύ άλλων και τον νεκροθάφτη. Γύριζε στο χωριό και φώναζε το νέο που ήταν ή κάποιο ζώο που χάθηκε ή κάποια ανακοίνωση της δημόσιας ζωής π.χ. πως θάρθουν για να μπολιάσουν τα γαϊδούρια ή να μαζευτούν οι κότες από τους δρόμους κι άλλα τέτοια. Επίσης ενημέρωνε για προγραμματισμένες δημοπρασίες (ικάντι) που θα γίνονταν και εκφωνούσε τις τιμές: άλλες ήταν για να πουληθούν ζώα που βρέθηκαν αδέσποτα σε ξένα κτήματα κι έκαναν ζημιά οπότε από το τίμημα θ' αποζημιωνόταν ο ιδιοκτήτης. Και συνήθως ήταν γνωστό ποιοανού ήταν το ζώο αλλά τον συνέφερε να το πάρει στον πλειστηριασμό παρά να μπλέξει που το άφησε και γύρναγε μόνο του. Άλλες φορές ήταν για τα κτήματα που είχαν το σχολείο ή η εκκλησία, να βρεθεί ενοικιαστής. Ή ποιος θ' αναλάβει να μαζεύει σκουπίδια και τέτοια.

Τουαλέτα

Η τουαλέτα στο χωριό τη δεκαετία του εξήντα ήταν πολυτέλεια. Μπορεί εμείς (αλλά κι ο παππούς μου) να είχαμε αλλά πολλά σπίτια (ειδικά στη γειτονιά μας) δεν είχαν τέτοιο χώρο κι έτσι οι ένοικοί τους χρησιμοποιούσαν μέρη που δεν θα τους έβλεπαν. Κι ένα τέτοιο μέρος ήταν το πίσω μέρος του σπιτιού μας. Τότε εκεί υπήρχε ένα σπίτι που οι ιδιοκτήτες του έμεναν αλλού (στις Μηλιές) και σπάνια ερχόντουσαν (αυτό το σπίτι πήγε τσάμπα, ελάχιστα κατοικήθηκε κι ο σεισμός του 2016 τούχει κάνει μεγάλες ζημιές και δεν ξέρω αν κάποια στιγμή πέσει πάνω στο δικό μου) ενώ από το δικό μας είχε μόνο ένα μικρό παράθυρο. Ένα υπόλειμμα τοίχου που έχει ξεμείνει από κάποιο σπίτι που υπήρχε πολλά χρόνια πριν πρόσφερε τέλεια κάλυψη. Κι έτσι το μέρος είχε μεταβληθεί σε "μέρος"!

Μπάνιο στο σπίτι

Έχω πει πώς έμαθα μπάνιο στη θάλασσα αλλά να μιλήσουμε και για το μπάνιο του σπιτιού. Και βέβαια όταν λέμε μπάνιο, πολλές φορές εννοούμε το μπανιάρισμα γιατί για το χώρο που συνηθίζεται να λέμε "μπάνιο" και που περιλαμβάνει και την τουαλέτα, θα τα πούμε στο επόμενο. Και βέβαια μιλάμε για τα παλιά χρόνια, τη δεκαετία του 60, άντε και του 70. Τότε λοιπόν το να πλυθεί κανείς στο χωριό ήταν μεγάλη πολυτέλεια. Γιατί καταρχάς ήταν δύσκολο να έχει ζεστό νερό. Αλλά κι όταν τα ζέσταινε, πώς θα το έριχνε πάνω του. Κάποιος έπρεπε να τον βοηθήσει. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ' την αρχή.

Σύγχρονα ελαιοτριβεία

Πάμε τώρα σε ένα σύγχρονο ελαιοτριβείο. Αφού περιέγραψα πώς ήταν τα ελαιοτριβεία παλιά πρέπει να γράψω και για τις εξελίξεις. Η περιγραφή θα είναι για ένα της Ελαιουργίας Πρωτούλη που λειτουργεί στην περιοχή του χωριού, στον Τρύγονα και που καλύπτει τις ανάγκες που παλιότερα κάλυπταν πεντέξι εργοστάσια. Τώρα πια με πολύ λιγότερο προσωπικό, πολύ πιο ξεκούραστα και πολύ (μα πολύ) πιο αποτελεσματικά σε ποιότητα αλλά και σε απόδοση (στην αρχή, αυτού του τύπου τα μηχανήματα είχαν πρόβλημα μ’ αυτό, τώρα ξεπεράστηκε κι αυτό).

Ελαιοτριβείο - Αποθήκευση λαδιού

Το λάδι πάντα χρειαζόταν να αποθηκευτεί. Είτε για να καταναλωθεί αργότερα είτε για να πουληθεί αργότερα. Η αποθήκευση μπορεί να γίνει απ' τον παραγωγό στο σπίτι του είτε από τον έμπορο. Υπάρχουν διάφοροι λαδέμποροι. Αλλά ποιος μπορεί ν' ασχολείται πρώτιστα με το λάδι από το εργοστάσιο που το παράγει. Κι έτσι κάθε μηχανή εκτός απ' το χώρο για αποθήκευση ελιών χρειάζεται και χώρο για αποθήκευση των λαδιών που αγοράζει από τους παραγωγούς για να τα διαθέσει σε μεγαλέμπορους και τυποποιητές. Ένας απ' τους πιο αξιόπιστους μεγαλέμπορους είναι η Ένωση συναιτερισμών (είμαστε στα 1970 θυμίζω γιατί αν φτάσουμε στο 2020 πολλά έχουν αλλάξει).

Ελαιοτριβείο - μεταφορά λαδιού

Το λάδι το βγάλαμε, κάτι πρέπει να το κάνουμε. Τι άλλο απ' το να το μεταφέρουμε στο σπίτι. Άσχετα αν πρόκειται για λάδι που θα το καταναλώσουμε στο σπίτι μας ή το έχουμε για πούλημα. Ακόμα και για πούλημα να είναι, θα πουληθεί όταν υπάρχει ανάγκη για χρήματα. Εξάλλου τότε ίσως έχει και καλύτερη τιμή. Στο σπίτι θα μπει σε στέρνες ή σε κιούπια. Και θέλουμε μπόλικο χώρο.

Ελαιοτριβείο - Λαδάκι

Κι ήρθε η ώρα να δούμε το λάδι αυτό καθαυτό. Γιατί μέχρι τώρα διάφορες διαδικασίες κάναμε αλλά λάδι δεν είδαμε. Για να μπορέσουμε να το δούμε χρειάζεται μια καλή φυγοκέντριση. Έτσι κι αλλιώς το λάδι με το νερό δεν είναι καλοί φίλοι, δεν ανακατεύονται. Αλλά σ' όλη την μέχρι τώρα διαδικασία είχαμε λάδι και νερό. Ευκαιρία να τα ξεχωρίσουμε. Η φυγοκέντριση είναι μια διαδικασία που επιβάλεις στο υλικό σου να γυρίσει γύρω γύρω με μεγάλη ταχύτητα. Εκεί το νερό που είναι πιο βαρύ θα πάει πιο μακρυά ενώ το λάδι πιο κοντά. Με κατάλληλες τρύπες και διαδικασίες μαζεύεται το λάδι και βγαίνει από τη μια μεριά ενώ το νερό από την άλλη.

Ελαιοτριβείο - Τα μπασκιά

Μπασκιά (πιεστήρια, ακούγεται μπασκγιά) στην αράδα. Κάθε μηχανή είχε τρία τέσσερα τουλάχιστον. Το κάθε μπασκί μπορεί να πιέσει δυο - τρία στάματα. Αν δεν έχουμε τόσες ελιές δουλεύει πατέντα: αφήνουν λίγα απ' το προηγούμενα τσουβάλια ώστε όταν το έμβολο θα υψωθεί να μπορέσει να πιέσει το φορτίο του.

Ελαιοτριβείο - Το άλεσμα

Επιτέλους. ήρθε η ώρα για το άλεσμα. Τις ελιές τις μαζέψαμε, τις κουβαλήσαμε στη μηχανή, τις αποθηκεύσαμε στην πατή για κάμποσες μέρες μέχρι να μαζευτεί αρκετή ποσότητα κι ήρθε η μέρα για το άλεσμα. Η μηχανή δουλεύει απ' το πρωί. Οι χαμάληδες κουβαλάνε τα τσουβάλια και τα ρίχνουν στα βόλια. Ανεβαίνουν φορτωμένοι μια σκαλίτσα και αδειάζουν ένα ένα τσουβάλι στο ειδικό χωνί απ' το οποίο οι ελιές πέφτουνε μέσα (και αφενός μπορεί να ελεγχθεί πόσες θα πέσουνε κάθε φορά κι αφετέρου, όσο αλέθονται οι ελιές του ενός, συνεχίζεται το κουβάλημα με τις ελιές του επόμενου). Αργότερα θα βάλουν κι ένα μηχάνημα να ρίχνει αέρα και να φεύγει κάνα φύλλο, αλλά είναι ακόμα νωρίς!

Ελαιοτριβείο - Ο ατμός

"Όλα είν' ατμός" έλεγε ο Θρασύβουλος (Θανάσης Βέγγος) που είχε το "Εξοχικό κέντρο ο Έρως" στην ταινία "Ο ατσίδας". Εννοώντας πως χάνονται εύκολα, εξατμίζονται. Κι όμως. Ο ατμός είναι κινητήρια δύναμη. Μ' αυτόν δουλεύει όλη η μηχανή. Και για να φτιαχτεί ο ατμός χρειάζεται καζάνι (κι αυτός που δουλεύει για να φτιάξει τέτοια καζάνια λέγεται καζαντζής ή λεβητοποιός στο πιο επίσημο - η δουλειά που έκανε ο πεθερός μου. Αργότερα όταν ο ατμός έδωσε τη θέση του στο ντίζελ και το καζάνι δεν είχε τόση ζήτηση, εφαρμοστής λαμαρινάς). Το καζάνι είναι ένας χτισμένος διπλός κύλινδρος, κλειστός απ' τις δυο άκρες. Στη μέση μπροστά υπάρχους τα πορτάκια για να ταΐζεται η φωτιά που θα ζεστάνει το νερό και για να μαζεύεται η στάχτη. Από πίσω το άνοιγμα οδηγείται στην καμινάδα. Το μπροστινό μέρος, αυτό που βλέπουμε, λέγεται καθρέφτης.

Αποθήκευση ελιών - Οι πατές

Εν αρχή ην η "πακή". Έτσι λέγαμε την αποθήκη των ελιών που υπήρχαν σε κάθε μηχανή. Δηλαδή όχι μια. Δεκάδες "πατές" (η πακή - οι πατές, στον ενικό το τ γίνεται κ στην ντοπιολαλιά μας). Έψαχνα να βρω καμιά για φωτογραφία και ευτυχώς στο μουσείο του Ιδρύματος Πολιτισμού της Πειραιώς τις είχαν κρατήσει. Εκεί τις έγραφε "μπατές". Μπορεί να είναι πιο σωστό, αλλά εγώ θα τις γράφω όπως τις ξέρω, πατές. Το μουσείο τις έχει αξιοποιήσει. Άλλες τις έχει γκρεμίσει εσωτερικά και τις έχει χώρους εκθέσεων ενώ σε άλλες έχει βάλει τζάμι στο άνοιγμά τους και έχει μέσα διάφορα σχετικά με το λιομάζωμα. Π.χ. εκεί βρήκα και φωτογράφισα τους πίρους ή κάποια τσουβάλι που έβαλα στην προηγούμενη ανάρτηση.

Η μηχανή

Η λέξη μηχανή από μόνη της μπορεί να σημαίνει πολλά και διαφορετικά πράγματα: Μπορεί να είναι κάποιο μηχάνημα, μπορεί μια μοτοσυκλέτα ή μια περίεργη κατάσταση που έχει στηθεί επιτούτου. Για τα χωριά μας όμως μηχανή ήταν το ελαιοτριβείο. Ο όρος επικράτησε λένε οι πληροφοριακές πινακίδες όταν έγινε εκμηχάνηση της διαδικασίας παραγωγής λαδιού, κάτι που έγινε στα τέλη του 19ου αιώνα, με την είσοδο του ατμού στην παραγωγή.

Το μάζεμα της ελιάς

Επιστρέφοντας απ' τις ελιές. Με το τιμπλί στο χέρι και τον γάιδαρο φορτωμένο.

Καλά τα έγραψα για τα πράματα, για τα λιόδεντρα δηλαδή, αλλά μιας και οι ελιές καλλιεργούνται για να γίνουν λάδι (παντού κυρίως γι' αυτό αλλά στο νησί, μόνο γι' αυτό, οι βρώσιμες, τ' φαγιού μας, είναι μόνο για προσωπική κατανάλωση) μάλλον θα πρέπει να περιγράψω τι διαδικασία πώς από την ελιά φτάνουμε να έχουμε το λάδι. Και θα το κάνω μιλώντας τόσο για τα παλιότερα χρόνια όσο και για τα σημερινά, που τα ξέρω απ' ακοής αφού έχω ν' ασχοληθώ με ελιές από το 1985. Αλλά αφενός μεν μέχρι πριν 6 - 7 χρόνια ασχολιόταν η μάνα μου κι έτσι μάθαινα τις εξελίξεις (που είναι κυρίως στο άλεσμα) αφετέρου όμως κυκλοφορώ στο χωριό κι οι ελιές είναι το κύριο θέμα.

Τα πράματα

Η λέξη "πράματα" έχει κατά τόπους διάφορες σημασίες, πέρα απ' το πράγματα = αντικείμενα. Όταν στο χωριό λένε για πράματα εννοούν κτήματα. Χμ. Ούτε κι αυτό είναι ξεκάθαρο. Ας το κάνω λίγο πιο σαφές: ελαιοκτήματα. Τα οποία είναι συνήθως πολύ μικρά αφού πολλές φορές προέρχονται από κατατμήσεις των αρχικών από κληρονομιά (ή άλλη τέτοια μεταβίβαση). Αυτοί που είχαν μεγάλα κτήματα ήταν λίγοι. Οι δικοί μου ξεκίνησαν με τρία πράματα, 50 + 20 + 90 = 160 δέντρα (ρίζες ελιές). Στο μέγιστο της κατοχής σε δέντρα πρέπει να ήτα γύρω στα 1.000. Το πόσα δέντρα είχαν δεν λέει και πολλά αφού οι ελιές έχουν διαφορετική απόδοση η καθεμιά. Θα προσπαθήσω να κάνω μια παρουσίαση από το πώς υπολογίζουμε τις αποδόσεις και τις επιδόσεις για να γίνει πιο κατανοητό, αν και έχω ξαναμιλήσει γι' αυτά. Εδώ θα είναι μια ανακεφαλαίωση από αναφορές περαδώθε.

Η ελιά η Μυτιληνιά

Άρχισα να γράφω για την παραγωγή λαδιού αλλά για την ελιά αυτή καθαυτή, το δέντρο δηλαδή δεν είχα γράψει τίποτα. Και ενώ έχει ανέβει το προχτεσινό για τα μουσεία του λαδιού που είναι το εναρκτήριο άρθρο αυτής της σειράς συνειδητοποιώ πως για τις μπολάδες, όπως λέμε τα λιόδεντρα στο χωριό, δεν έχω αναφερθεί. Κι όμως χρειάζεται γιατί δεν είναι σωστό να γράφεις για τον καρπό αλλά όχι από πού τον μαζεύουμε αυτόν τον καρπό. Να γράφεις για τα πράματα και να προσπερνάς αυτά που τα φτιάχνουν. Γιατί ένας τόπος που δεν μπορεί να φιλοξενήσει δέντρο στο χωριό είναι άχρηστος (κι έτσι έλεγαν μια περιοχή έξω απ' το Πλωμάρι που ήταν σκέτος βράχος και που σήμερα με την ένταξή του στο σχέδιο πόλης και τη μετατροπή του σε οικόπεδα μόνο άχρηστα δεν είναι). Έτσι στρώθηκα και γράφω το σημερινό με αναφορά στην ελιά, το δέντρο (που έχει ίδιο όνομα με τον καρπό της) έτσι όπως είναι στα δικά μας τα μέρη. Τη Μυτιληνιά ελιά και ακόμα πιο πολύ την ελιά στα Πλωμάρια.

Μουσεία λαδιού

Όταν ξεκίνησα να γράφω για τα κτήματα σκέφτηκα ότι θα πρέπει να γράψω και αναλυτικά για το πώς φτιάχνεται το λάδι (να φέρω κι αυτή τη δημοσίευση εδώ κοντά για να υπάρχει συνέχεια).Η περιγραφή που θα κάνω αφορά τις μηχανές - ελαιοτριβεία που υπήρχαν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 70. Την εποχή εκείνη άρχισε ν' αλλάζει η κατάσταση καθώς ο ηλεκτρισμός αναλάμβανε όλο και περισσότερες ευθύνες για την λειτουργία και των ελαιοτριβείων. Και για να μην μείνει μισή η περιγραφή, θα βάλω και πώς γίνονται τα πράγματα σήμερα. Έχω περάσει πολλές ώρες μέσα σε εργοστάσια να κάθομαι σε μια άκρη και να χαζεύω το πώς δούλευαν οι εργάτες και τι έκαναν απ' την αρχή μέχρι το τέλος της διαδικασίας και ήθελα να τη μεταφέρω. Βέβαια όταν περιγράφεις κάτι δεν μπορείς να μεταφέρεις ολόκληρη την εμπειρία. Αλλά αν υπάρχει και μία σχετική εικόνα κάτι καλύτερο μπορεί να γίνει. Το θέμα είναι ότι δεν είχα βγάλει φωτογραφίες από αυτά που έβλεπα στα εργοστάσια. Πού να σκεφτώ πως στο μέλλον θα τις ήθελα (χώρια που οι φωτογραφίες τότε δεν ήταν το ίδιο εύκολες με σήμερα). Τη λύση την έδωσαν τα σχετικά μουσεία που υπάρχουν στο νησί. Η περιγραφή θα έχει υποστηρικτικό φωτογραφικό υλικό που δεν το έχω από την εποχή εκείνη και από εν λειτουργία εργοστάσιο αλλά από τα πολύ αξιόλογα μουσεία που υπάρχουν εδώ.

Φτιάχνω τραχανά

Το 2013, λίγες μέρες μετά την έναρξη τούτου του μπλογκ, είχα ανεβάσει τη συνταγή για το πώς ο ξερός τραχανάς γίνεται σούπα (όπως τον φτιάχνουμε στο χωριό μου). Εκεί λοιπόν έγραφα "Το καλοκαίρι να δώσω και οδηγίες για την παρασκευή του, τότε είναι η εποχή που φτιάχνεται". Έτσι όπως το έγραφα ήταν μια υπόσχεση για το καλοκαίρι του 13. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε ούτε εκείνο ούτε τα επόμενα. Πριν λίγες μέρες ήμασταν στη Βατώ και μας είπε πως ξεκίνησε να μαζεύει (για άλλη μια φορά - κάνει τη διαδικασία 2 - 3 φορές τον χρόνο) γάλα για τραχανά. Φύγαμε και μου λέει η Μαρία "μπας κι είναι ευκαιρία να τραβήξεις καμιά φωτογραφία και να βάλεις για το πώς φτιάχνεται ο τραχανάς"; Μα έχω γράψει, λέω. Τόσο σίγουρος ήμουνα. Και ψάχνω και δεν βρίσκω τίποτα. Αλλά ούτε και φωτογραφίες από παρασκευή τραχανά κατάφερα να βρω (ή έστω βίντεο) που είμαι σίγουρος πως κάπου υπάρχουνε, είχα βιντεοσκοπήσει τη διαδικασία όταν η μάνα μου είχε τις δυνάμεις και έβραζε η ίδια τραχανά το καλοκαίρι. Τώρα δεν υπάρχει καν η ίδια. Πάντως βρέθηκε το βιντεάκι, είναι μέσα κι ο Δημήτρης μικρός μεν αλλά ανακάτευε (δηλαδή μας ανακάτευε) κι αυτός! Κι αφού δεν υπήρχε τίποτα υλικό, ευκαιρία να κάνω μια επίσκεψη στη Βατώ και να εκπληρώσω και την υπόσχεσή μου εκείνη (και να φρεσκάρω και τη μνήμη μου).

Τα τυριά της Μυτιλήνης

Αλλάζουμε λίγο το θεματολόγιο από σήμερα. Φεύγουμε (για κάνα μήνα) απ' τα προσωπικά και πάμε σε κάτι ποιο γενικό για το νησί.
Το νησί ως προς το τυρί χωρίζεται σε δυο κομμάτια, το ανατολικό και νότιο όπου ευδοκιμεί η ελιά κι έτσι η κτηνοτροφία ήταν πολύ περιορισμένη και περιοριζόταν σε μια κατσίκα για το γάλα της και σπάνια κάνα πρόβατο και στο βόρειο και το δυτικό νησί όπου δεν υπήρχε δυνατότητα παρά μόνο για πρόβατα και κατσίκια. Ελάχιστα μέρη προς τα βόρεια έτρεφαν και κάνα μοσχάρι για το κρέας του. Στο νότο, αφού το γάλα ήταν άμεσης κατανάλωσης λίγο περίσσευε για να γίνει τυρί. Το τυρί αυτό έπρεπε κάπως να συντηρηθεί. Και ποιος ήταν ο πιο εύκολος τρόπος να συντηρήσεις κάτι σ' ένα μέρος που κυριαρχεί η ελιά και το λάδι; Μα να το κρύψεις μέσα στο λάδι ώστε να μπορούν να το ενοχλούν οι μικροοργανισμοί και οι μύκητες. Αυτό ήταν το λαδοτύρι (που έγινε σήμερα ΠΟΠ), το σκληρό τυρί της περιοχής.

Μουσικές στα καφενεία

Η μάνα μου, δεύτερη από δεξιά, στα σκαλάκια με γειτόνισσες αλλά και γείτονες που λόγω ασθένειας δεν μπορούσαν να πάνε σε καφενείο, γύρω στο 2012. Σ' αυτά τα σκαλάκια κάθονται ακόμα, αν και δεν ήταν αυτά η αρχική επιλογή. Παλιότερα ήταν λίγο πιο χαμηλά, αλλά μετακόμισαν για τους έχοντες δυσκολίες κίνησης.

Την δεκαετία του 60 και του 70 υπήρχε αυστηρό πρωτόκολλο: οι άντρες στα καφενεία κι οι γυναίκες στο σπίτι. Το χειμώνα έτσι κι αλλιώς, όταν γύριζαν απ' τις ελιές οι γυναίκες δεν είχαν καιρό αφού έπρεπε να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού (τα οικιακά) αλλά και να ετοιμάσουν φαγητό για την ίδια μέρα το βράδυ και την επόμενη μέρα για να πάρουν μαζί στο κτήμα (να φτιάξουν την κουμπάνια). Το καλοκαίρι όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Έβγαιναν στη γειτονιά και κάθονταν στα σκαλάκια. Υπήρχαν συγκεκριμένα σε κάθε γειτονιά και πολλές φορές κάθονταν έστω κι αν ο κάτοικος του σπιτιού δεν ήταν μέσα. Θυμάμαι που συνήθιζαν να κάθονται στα σκαλιά της γιαγιάς μου και δυσκολευόμασταν να μπούμε μέσα. Σήμερα οι γυναίκες πάνε κι αυτές στα καφενεία (όχι όλες, αλλά πολύ πιο εύκολα) και τα γειτονέματα στα σκαλάκια έχουν λιγοστέψει (έως εξαφανιστεί).

Ο Παπαφώτης

Ο Παπαφώτης (Φώτιος Λαυριώτης τ' ονοματεπώνυμό του) δεν ήταν παπάς της Πλαγιάς αλλά του Τρύγονα. Στο χωριό μου παπάς ήταν τότε ο παπα Γιώργης, ο Βούρος, ή αλλιώς "γι παπάς του Βασ'λέλ". Που το "του" εδώ είναι πραγματικά γενική, σημαίνει ο γιος του Βασίλη. Παρομοίως, ο γιος του ο Βασίλης, ήταν "γι Βασίλ'ς γι παπάς", ο γιος του παπά, μέχρι που έγινε κι αυτός παπάς αλλά άλλαξε όνομα κι έγινε Ραφαήλ. Αλλά ας πάμε ξανά στον Παπαφώτη. Που μπορεί να ήταν του Τρύγονα αλλά έτσι κι αλλιώς πέρα από τα παρεδόσε που είχαμε από τις ανταλλαγές του επιτάφιου και της Ανάστασης, είχαμε κι άλλες επαφές αφού τα χωριά αντάλλασσαν γαμπρούς και νύφες π.χ. άρα σε τελετές βρισκόμασταν, πανηγύρια γίνονταν και πηγαίναμε κλπ.

Μαθαίνω μπάνιο

Αν και ο πατέρας μου μεγάλωσε σε βάρκα κατά κάποιο τρόπο αφού ο πατέρας του ήταν ψαράς δεν είχε ιδιαίτερη διάθεση να πάει προς τη θάλασσα για μπάνιο. Καλά, η μάνα μου ούτε να επιπλέει δεν ήξερε, το μπάνιο στη θάλασσα, τα δικά της χρόνια, ήταν πολυτέλεια, ακόμα κι όταν έμενε στους μπαξέδες, στα 200 - 300 μέτρα απ' τη θάλασσα. Παρόλ' αυτά εμένα με προέτρεπαν να πάω για μπάνιο κι έψαχναν διάφορους τρόπους για να καταφέρουν να βρουν κάποιον να με επιβλέπει. Δεν θυμάμαι πότε πρωτοξεκίνησα, πάντως το θαλάσσιο μπάνιο γινόταν με τη βοήθεια "σωσιβίου", της γνωστής φουσκωτής κουλούρας που είχαν τα περισσότερα παιδιά τότε. Κατεβαίναμε με το λεωφορείο των 11, κι είχαμε περίπου δυο ώρες να κάνουμε το μπάνιο μας, να λιαστούμε και να επιστρέψουμε με το τοπικό των 13:15 (εκτός αν δεν χωράγαμε οπότε μπαίναμε και στης Μυτιλήνης, γενικά έπρεπε να παστωθεί τελείως το πρώτο για να επιτραπεί είσοδος στο δεύτερο).

Το τηλέφωνο στο χωριό

Με το τηλέφωνο του χωριού δεν είχα άμεση σχέση, όμως λέω να γράψω κάποια πράγματα που ίσχυαν και που δείχνει και την γενικότερη εξέλιξη της τηλεφωνίας τα τελευταία 60 χρόνια. Στο χωριό λοιπόν, στην αρχή υπήρχε ένα τηλέφωνο. Το είχε στην ευθύνη του ο παπάς του χωριού, κυρίως η μικρή του κόρη που ήταν ακόμα απάντρευτη. Ήταν στο γραφείο της εκκλησίας που υπήρχε τότε κάτω και δίπλα από το καμπαναριό (που κι αυτό γκρεμίστηκε μαζί με το ρολόι). Το τηλέφωνο ήταν μια μαύρη συσκευή με μια μανιβέλα στο πλάι που τη γύριζες και επικοινωνούσες με κάποιο πιο κεντρικό σημείο. Είχε και δυο βάζα δίπλα του που έπαιζαν το ρόλο της μπαταρίας. Για να επικοινωνήσει κανείς με άλλον έπρεπε να ειδοποιήσει το ένα κέντρο το άλλο και το τελευταίο τον ενδιαφερόμενο. Που θα όριζε κάποια ώρα που θα γινόταν όλη αυτή η αλληλουχία συνδέσεων για να μιλήσουν αυτοί που έπρεπε μεταξύ τους.

Το ρολόι του χωριού

Καλή χρονιά. Μπήκε ο Σεπτέμβρης, νέα σχολική χρονιά, τα σχολεία για μας άνοιξαν, για τους μαθητές έχουμε καιρό ακόμα και επανερχόμαστε στην κανονικότητα με αφηγήσεις απ' τα παλιά.
Πού είναι το ρολόι οέο; Γύρω στο 63 με 64 το χωριό απόκτησε ρολόι. Όχι πως δεν είχαμε στα σπίτια μας μέχρι τότε. Αλλά τη χρονιά εκείνη, οι εν Αμερική απόδημοι του χωριού (αν δεν κάνω λάθος) έκαναν δώρο στο χωριό ένα ρολόι πόλης, απ' αυτά που μπαίνουν στα καμπαναριά. Και το καμπαναριό μας είχε τη δυνατότητα να το πάρει αφού είχε τέσσερις στρογγυλές τρύπες πάνω απ' τις καμπάνες. Στις οποίες μπήκαν τέσσερις πλάκες ρολογιού να φαίνεται η ώρα απ' όλες τις μεριές. Οι δείκτες γύριζαν με τη βοήθεια μηχανισμού που εγκαταστάθηκε ακριβώς κάτω απ' τις καμπάνες και ο οποίος φρόντιζε να ακούγονται κιόλας αφού χτύπαγε ταχτικά.

Λεμονόπιτα (Όλγας)

Όλγας; Ποιας Όλγας; Σίγουρος δεν είμαι, αλλά έτσι την είχα σημειώσεις. Μάλλον συναδέλφισσα στο Μόναχο! 

Υλικά

500 γρ. αλεύρι
1 κουταλάκι μπέικιν πάουντερ
½ φλιτζάνι ζάχαρη
5 αυγά
250 γρ. μαργαρίνη
300 γρ. γιαούρτι
ξύσμα από 2 λεμόνια
1 βανίλια
1 πρέζα αλάτι
Για το σιρόπι
χυμό από ½ λεμόνι
2 φλιτζάνια ζάχαρη (ή λιγότερη)
1 φλιτζάνι νερό
κανέλα

Εκτέλεση

Χτυπάω στη μεσαία ταχύτητα του μίξερ το βούτυρο (που το έχω αφήσει αρκετά σε θερμοκρασία δωματίου να μαλακώσει). Προσθέτω τμηματικά τη ζάχαρη, ένα – ένα τα αυγά, χτυπώντας συνεχώς, το ξύσμα, το αλάτι, τη βανίλια και τέλος εναλλάξ το γιαούρτι με το αλεύρι, μέχρι να γίνει μια αφράτη μάζα. Βουτυρώνω μια φόρμα, την αλευρώνω και βάζω μέσα το μείγμα. Ψήνω στους 180º C για 45’ – 1 ώρα.

Βάσεις εισαγωγής σε ΑΕΙ

Το σημερινό θέμα είναι έκτακτο, της επικαιρότητας. Βγήκαν χτες οι βάσεις για την εισαγωγή των απόφοιτων σε ΑΕΙ (τα ΤΕΙ μας τέλειωσαν νομίζω). Κι άρχισαν οι κλαυθμοί κι οι οδυρμοί για το ότι κάποιοι μπήκαν σε σχολές απαιτητικές όπως τα τμήματα μαθηματικών και φυσικής με χαμηλές βαθμολογίες, μόλις 3.500 μόρια περίπου (σε κάποια). Όλοι στέκονται στα νούμερα σαν να είναι τα νούμερα που δείχνουν τις γνώσεις και την αξία του καθένα. Και κανένας δεν στέκεται στο τι αντιπροσωπεύουν αυτές οι περίφημες βάσεις. Κι επειδή διαφωνώ με τις κραυγές αυτές και το έχω ξαναγράψει (έστω μέσα σε πολλά άλλα) αποφάσισα να το γράψω ξεκάθαρα: Τα νούμερα δεν λένε τίποτα. Αλλά προετοιμάζουν ένα έδαφος (που θα το πω παρακάτω).

Κανταΐφι με κρέμα

Υλικά

Για το κανταΐφι

500 γρ. κανταΐφι
250 γρ. καρύδια ψιλοκομμένα
125 γρ. βούτυρο λιωμένο
Για την κρέμα

1 κιλό γάλα
300 γρ. ζάχαρη
150 γρ. σιμιγδάλι χοντρό
3 αυγά

Για το σιρόπι

500 γρ. νερό
1 κιλό ζάχαρη
χυμό μισού λεμονιού

Για το γαρνίρισμα

500 γρ. σαντιγί άγλυκη
καρύδια κομμένα στη μέση

Εκτέλεση

Βάζω το γάλα με τη ζάχαρη και τ’ αυγά χτυπημένα σ’ ένα κατσαρολάκι σε σιγανή φωτιά. Μόλις ζεσταθεί προσθέτω το σιμιγδάλι ανακατεύοντας συνέχεια με κουτάλι ή σύρμα μέχρι να βράσει η κρέμα και να πήξει. Την βγάζω από τη φωτιά και την αφήνω να κρυώσει ανακατεύοντας τακτικά για να μην κάνει κρούστα.
Βράζω το σιρόπι βάζοντας όλα τα υλικά μαζί μέχρι να δέσει. Λιώνω και το βούτυρο.
Βουτυρώνω ένα ταψί (25x40) και ανοίγω (ξένω) το μισό κανταΐφι και το στρώνω στη βάση. Αλείφω το κανταΐφι με το μισό βούτυρο, ρίχνω από πάνω τα καρύδια, απλώνω την κρέμα και τη στρώνω με μια σπάτουλα ομοιόμορφα. Απλώνω από πάνω το υπόλοιπο κανταΐφι αλειμμένο με το υπόλοιπο βούτυρο.
Ψήνω το γλυκό σε προθερμασμένο φούρνο στους 200º C για 40’ – 45’ μέχρι να πάρει χρώμα. Μόλις βγει από το φούρνο το περιχύνω με το σιρόπι (δηλ. καυτό γλυκό – κρύο σιρόπι) και το γαρνίρω με τη σαντιγί.

Παξιμαδάκια Γερμανίας

Υλικά

600 γρ. τυρί
600 γρ. αλεύρι
200 γρ. βούτυρο
νερό ανθρακούχο
κύμινο ή πράσινο πιπέρι ή σκόρδο σε σκόνη

Εκτέλεση

Ζυμώνω το αλεύρι με το βούτυρο προσθέτω το νερό και το τυρί και πλάθω δυο φρατζόλες. Τις αφήνω να φουσκώσουν και τις ψήνω στο φούρνο. Τις βγάζω και τις αφήνω να κρυώσουν καλά. Τις κόβω σε κομμάτια (παξιμάδια) τα οποία ψήνω στο φούρνο, Σερβίρω πασπαλίζοντας από πάνω κάποιο από τα μυρωδικά.

Παξιμάδι

Υλικά

1 – 1¼ κιλό αλεύρι
1 ποτήρι γάλα
1 ποτήρι λάδι
1 ποτήρι νερό στο οποίο έχω βράσει 1 κουταλιά γλυκάνισο και έχει κρυώσει
1 ποτήρι ζάχαρη ή μέλι (310 γρ.)
2 αυγά
2 ½ κουταλιές γλυκάνισο τριμμένο
60 γρ. μαγιά νωπή
σουσάμι για απέξω

Εκτέλεση

Ζυμώνω όλα τα υλικά καλά και αφήνω τη ζύμη να φουσκώσει. (Αν θέλω για καλύτερα αποτελέσματα πιάνω από το προηγούμενο βράδυ λίγο προζύμι). Αφού φουσκώσει την πλάθω σε φρατζόλες τις οποίες τυλίγω σε σουσάμι και τις χαράζω και τις αφήνω πάλι να φουσκώσουν. Ψήνω τις φρατζόλες στο φούρνο, τις βγάζω και τις αφήνω να κρυώσουν καλά. Τις κόβω σε κομμάτια (παξιμάδια) τα οποία αραδιάζω σε ταψί με την κομμένη επιφάνεια και τα ψήνω στο φούρνο.

Μωσαϊκό (Κατερίνας)

Υλικά

1 μπαγκέτα κομμένη στα 4
200 γρ. μπισκότα Cream Crackers ή βουτύρου
¼ φλιτζάνι ελιές
¼ φλιτζάνι αγγουράκι τουρσί
¼ φλιτζάνι κόκκινη πιπεριά ή παντζάρια
1 καρότο λίγο βρασμένο
2 αυγά σφιχτά

Εκτέλεση

Βγάζω την ψίχα από τη μπαγκέτα, ψιλοκόβω τα υπόλοιπα υλικά, τα ανακατεύω και γεμίζω τη μπαγκέτα.

Μπιφτέκια Πανέ

Υλικά

300 γρ. φρέσκο κιμά
1 αυγό
1 κοφτή κουταλιά μουστάρδα
1 φέτα ξερό ψωμί
1 φλιτζάνι γάλα
1 κουταλιά αλεύρι
1 κουταλιά μαργαρίνη
μπαχαρικά αρεσκείας (σκόρδο, μαϊντανό, δυόσμο)
Αλάτι - πιπέρι

Εκτέλεση

Σ' ένα μπολ ανακατεύω μ' ένα πιρούνι τον κιμά, το αυγό, τη μουστάρδα και τα μπαχαρικά. Προσθέτω και το αλατοπίπερο. Κόβω σε κομματάκια το ψωμί και το ρίχνω στο γάλα. Ζεσταίνω το γάλα και λιώνω το ψωμί με το πιρούνι. Αδειάζω το γάλα και το ψωμί στο μπολ με τον κιμά και ανακατεύω καλά. Πλάθω τέσσερις όμοιες μπάλες και τις πιέζω σε σχήμα μπιφτεκιού. Βάζω λίγο αλεύρι σε μια καθαρή, σκληρή επιφάνεια και αλευρώνω προσεκτικά τα μπιφτέκια. Ζεσταίνω τη μαργαρίνη σ' ένα τηγάνι και ψήνω τα μπιφτέκια 6 – 8’ από κάθε πλευρά σε μέτρια φωτιά.

Κοτόπουλο γεμιστό

Υλικά

1 κοτόπουλο
συκωτάκια
μπαχαρικά
1 σκέπη αρνιού
μικρές στρογγυλές πατάτες

Εκτέλεση

Ανακατεύω τα συκωτάκια με τα μπαχαρικά. Γεμίζω μ’ αυτά το κοτόπουλο και το τυλίγω στη σκέπη. Το βάζω σε γιουβέτσι με πατατούλες (χωρίς καθόλου νερό) και το ψήνω για 2 ώρες στους 200 βαθμούς.

Μανιτάρια Φούρνου

Υλικά

1 κιλό μανιτάρια φρέσκα
1 φλιτζάνι λάδι
½ κιλό ντομάτες κομμένες σε κύβους
αλάτι
πιπέρι
ρίγανη
2 κουταλιές λεμόνι
8 σκελίδες σκόρδο

Εκτέλεση

Πλένω τα μανιτάρια και ανακατεύω με τα υπόλοιπα υλικά. Τα βάζω σε ταψί και τα ψήνω στο φούρνο στους 180° C για 1 ώρα.

Κατσικάκι πικάντικο

Υλικά

2 κιλά κρέας από κατσίκι
1 αντεριά
2 ντομάτες χοντροκομμένες
2 κρεμμύδια χοντροκομμένα
1 ποτήρι λάδι

Εκτέλεση

Κόβω το κρέας σε κομμάτια και τα αλατοπιπερώνω. Τα σουβλίζω, τα τυλίγω με εντεράκια γάλακτος, τα βγάζω από τη σούβλα και τα τοποθετώ κουλούρα σε γιουβέτσι. Προσθέτω και τα υπόλοιπα υλικά (χωρίς καθόλου νερό) και τα ψήνω για 2 ώρες περίπου στους 200° C.

Λαχματζούν 2

Για το λαχματζούν έχω ξαναγράψει. Εδώ μια πιο απλοποιημένη συνταγή:

Κεφτέδες στη σχάρα

Δημοσιεύσεων αρχείου συνέχεια αλλά και κεφτέδων συνέχεια. Άλλη εκδοχή η σημερινή, πιο ελαφριά αφού είναι στη σχάρα κι όχι στο τηγάνι κι ας λέει για τόσο βοδινό πάχος. Θα λυώσει στη σχάρα και θα πέσει (ή τουλάχιστον έτσι ελπίζουμε) αλλά θα κάνει τον κιμά να μην στεγνώσει.

Κεφτέδες 2

Ο μπακάλης σαν φτωχύνει τα παλιά τεφτέρια πιάνει, ξεκίναγε το (ημερήσιο) άρθρο του ο Νίκος ο Σαραντάκος πριν μερικές μέρες. Την παροιμία δεν την ήξερα αλλά μου άρεσε. Ο Νίκος, το έγραφε αυτό γιατί παρουσίαζε ξανά ένα παλιό άρθρο του, που όμως όπως συνήθως κάνει σε τέτοιες περιπτώσεις το παρουσίαζε ξαναδουλεμένο. Εγώ ούτε κάθε μέρα ανεβάζω (το πρώτο πεντάμηνο της χρονιάς ανέβηκε μονοψήφιος αριθμός δημοσιεύσεων) ούτε έχω υλικό που να το ξαναδουλέψω και να το παρουσιάσω (σε "νέα έκδοση ανανεωμένη - επηυξημένη" όπως έλεγαν κάποια βιβλία παλιά όταν κάναν επανέκδοση). Τότε πώς κολλάει η παροιμία; Ε, να. Αφού από τον Ιούνη άρχισα και γράφω κάθε δεύτερη μέρα κάτι είπα να μην χαλάσω τη συνήθεια. Όμως δεν προλαβαίνω να γράψω αυτά που θέλω. Απ' την άλλη έχω κάποιες "συνταγές για δημοσίευση" από τη συλλογή συνταγών που είχα μαζέψει. Συνταγές που δεν φτιάχνω καθόλου ή φτιάχνω πολύ σπάνια. Ε, ας βάλω καμιά απ' αυτές! Για αρχή κεφτέδες σε νέα παραλλαγή απ' αυτούς που ήδη υπάρχουν.

Φυματικά πρωταξέλια

Πρωταξέλια λέγονταν τα παιδιά που πήγαιναν στην πρώτη δημοτικού. Αν λέγονται ακόμα, δεν ξέρω. Αλλά η πρώτη η δική μας ήταν περιπετειώδης. Όχι η αρχή της (που εγώ έτρεχα χαρά χαρούμενος να πάω στο σχολειό επιτέλους ενώ άλλους τους έφερνε η μάνα τους σέρνοντας και κλαίγοντας) αλλά η συνέχειά της. Γιατί ήταν μια δύσκολη χρονιά για όλους τους μαθητές του δημοτικού σχολειό Πλαγιάς (και για όλο το χωριό κατά συνέπεια). Το σχολείο ήταν τριθέσιο πράγμα που σημαίνει πως υπάρχουν τρεις θέσεις δασκάλων και τα μαθήματα γίνονται με συνδιδασκαλία των τάξεων. Η Α' και Β' ήμασταν όλοι μαζί στην ίδια αίθουσα, η Γ' και Δ' μαζί και άλλη μια η Ε' και ΣΤ'.

Αυγουστιάτικη πανσέληνος

Αλλαγή σκηνικού. Αντί ιστορίες απ΄το παρελθόν, φωτογραφίες απ' το παρόν (δηλ. κι αυτές χτεσινές - προχτεσινές είναι, παρελθόν κι αυτό, αλλά πολύ πρόσφατο). Τραβηγμένες απ' την καρέκλα μου στον Άγιο Ισίδωρο.

Συγκοινωνίες πριν 50 χρόνια

Όταν φτιάχτηκε με άσφαλτο ο δρόμος Μυτιλήνης - Πλωμαρίου τα λεωφορεία έγιναν τακτικά και αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες τις περιοχής. Τις δεκαετίες του 60 και του 70 (αλλά κι αργότερα) η σύνδεση του Πλωμαριού με την πρωτεύουσα του νομού γινόταν 5 φορές τη μέρα. Επίσης υπήρχαν άλλα πεντέξι δρομολόγια, τοπικές συνδέσεις του Πλωμαριού με την Πλαγιά και τον Τρύγονα. Στο Πλωμάρι είχαν την έδρα τους 4 λεωφορεία μεγάλα (για την εποχή εκείνη - 32άρια) που μπορούσαν να εξυπηρετήσουν άνετα (ή σχεδόν - υπήρχαν κάποια που παραγέμιζαν) αλλά κι ένα πιο μικρό (24άρι).

Στις Αθήνες

Ναι, έτσι το λέγαμε. Άντε να κόβαμε το "ι" απ' το στις, να αλλάζαμε την κατάληξη αλλά τότε αν κάποιος πήγαινε απ' το χωριό μου, θα πήγαινε "στ'ς Αθήνις" κι όχι στην Αθήνα που πάνε σήμερα.
Μιλάω για το κοσμογονικό 1965. Γιατί κοσμογονικό; Πέρα απ' το ότι ήταν η χρονιά που πήγα (επιτέλους) σχολείο, πάρα απ' τα Ιουλιανά που πρόσφατα ήταν η επέτειός τους (αν και προσωπικά δεν τα θυμάμαι. Θυμάμαι μια διαδήλωση στο χωριό μου, με πανό και συνθήματα που κατέληξε σ' ένα καφενείο όπου και έγινε μετά ομιλία, αλλά για ποιο λόγο ήτανε δεν έχω ιδέα. Την εικόνα της διαδήλωσης έχω μόνο, δεν ήταν κάτι συνηθισμένο). Ήταν κοσμογονικό για μένα το γεγονός πως για καμιά δεκαριά μέρες έφυγα απ' το χωριό και βρέθηκα στην Αθήνα. Το πρώτο μου ταξίδι, δεν είναι μικρό πράγμα.

Η Γέρα

Είπα πως θ' ανεβάζω ένα καινούριο άρθρο κάθε δυο μέρες, αλλά δεν με βλέπω να προλαβαίνω. Οπότε είπα να βάλω σήμερα ένα φωτογραφικό, όμως όχι για το χωριό μου αλλά από μια κοντινή περιοχή που αρκετές φορές έχω αναφερθεί σ' αυτήν (δυο φορές τελευταία): στα χωριά της Γέρας. Είναι μια περιοχή που είχε έξι κοινότητες προ Καποδίστρια (στη φωτογραφία φαίνονται τα πέντε - υπάρχει όμως κι ένα καλοκαιρινό χωριό που δεν ήταν κοινότητα!) που όμως δεν συμφωνούσαν μεταξύ τους για να ενωθούν εθελοντικά κι ήρθε ο Καποδίστριας και τους έκανε έναν δήμο. Όμως όχι για πολύ αφού με τον Καλλικράτη και το δόγμα "ένα νησί - ένας δήμος" εντάχθηκαν στον ενιαίο δήμο Λέσβου κι όταν έγινε κατανοητό πως αυτό το δόγμα δεν ήταν λογικό πήγαν στο δήμο Μυτιλήνης (αφού η Λέσβος έγινε ένα νησί με δυο δήμους, τη στιγμή που αρκετά μικρότερα, όπως π.χ. η Κεφαλλονιά έγιναν τρεις - αλλ' αυτό είναι άλλο θέμα).

Όλ' οι Χιώτες μια γενιά

Την παροιμία του τίτλου τη χρησιμοποιούμε στο χωριό μου πολλές φορές όταν θέλουμε να πούμε πως κάποια πράγματα μοιάζουν. Γενικά η Χίος (ή η Χιος, μονοσύλλαβο) χρησιμοποιείται σε παροιμίες μιας και είναι κοντινό νησί, όταν κάθομαι το καλοκαίρι στον Άγιο Ισίδωρο, ας πούμε, βλέπω απέναντι τόσο το Καρά Μπουρούν της Τουρκίας όσο και το βόρειο τμήμα της Χίου (αν και, όταν νυχτώνει μόνο το πρώτο που είναι γεμάτο φώτα από οικισμούς και ανεμογεννήτριες ενώ κατά Χιο μεριά δεν φαίνεται τίποτα). Όμως το θέμα μου δεν είναι οι Χιώτες αλλά η γενιά, η συγγένεια μιας και στο χωριό μου όλοι λίγο πολύ είμαστε συγγενείς μεταξύ μας. Όταν απευθυνόμαστε σε κάποιον μεγαλύτερο θα τον πούμε μπάρμπα (άντε θείο με τα νέα δεδομένα) κι όχι κύριο και θεια (ή έστω θεία) κι όχι κυρία, χωρίς να υπάρχει σίγουρα συγγένεια (αν και, κατά πάσα πιθανότητα κάτι θα υπάρχει 😃).

Στα καφενεδέλια

Το σπίτι που μείναμε, όπως είναι σήμερα. Τότε δεν υπήρχε όλο αυτό το πράσινο, όπως επίσης για να πάμε από τον δρόμο στο σπίτι περνάγαμε κάτι σαν γέφυρα ενώ τώρα έχουν ρίξει μπετό προς τα εκεί κι έχει γίνει ένα όμορφο μπαλκόνι.

Το καλοκαίρι μάλλον του 64 πρέπει νάτανε, ο δρόμος που ενώνει τη Μυτιλήνη με το Πλωμάρι θα στρωνόταν με άσφαλτο (μέχρι τότε ήταν χώμα). Για την υποστήριξη των πλαϊνών του δρόμου αλλά και για βελτίωση της χάραξης φτιάχνονταν κάποια στηθαία και κάποια γεφυράκια πέτρινα. Σ' αυτά δούλευε ο πατέρας μου κι επειδή ήταν κάμποσο μακριά από το χωριό για να μην πηγαινοέρχεται κανόνισε και νοίκιασε ένα σπίτι για κάποιους μήνες στα Καφενεδέλια. Τον προηγούμενο χρόνο είχαμε πάλι πάει το καλοκαίρι στο μέρος που δούλευε ο πατέρας μου, στο Τάρτι (λίγο πιο πέρα, εκεί που παντρεύτηκε) αλλά το μόνο που θυμάμαι είναι που πήγαμε με το γάιδαρο και τις κάμαρες που νοίκιαζε ο μπάρμπας μου ο Αντώνης και μέναμε σε μια. Ενώ στα Καφενεδέλια ήμουν μεγαλύτερος!

Ανάγνωση, γραφή

Έμαθα πολύ νωρίς να γράφω και να διαβάζω ή μάλλον να διαβάζω και να γράφω αφού μ' αυτή τη σειρά έγιναν. Η πρώτη μου λέξη στα γράμματα ήταν ΕΔΑ. Η ΕΔΑ ήταν τότε το μόνο αριστερό κόμμα που λειτουργούσε νόμιμα κι ο πατέρας μου ήταν ένθερμος υποστηρικτής της. Έτσι η λέξη μου ήταν γνωστή σαν άκουσμα. Ήταν και εύκολη κι έτσι έμαθα να την αναγνωρίζω όπου την έβλεπα γραμμένη αλλά και να την χαράζω με το κοντύλι στις πλάκες που είχε το καφενείο που σύχναζε ο παππούς μου (συνήθως, σπάνια ο πατέρας μου). Κι όχι μόνο ήξερα να γράφω και να διαβάζω τη λέξη αλλά ήξερα και τι σημαίνει. Όχι βέβαια πως είναι αρκτικόλεξο και πως το κάθε γράμμα είναι και μια λέξη κι όλ' αυτά των λεξικών. Αλλά τι ήταν, τι ήθελε, τι ζητούσε η ΕΔΑ. Την πολιτική σημασία της λέξης δηλαδή. Και πώς την εξηγείς αυτήν σ' ένα τετράχρονο (ας πούμε) παιδί; Μα με όρους που μπορεί να καταλάβει: Να τρων' σοκολάτες και τα φτωχά τα παιδιά!

Δόξα τω θεώ, υπάρχουν!

Ας αλλάξουμε λίγο στιλ, να φύγουμε απ' τα δυσάρεστα και να βάλω ένα ευτράπελο (και μικρό).
Όσοι με ξέρουν, θα έχουν δει πως κάποιες φορές με πιάνει φτάρνισμα που γίνεται αντιληπτό από όλους αφού θα φτερνιστώ πεντέξι φορές συνεχόμενες (και πολλές φορές φροντίζω ν' ακουστεί και δυνατά για να διασκεδάσω και λίγο την κατάσταση). Το φτέρνισμα αυτό συνήθως είναι ξηρό, χωρίς κάτι το ιδιαίτερο. Αλλά στα μικράτα μου το πράγμα δεν ήταν έτσι. Συνήθως η μύτη έτρεχε (και πού το παράξενο για μικρό παιδί θα πείτε).

Νερό, νεράκι

Ο παππούς μου ο Δημήτρης ήταν αυτό που λέμε "περήφανος στ' αυτιά". Δεν άκουγε και πολύ καλά, κάτι που το πήρε κι η μάνα μου (άσχετο βέβαια, εκείνη έπαθε ρήξη τυμπάνου κατά την εγκυμοσύνη). Και κάποια στιγμή άρχισε να επισκέπτεται την εκκλησία του Άγιου Βλάση που υπάρχει σ' ένα κοντινό μας χωριό, στον Πλακάδο της Γέρας. Ε, τι; βόλτα και δεν θ' ακολουθούσα εγώ; Αλίμονο. Το πώς πηγαίναμε δεν το θυμάμαι. Με λεωφορείο; με "κούρσα" (= ταξί); Πρέπει να πήγαμε δυο ή τρεις φορές αλλά μια απ' αυτές μούχει μείνει.

SARS-COV 19

Το σημερινό είναι άσχετο με τα προηγούμενα, αλλά έχει να κάνει με την επικαιρότητα.
SARS-COV 19 ή SARS-COV-2, Τι είν' αυτό; Κάπως γνωστό φαίνεται, αλλά δεν το έχουμε συνηθίσει έτσι. Κι όμως έτσι είναι. Η καινούρια μας ταλαιπωρία (που κρατάει όμως για πολύ καιρό τώρα και κυρίως που είναι άγνωστο πόσο ακόμα θα κρατήσει). Είναι το κανονικό όνομα του νέου κορονοϊού (COV).  Το πρώτο κομμάτι, το SARS μας λέει το προβλήματα προκαλεί: "σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο τύπου 2". Κι επειδή η ταυτοποίησή του έγινε την τελευταία μέρα του 2019 συνήθως τον βλέπουμε με το 19 στο τέλος του. Η αρρώστια που προκαλεί ο συγκεκριμένος ιός είναι η COVID-19, που πολλές φορές από λάθος λέγεται έτσι ο ιός, αλλά δεν είν' αυτό το σωστό. Όμως το θέμα μου δεν είν' αυτό. Το θέμα μου είναι κάτι που ακούγεται αρκετά και που το άκουσα από διπλανή παρέα την Τρίτη το βράδυ στο Μόλυβο. Ξέρω πως σε πολλούς δεν θ' αρέσει αυτό που θα γράψω, αλλά τι να κάνουμε.

Παραλίγο μακαρίτες. - Το μαγκάλι (και η εξέλιξη της θέρμανσης)

Οι ιστορίες μου επιστρέφουν σε προσωπικές αναμνήσεις από τα μικράτα μέχρι και τα μεγάλα. Η σημερινή έχει θέμα τις πηγές θέρμανσης. Και το γεγονός πως παραλίγο δεν θα υπήρχε καμία ιστορία να διηγηθώ αφού δεν θα υπήρχα. Λίγο έλειψε να γίνουμε μακαρίτες οικογενειακώς. Τη γλυτώσαμε από καθαρή τύχη που ξύπνησα εγώ αφενός κι απ' την άλλη γιατί ο πατέρας μου κατάλαβε τι γινότανε και μας έσωσε. Αυτά όλα τα ωραία έγιναν την εποχή του εξηλεκτρισμού του χωριού, όταν δηλαδή επεκτάθηκε και σε μας το δίκτυο της ΔΕΗ. Αλλά ας τα πιάσουμε με τη σειρά.

Η μάνα μου 2

Στην εξοχή, στα Κρέμια το 1962. Δεξιά το χέρι που φαίνεται είναι του πατέρα μου!

Συνέχεια με αναμνήσεις για τη μάνα μου και τέλος με τα οικογενειακά. Τότε που ήταν να παντρευτούνε με τον πατέρα μου, μπήκε θέμα πού θα γίνει η εγκατάσταση του νέου ζευγαριού: στην Πλαγιά ή στο Πλωμάρι. Απέκλεισε κάθε μετακίνηση. Και επέβαλε την εγκατάσταση στο χωριό της. Το αν αυτό ήταν καλύτερο ή όχι κανείς δεν μπορεί να πει. Αλλά εκείνη το θεωρούσε αδιανόητο να αλλάξει μέρος.

Η μάνα μου - Υφαντουργία

Απ' τον πατέρα στη μάνα. Λογική κι αναμενόμενη συνέχεια. Μια γυναίκα που από μικρή ήταν μέσα στη δουλειά, στο κυνήγι της δραχμής Έκανε διάφορες δουλειές για να βγάλει λεφτά (αλλά και απλά να επιβιώσει) μ' αποτέλεσμα να μην ξοδεύει εύκολα τα λεφτά της ούτε να ρισκάρει. Ήταν μικρό παιδάκι ακόμα που πήγε εξοχή στους παππούδες της στο Καραγάτσι, μια περιοχή δάσους κάποια χιλιόμετρα μακριά απ' το χωριό. Κι αντί να κάθεται προσπαθώντας να περνάει καλά (όσο καλά μπορούσε την εποχή εκείνη) έκανε συμφωνία με τον παππού να μαζέψει πέικα (τη φλούδα του πεύκου που την πουλούσαν στα βυρσοδεψεία) κι όσα λεφτά πάρει, δικά της. Αλλά δεν το συζήτησε και με τη γιαγιά της η οποία είχε τις αντιρρήσεις της. Αφού ο πέικας ήταν δικός της (μαζεμένος από το δικό της δάσος) δικαιούταν τουλάχιστον τα μισά λεφτά. Τα απαίτησε και τα πήρε!

Στα καπνά

Τι σχέση έχω εγώ με τα καπνά; Μάλλον καμία. Εδώ δεν έχω με το κάπνισμα! Θα μου πείτε πρέπει να έχεις σχέση με το κάπνισμα για να έχεις σχέση με τα καπνά. Όχι. Πολλοί είν' αυτοί που κατάγονται από καπνοπαραγωγικές περιοχές ή που ασχολήθηκαν με τα καπνά στα νιάτα τους αλλά δεν καπνίζουν, όπως για παράδειγμα ο φίλος μου ο Γιώργος (άλλος ένας Γιώργος) που με φολοξένησε και μου πρόσφερε την εμπειρία και της γνώσης της καπνοσυλλογής! Κι ο λόγος που δημοσιεύεται σήμερα κι όχι με τη σειρά του είναι πως έχει να κάνει με τη σημερινή μέρα :)

Επαγγελματικοί προσανατολισμοί

Αναμνήσεων συνέχεια. Ξεφεύγουμε από τα οικογενειακά αλλά φταίνε οι συνθήκες. Εξάλλου και το επόμενο είναι εκτός σειράς λόγω επετείου. Άρα έχουμε καιρό για επιστροφή στην κανονικότητα :)
Η συνηθισμένη ερώτηση που γίνεται στα μικρά (αλλά και στα μεγάλα) παιδιά είναι "Τι θα γίνεις όταν θα μεγαλώσεις;" Για την πρώτη μου επιλογή δεν χρειάστηκε να με ρωτήσουνε αλλά δεν είναι εύκολο και να τη φανταστεί κανείς. Ήταν γανωτζής. Την εποχή εκείνη γύρναγαν διάφοροι γανωτζήδες στο χωριό. Ο ένας ήταν πολύ τακτικός μιας κι ο γιος του έμενε στο χωριό. Βασικά τη διαδικασία του γανώματος δεν την είχα δει μιας κι οι γανωτζήδες που πέρναγαν φώναζαν "μπακίρια γανώσ'", έπαιρναν τα σκεύη που είχαν στα σπίτια και πήγαιναν και τα γάνωναν εκεί που είχαν το στέκι τους (τις φωτιές και τα εργαλεία τους). Το πώς γίνεται το γάνωμα το έμαθα πολλά χρόνια αργότερα όταν ήμουν φοιτητής στα Γιάννενα και κοντά στο μώλο υπήρχαν εάν δυο γανωτζήδες.

Ο πατέρας μου - 2

Με την επιστροφή απ' την Αυστραλία

Συνέχεια και τέλος η αφήγηση για τον πατέρα μου.
Το 1982 το καλοκαίρι δουλεύουμε σε οικοδομή στο Πλωμάρι (ναι, πέρασα κι από κει). Κάποια μέρα φεύγω, το καλοκαίρι τελειώνει, το πανεπιστήμιο αρχίζει με την εξεταστική του Σεπτεμβρίου και έχουμε κανονίσει με την Μαρία να πάμε μια μικρή εκδρομή στην Κέρκυρα, ενώ θα ήταν και η πρώτη φορά που θα γνώριζα τους γονείς της. Παίρνω τηλέφωνο για να πω πώς έφτασα και να δω τι κάνουνε και μαθαίνω πως το πρωί πήγε στη δουλειά αλλά σταμάτησε ενδιάμεσα γιατί δεν αισθανόταν καλά. Το να σταματήσει το μεροκάματο στη μέση ήταν εξαιρετικό γεγονός και θορυβήθηκα. Ξεκίνησε εξετάσεις και η διάγνωση ήταν "ανεπάρκεια μητροειδούς βαλβίδας". Ξεκίνησε αγωγή, οι γιατροί του έλεγαν να σταματήσει τη δουλειά. Δεν τους άκουσε με την πρώτη αλλά έβλεπε πως στην πράξη δυσκολευόταν όλο και περισσότερο κι έτσι κάποια στιγμή τα παράτησε όλα. Όχι μόνο την οικοδομή (γρήγορα) αλλά και τις αγροτικές ασχολίες.

Ο πατέρας μου

Οικοδόμοι παλικάρια!

Συνεχίζω από τους προπάτορες στους γεννήτορες έτσι όπως τους γνώρισα και τους θυμάμαι. Να γράψω για τον πατέρα μου (αν και δεν μούναι τόσο εύκολο). Ο πατέρας μου στα νιάτα του ήταν ψαράς. Εκτός από τις αγροτικές δουλειές, εννοείται. Ψαράς ο πατέρας του, τον βοηθούσε κι ο γιος. Αλλά τόσο δεν του άρεσε που όταν πια έπαψε να ασχολείται με το σπορ, το έκοψε τελείως. Ούτε να βοηθήσει κάποιον φίλο του ψαρά, ούτε να δοκιμάσει να πιάσει κάτι. Ό,τι ψάρευε ήταν "μ' ασημένια αγκίστρια" δηλαδή με χρήμα. Απ' τις ιστορίες που μου έλεγε ήταν μια για την οποία ένιωθε τύψεις όλη του τη ζωή. Που κάποια στιγμή το βάρος των ψαριών που πήγε να πουλήσει δεν ήταν τόσο όσο τα χρήματα που χρειάζονταν για το σπίτι κι έβαλε ένα λιτρίδι (πετράδι του γιαλού) στο στόμα του ψαριού (που προφανώς ήταν απ' τα μεγάλα και καλά)!

Πάππους Μήτρους Καραμπάις

Και για να τελειώσω με τους προπάτορες, μετά τη γιαγιά να αναφερθώ και στον παππού μου τον Δημήτρη. Που κατά διαβολική σύμπτωση πέθανε σαν και χτες, το 1982 (θα αναφερθώ ξανά σ' αυτό). Γεννημένος στα 1897 ήταν το πρότυπο του σωματότυπου που θα ήθελα να έχω. Ψηλός, ευθυτενής, στυλάτος. Μόνο το πρώτο κατάφερα. Πάντως, μικρός έλεγα πως ήθελα να γίνω "Πάππους Μήτρους Καραμπάις" (Καραμπάσης το επώνυμο αλλά Καραμπάις λέγεται με την τοπική προφορά). Τούμιασα αρκετά, μόνο ένα του χούι δεν πήρα: δεν δοκίμαζε κάποιο καινούριο φαγητό εύκολα, αλλά και αντιμετώπιζε με καχυποψία ένα φαγητό όμορφα στολισμένο (πλουμ'στό φαΐ, κάτι δεν πάει καλά και θέλουν να το κρύψουν έλεγε).

Η γιαγιά μου η Σοφία

Συνεχίζω με τις γιαγιάδες. Η άλλη γιαγιά μου, η μάνα της μάνας μου, ήταν η Σοφία. Μια ιστορία που λέει πολλά για το τι άνθρωπος ήταν:
"Η γιαγιά μου η Σοφία πήγε ν' αγοράσει ραδίκια. Και της λέει η Ευδοκία. 'Πάρε Σοφία, ραδίκια. Είναι όμορφα'. Και πήρε η γιαγιά μου τα ραδίκια αλλά εκείνα ήταν ψώρες". (Για όσους δεν έχουν επαφή με το χωριό να εξηγήσω τι λέμε ψώρες: είναι κάτι φυτά με ίσια φύλλα που βρωμάνε απαίσια. Όταν μπορούμε προσπαθούμε να τα ξεπατώσουμε, αλλά είδα σ' άλλα μέρη να τ' αφήνουν να θεριεύουν. Δεν ξέρω πώς λέγονται αλλού. Δεν θυμάμαι τι είδους ήταν τα ραδίκια που αγόρασε, απλά στο σπίτι όταν τα είδαν τα κακοχαρακτήρισαν και τα είπαν ψώρες. Ο παππούς μου μάλλον δεν τα δοκίμασε, ενώ η θεία μου η Βενετία (μεγάλη μαστόρισσα σε τέτοια) έφτιαξε το παραπάνω "παραμύθι".

Γιαγιά Ρηνιώ

Στα 1979. Με άνοια πια.

Επανερχόμαστε χρονικά στα παλιά και τα μικράτα μου. Να γράψω λίγα για το οικογενειακό μου δέντρο, τώρα. Τις γιαγιάδες κι τον παππού που γνώρισα.

Η γιαγιά Ρηνιώ. Η μάνα του πατέρα μου. Από καλό σόι, από τ' Αναστασέλια. Αλλά κι ο πατέρας της δεν ήταν από παρακατιανό. Γιαμουγιάννης. Βέβαια, όπως ξανάπα, ήταν 8 αδέρφια. Έτσι, νωρίς ο πατέρας της την έστειλε παρακόρη στη Σμύρνη. Η γιαγιά είχε γεννηθεί στα τέλη του 19ου αιώνα. Τότε το Πλωμάρι ήταν στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Όπως και η Σμύρνη. Η απελευθέρωση της Λέσβου έγινε στα 1912. Κοντά και η Σμύρνη. Και τότε το Πλωμάρι είχε πολλά πάρε δώσε με την ακμάζουσα Σμύρνη. Είχε βιομηχανίες διάφορες που λειτουργούσαν αυτόνομα αλλά και δορυφορικά. Τα σαπούνια του, για παράδειγμα, ήταν ξακουστά ακόμα και σ' αυτή τη Μασσαλία! Κι ο πληθυσμός του έφτανε τις δέκα χιλιάδες ανθρώπους.

Σέλφι

Άσχετο με τα προηγούμενα (και τα επόμενα) αλλά καθώς σκάλιζα βρήκα την παραπάνω φωτογραφία που είχα στο νου μου να τη βάλω κάποια στιγμή. Ευκαιρία λοιπόν:

Ο άνθρωπος πάντα του άρεσε να απαθανατίζεται με αναπαραγωγή της φάτσας του σε χαρτί ή σε πανί ή σε μάρμαρο ή όπου αλλού τέλος πάντων γινόταν δυνατόν. Υπάρχουν απεικονίσεις ανθρώπων (συνήθως απ' τους επώνυμους :) ) από τα πολύ παλιά χρόνια. Για να γίνει αυτό κάποιοι που είχαν ταλέντο αναλάμβαναν αυτή τη δουλειά. Το δύσκολο ήταν να αναπαραστήσει κάποιος τον εαυτό του. Βέβαια, με τη βοήθεια του καθρέφτη κάτι γινόταν. Ας πούμε ένα εξαιρετικό έργο είναι αυτό του γλύπτη Παύλου Βρέλλη που, όπως λέει ο ίδιος, έγινε με τρεις καθρέφτες και το αποτέλεσμα είναι να δείχνει τον ίδιο καθώς φτιάχνει τον εαυτό του!

Καθαριότητα στα ξενοδοχεία

Άλλο ένα άρθρο εκτός σειράς. Ταξιδιάρικο. Που το έχω κατά νου να το γράψω καιρό τώρα, που έχω τις φωτογραφίες να υπάρχουνε αλλά που δεν τ' αποφασίζω. Ε, καιρός να το κάνω.

Είναι μόδα στα ξενοδοχεία να υπάρχει μια πινακίδα στο μπάνιο, σαν αυτή την παραπάνω. Που λέει πως για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος κι αν θέλει ο πελάτης, μπορούν οι πετσέτες να μείνουν και για δεύτερη ή και για τρίτη μέρα χωρίς να αλλαχτούν. Στα ενοικιαζόμενα δωμάτια (ή στα Ερ-Μπι-εν-Μπι) δεν μπαίνει θέμα, οι αλλαγές εξ ορισμού δεν γίνονται τακτικά. Αλλά στα ξενοδοχεία είναι κανόνας η καθημερινή αλλαγή. Όμως στο σπίτι μας αλλάζουμε πετσέτες καθημερινά; Όχι. Γιατί λοιπόν να γίνεται αυτό στο ξενοδοχείο όταν το δωμάτιο το χρησιμοποιούμε για πάνω από μια μέρα;

Γέννηση Ειρήνης

Ξεκινήσαμε για την Ειρήνη αλλά η ιστορία δεν έχει τελειωμό. Τρίτη συνέχεια σήμερα, ε, ναι επιτέλους θα έρθει στον μάταιο τούτο κόσμο. 18 του μήνα ήταν και τότε :)

Γέννηση Ειρήνης - Εν Κορίνθω

Αύριο λοιπόν είναι τα γενέθλια της κόρης μου κι έτσι έχω ξεκινήσει να γράφω γι' αυτήν, για τις συνθήκες γέννησης, επετειακά. Είμαστε στο ότι λόγω του ότι η Μαρία είχε πρόβλημα με πίεση, φεύγουμε άρον άρον από τη Δάφνη Καλαβρύτων όπου δούλευα σαν αναπληρωτής και κατεβαίνουμε στα Λουτρά Ωραίας Ελένης, λίγο έξω από την Κόρινθο, όπου έχει εξοχικό μια θεία της.

Γέννηση Ειρήνης - τα πριν

Ετεροχρονισμός σήμερα. Έχω ξεκινήσει να γράφω για τη δικιά μου ζωή κι είμαι ακόμα στην προσχολική μου ηλικία, αλλά σήμερα θα γίνει ένα άλμα μερικών χρόνων για να γράψω για την εποχή που έγινα πατέρας. Βλέπετε, πλησιάζουν τα γενέθλια της κόρης μου. Έτσι είναι επίκαιρο να κάνω αναφορά στη γέννησή της παρά να γράφω για άλλα. Αλλά και επόμενες δημοσιεύσεις θα είναι εκτός σειράς άρα δεν χαλάει και πολύ η διαδικασία. Διάλειμμα ολίγων ημερών, λοιπόν, και επανέρχομαι αργότερα στη δεκαετία του 60.

Εξηλεκτρισμός

Στα χωριά μας τα χρόνια τα δικά μου (και λίγο πριν) λειτουργούσαν από ένα ή και δυο ελαιουργεία, εργοστάσια (μηχανές) για τη μετατροπή της ελιάς σε λάδι, αφού οι ελιές μας είναι λαδολιές. Το ένα ήταν του τοπικού συνεταιρισμού, και το άλλο (αν υπήρχε) ιδιωτικό. Σήμερα τα συνεταιριστικά έχουν κλείσει και οι εγκαταστάσεις τους (κτίρια και οικόπεδα) ρημάζουν ενώ και τα ιδιωτικά έχουν κατά πολύ λιγοστέψει. Η τεχνολογία έδωσε τη δυνατότητα με ελάχιστο προσωπικό που κυρίως εποπτεύει, να γίνεται επεξεργασία σε μεγάλες ποσότητες ελιάς, άμεσα κι γρήγορα, κάτι που φαίνεται και στην ποιότητα του λαδιού. Την εποχή εκείνη το λάδι ήταν βρώσιμο αν είχε οξύτητα μέχρι 5, ενώ τέλος δεκαετίας του 60 κατέβηκε στο 3. Κι αν έβγαζες κάτω από δυάρι το έπαιρνες για το σπίτι. Σήμερα παίζουμε με τα δέκατα. Αν είναι πάνω από 6 - 7 δέκατα λέμε πως δεν είναι καλό.

Εγεννήθη άρρεν

Ξεκίνησα να γράφω ιστορίες από τα μικράτα μου. Κι είπα πως ενώ οι γονείς μου παντρεύτηκαν το 1956 εγώ γεννήθηκα Νοέμβρη του 59 κατόπιν πλήρους προγραμματισμού. Το γεγονός συνέβη στη Μυτιλήνη, στο Βοστάνειο Νοσοκομείο (υπάρχει ακόμα, τελευταία μάλιστα επεκτάθηκε, ανακαινίστηκε και καλλωπίστηκε). Όταν θα έφευγαν απ' το νοσοκομείο, ο πατέρας μου πετάχτηκε κι αγόρασε ένα ραδιόφωνο. Φίλιπς, που δούλευε με 6 μεγάλες μπαταρίες. Η δικαιολογία πως τώρα με το μωρό θα έμενε πολύ μέσα στο σπίτι και να είχαν ένα ραδιόφωνο ν' ακούει ειδήσεις. Γενικά ήταν άνθρωπος που ξόδευε και να κάνει τη ζωή του πιο εύκολη. Πάντα έλεγε πως κουράζεται στη δουλειά, άρα το δικαιούται. Σ' αντίθεση με τη μάνα μου που πάντα δυσκολευόταν να ξοδέψει.

Αναμνήσεις - Αρχή

Οι γονείς μου, αρκετά χρόνια αργότερα, 1977

Γράφοντας τις προάλλες για το πώς έγινα "Πειραιώτης", σκέφτηκα να γράψω για τα χρόνια στην εταιρία. Αλλά από πού να ξεκινήσω; Από τη μέρα που ξεκίνησα θα ήταν μια αρχή, αλλά θα ήταν ξεκρέμαστη αρχή. Σκέφτηκα (και ξεκίνησα να γράφω) από την εποχή που έφυγα από το χωριό αφού ως φοιτητής δεν ήμουν εργαζόμενος, αλλά έλα που και τα χρόνια αυτά υπήρχαν εποχές που δούλευα. Εντάξει, όχι στην εταιρία, αλλά δεν ήμουν άεργος όπως έλεγα να τιτλοφορήσω την περίοδο εκείνη. Μέχρι που προχτές ο Σαραντάκος (πάλι ο Σαραντάκος, είπαμε όλο ανοίγει αφάλες: με αυτά που γράφει μου θυμίζει πράγματα και μου δίνει αφορμές) έβαλε στο ιστολόγιό του ένα άρθρο με αποσπάσματα από το βιβλίου του Τάσσου Αγγελίδη "Άνωθεν Ασύλου". Αυτοβιογραφικά που ξεκίναγαν απ' τη γέννησή του. Κι εκεί το πήρα απόφαση. Θα ξεκίναγα κι εγώ απ' την αρχή. Μόνο που ο εργασιακός βίος εκείνα τα πρώτα χρόνια θα υπάρχει από σπόντα. Γιατί όχι πως δεν δούλευα από πολύ μικρός, όπως δούλευα κι ό,τι μπορούσα, αλλά κυρίως γιατί υπάρχουν και παράλληλες ιστορίες που θα ανακατευτούν μαζί.