Απόκριες στα Γιάννενα

Μιας και σήμερα είναι αποκριά, να βάλω κάτι επετειακό. Και μιας και το τελευταίο διάστημα αυτά που γράφω είναι για τα Γιάννενα, θάναι για απόκριες στα Γιάννενα. Που πάει να πει τζαμάλες. Αλλά δεν θα γράψω για τις σύγχρονες (που φέτος έχουν απαγορευτεί για άλλη μια κορονοχρονιά). Τόχω κάνει ήδη. Σήμερα θα γράψω για τις απόκριες τις τότε. Για τζαμάλες, αλλά όχι μόνο. Στα Γιάννενα ήμουν απόκριες το 78 (που λέει ο λόγος, όχι όλο τον καιρό αφού πήγα στο χωριό μου), το 79 (ούτε αφού δούλευα στη Lever) και κανονικά όλο τον καιρό από το 80 μέχρι το 82. Το 83 το Πάσχα (άρα κι οι απόκριες) ήταν αργά κι έτσι είχα φύγει, είχα πάει στην Αγιάσο για το καρναβάλι της καθαροδευτέρας.

Καθαρή Δευτέρα στον Τίρναβο

Μετά τα Γιάννενα, είχαμε αποφασίσει να περάσουμε από ακόμα ένα δρόμο που δεν είχαμε ξαναπεράσει: την Εγνατία οδό, στο αρχικό της κομμάτι. Εν τω μεταξύ μας λέει ο Νίκος πως θα πήγαινε απ' τον Τύρναβο για την Καθαροδευτέρα. Μεγάλη παράκαμψη δεν ήταν, αποφασίσαμε να περάσουμε κι εμείς από κει, που ήξερα για τις σχετικές εκδηλώσεις που γίνονται τη μέρα εκείνη. Βράζουν, λέει, το μπουρανί, ενώ υπάρχουν και φαλλικές γιορτές (και γι' αυτές γίνεται η συζήτηση)! Ο Νίκος τελικά δεν μπόρεσε να ρθει, φροντίσαμε όμως να βρεθούμε με άλλους. Το μπουρανί αυτό καθαυτό είναι ένα είδος χορτόσουπα. Παλιότερα το φτιάχνανε κανονικά ενώ τώρα μόνο σαν απομεινάρι υπάρχει, σ΄έναν τζέτζερι στη μέση με μια υποτιθέμενη φωτιά από κάτω, κουβέντα να γίνεται.

Τζαμάλες στα Γιάννενα

Τζαμάλες λέγονται οι φωτιές που ανάβουνε στα Γιάννενα την τελευταία Κυριακή της αποκριάς. Η παράδοση θέλει ν' ανάβονται σε κάθε γειτονιά της πόλης και μια φωτιά. Και στα χωριά γύρ' απ' τα Γιάννενα, δεν ξέρω μέχρι πόσο μακριά φτάνει το έθιμο. Γύρ' απ' τη φωτιά στήνεται γλέντι. Παίζει μουσική, υπάρχει κρασί και μεζές (συνήθως πίτες) και βέβαια χορός.

Αποκριάτικα έθιμα

Τέτοιες αποκριάτικες μέρες το πιο συνηθισμένο έθιμο είναι τα μασκαρέματα. Αυτό γινόταν και στο χωριό. Οι άνθρωποι άλλαζαν πρόσωπα μέσα από προσωπεία κοινώς μάσκες που τις όμως εμείς τις λέγαμε μουτσούνες. Η πιο συνηθισμένη αλλαγή ήταν η αλλαγή φύλλου: ο άντρες ντύνονταν γυναίκες (και μάλιστα χωρίς πολλά πολλά ντυσίματα) κι οι γυναίκες (λίγες αυτές) ντύνονταν άντρες! Επίσης, έβαφαν τα πρόσωπά τους (κι η πιο άμεση μπογιά ήταν η μουτζούρα από το τζάκι). Τους μεταμφιεσμένους τους λέγαμε κουδουνάτους, αν και εγώ δεν πέτυχα ποτέ να κυκλοφορούν οι κουδουνάτοι με τα κουδούνια κρεμασμένα γύρω τους. Δεν καταλάβαινα γιατί του λένε έτσι μέχρι πολύ αργότερα που το είδα σε ντοκιμαντέρ το πώς ντύνονταν σε άλλα μέρη.

Λαγάνα

Για δες τι θυμήθηκε η Μαρία σήμερα πρωί πρωί. Συζητάγαμε για τις προμήθειες των ημερών και αναφέρθηκε η λαγάνα οπότε και πρότεινε να φτιάξουμε τη δική μας λαγάνα μιας και μας είχε δώσει συνταγή η (πάντα πολύτιμη) Μαίρη που μετράει με ποτήρια κι όχι με γραμμάρια:) (κι είναι Χιώτισσα στην καταγωγή, εξού και η μαστίχα). Έτσι αποφάσισα να την παρουσιάσω εδώ, μιας και είναι των ημερών. Η πρόταση είναι να γίνει στον αρτοπαρασκευαστή, αλλά προφανώς δεν είναι απαραίτητο, θα μπορούσε να ζυμωθεί και στο χέρι, απλά η μηχανή προσφέρει ευκολία και στάνταρ συνθήκες. Τις λαγάνες στο χωριό τις λέμε πίτες τον υπόλοιπο χρόνο, επετειακή είναι η χρήση τους, αλλά για άλλες επετείους, ας τις αφήσουμε τώρα :)

Ταραμοσαλάτα

Μεζές των ημερών υποτίθεται η ταραμοσαλάτα. Την Καθαροδευτέρα θα έχει την τιμητική της. Έτσι αποφάσισα να δώσω σήμερα τη συνταγή της για όποιον θέλει να τη φτιάξει το ίδιος για τις μέρες αυτές. Και το γράφω έτσι γιατί είναι ένα συνοδευτικό που εμάς μας αρέσει και την τρώμε όλο τον χρόνο. Έστω κι αν έχουμε μια διαφωνία με τη Μαρία. Εμένα μ' αρέσει να την φτιάχνω ο ίδιος με άσπρο ταραμά, της Μαρίας της αρέσει ο ετοιματζίδικος που είναι ροζ. Στην πραγματικότητα, το όνομα "ταραμάς" το δικαιούται μόνο ο άσπρος που θεωρείται και ποιοτικά ανώτερος. Ο άλλος είναι, λέει, παρόμοιο παρασκεύασμα αυγών ψαριού με προσθήκη χρωστικής. Η διαφορά τους φαίνεται και στην τιμή τους: ο άσπρος κοστίζει 4 - 5 φορές περισσότερο.