Φροντιστήριο και εξετάσεις

Η μάνα μου με τη θεία του φίλου μου στο βαπόρι πηγαίνοντας για τα θερινά φροντιστήρια

Αφού αποφοιτήσαμε απ' το Λύκειο, πολλοί κατευθυνθήκαμε ξανά για τα καλοκαιρινά φροντιστήρια. Στο βαπόρι βρεθήκαμε και γίναμε μια μεγάλη παρέα με μαθητές από τον Πολιχνίτο που κατέβαιναν κι αυτοί για τον ίδιο λόγο. Συνδετικός κρίκος η Κατερίνα, μια κοπέλα από κει που ήμασταν στο ίδιο τμήμα το προηγούμενο καλοκαίρι (και θα ξαναήμασταν κι αυτό). Φέτος θα έμενα μόνος μου σ' ένα υπόγειο διαμέρισμα που είχε νοικιάσει ένας ξάδερφός μου μ' ένα φίλο του και το καλοκαίρι δεν το χρειαζόντουσαν. Μηδείας 9 (ναι, το θυμάμαι ακόμα) κοντά στην πλατεία Κολιάτσου.

Η εξαήμερη των τρεισήµισι ημερών

Είναι έθιμο η τελευταία τάξη του Λυκείου να πηγαίνει μια πολυήμερη εκδρομή. Να λείψει απ' το σχολείο για μια βδομάδα. Σήμερα η εργάσιμη βδομάδα είναι πέντε μέρες κι έτσι η εκδρομή είναι γνωστή ως πενταήμερη (ή πενθήμερη) την εποχή μου τη λέγαμε πολυήμερη εκδρομή της έκτης (και μετά της Γ' Λυκείου) και ήταν εξαήμερη. Αλλά όπως έχω ξαναπεί, τη χρονιά που εμείς ήμασταν τελειόφοιτοι έγινε μια απεργία των καθηγητών που κράτησε κάναν μήνα. Αποτέλεσμα ήταν να κοπούν οι πολυήμερες εκδρομές από το υπουργείο (στα πλαίσια της αναπλήρωσης των χαμένων μαθημάτων). Επιτρεπόταν μόνο μια μονοήμερη εκτός αν συμφωνούσαν οι συνοδοί καθηγητές να γίνει Σάββατο και να συμπεριληφθεί κι η Κυριακή οπότε επιτρεπόταν η διανυκτέρευση.

Γ' Λυκείου - πολιτικά ενδιαφέροντα

Έγραφα προχτές για την τελευταία μου τάξη στο Λύκειο. Συνεχίζω σήμερα με δυο χαρακτηριστικές στιγμές από την άνοιξη του 77, λίγο πριν απολυθούμε. Να επαναλάβω πως τη χρονιά εκείνη έγινε μια μεγάλη απεργία των καθηγητών που κράτησε σχεδόν όλο τον Μάρτη. Συμμετείχαν όλοι οι καθηγητές του σχολείου κι έτσι δεν πηγαίναμε καθόλου. Μόνο ο Λυκειάρχης που ετοιμαζόταν να βγει στη σύνταξη και μας έλεγε πως φοβόταν μήπως δεν τον φτάσουν οι μέρες αν του έκοβαν αυτές της απεργίας πήγαινε στο σχολείο αλλά μας είχε ενημερώσει ότι απουσίες δεν θα παίρναμε, οπότε δεν πάταγε κανένας μας.

Στο Λύκειο

Στην εκδρομή μας. Θα τα πούμε στο επόμενο γι' αυτή...

Το άνοιξη του 76 ψηφίζεται ο νόμος 309 που φέρνει κοσμογονικές αλλαγές στην παιδεία. Αν και είναι γραμμένος σε καθαρεύουσα, καθιερώνει τη δημοτική ως γλώσσα της εκπαίδευσης και των σχολικών βιβλίων. Είναι το πρώτο βήμα πριν την καθιέρωσή της και στην γλώσσα των νόμων (και αργότερα και των δικαστηρίων). Επίσης καθιερώνει την υποχρεωτικότητα της φοίτησης στο γυμνάσιο (9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση). Αν αυτά τα δύο, η καθιέρωση της δημοτικής και της 9χρονης εκπαίδευσης δεν είναι κοσμογονία, τότε δεν ξέρω πώς αλλιώς θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Παράπλευρη συνέπεια της δεύτερης αλλαγής είναι πως το εξατάξιο μέχρι τότε γυμνάσιο χωρίζεται σε τριτάξιο γυμνάσιο και λύκειο. Στο τελευταίο οι μαθητές εισάγονται με εξετάσεις. Όσοι ήδη φοιτούσαμε στις μεγάλες τάξεις του γυμνασίου (τετάρτη και πέμπτη) πάμε στη δευτέρα και τρίτη λυκείου αντίστοιχα ενώ τα παιδιά της τρίτης γυμνασίου για να συνεχίσουν πρέπει να δώσουν εξετάσεις (παρά το γεγονός πως είχαν ήδη δώσει για την εισαγωγή τους στο γυμνάσιο). Κι έτσι, από την Ε' Γυμνασίου βρέθηκα κι εγώ στην Γ' Λυκείου και πήρα απολυτήριο λυκείου. Επίσης από πρακτικό που λεγόταν το τμήμα έγινε πια θετικό.

Φροντιστήριο (+ Νοσοκομείο)

Μιας και βρεθήκαμε στην Αθήνα, κάναμε και μια βόλτα μέχρι την Ακρόπολη

Στο χωριό, την εποχή εκείνη δεν είχαμε φροντιστήρια εκτός απ' αυτό των Αγγλικών. Το διάβασμα γινόταν μέσα από βιβλία που αγοράζαμε. Κάποια απ' αυτά τα χρησιμοποιούσαμε και στο σχολείο μιας και τα σχολικά, του οργανισμού, δεν ήταν για προετοιμασία για εξετάσεις. Για την ακρίβεια ήταν τελείως πρόχειρα και είχαν πολύ λίγη ύλη σε σχέση μ' αυτά που χρειαζόμασταν (τότε η ύλη δεν ήταν σαφώς καθορισμένη, σε κάθε μάθημα μπορούσε να μπει οποιοδήποτε θέμα) κι έτσι τα βιβλία απλά τα παραλαβαίναμε απ' το σχολείο και τ' αφήναμε στην άκρη. Κι ο καθένας προσπαθούσε να λύσει πολλές συναφείς ασκήσεις με το μάθημα που είχε τη μέρα εκείνη ή και από παρακάτω. Κι αν είχαμε κάποια απορία τη συζητούσαμε μεταξύ μας ή με τον καθηγητή. Προσωπικά για κάθε μάθημα (από τα πέντε που εξεταζόμασταν - για το έκτο, την έκθεση δεν είχαμε βιβλίο) είχα τα βιβλία από τρεις τουλάχιστον διαφορετικούς συγγραφείς. Παράλληλα, υπήρχε παράδοση για όποιον μπορούσε και ήθελε να κάνει φροντιστήριο στη Μυτιλήνη ή την Αθήνα για δυο μήνες τα καλοκαίρια (στις διακοπές δηλαδή) από την πέμπτη προς την έκτη κι αφού είχαμε αποφοιτήσει μέχρι να δώσουμε εξετάσεις (που τότε ξεκίναγαν μετά τις 20 Αυγούστου).

Διαπληκτισμοί μαθητών - καθηγητών

Έγραφα προχτές για τα γυμνασιακά μου χρόνια. Φτάνουμε στο 1975 στην τελευταία γυμνασιακή χρονιά. Πέμπτη γυμνασίου (όπως είπα την επόμενη ήμουνα σε λύκειο) κι έχουμε μια καθηγήτρια κάπως παράξενη. Την ήξεραν όλοι πως είχε θέματα με το να βρίσκεται στην τάξη (συνήθως έβαζε τα κλάματα χωρίς εμφανή λόγο), αλλά και τι άλλο να γίνει (αργότερα που πήγε στη Μυτιλήνη ήταν αποσπασμένη στο λαογραφικό μουσείο όπου στεγαζόταν και μια εξαιρετική συλλογή της ΕΛΜΕ οπότε λύθηκε το πρόβλημα). Όμως στο Πλωμάρι τέτοια πολυτέλεια δεν υπήρχε (ή μάλλον επειδή ήμασταν χωριό δεν γινόταν παράπονα, ενώ στη Μυτιλήνη που είναι κοντά οι προϊστάμενοι, πάρθηκαν μέτρα - εξάλλου σε μας ήρθε όταν ήταν η χούντα ακόμα).

Ξένες γλώσσες

Στο γυμνάσιο κάναμε Γαλλικά. Τότε τα σχολεία ήταν χωρισμένα σε αυτά που ως ξένη γλώσσα διδάσκονταν τα Γαλλικά και σ' αυτά που η ξένη γλώσσα ήταν τα Αγγλικά. Δεν γινόταν παράλληλα δυο (ή τρεις) όπως σήμερα. Ούτε μια κύρια και μια δεύτερη. Βέβαια, παλιότερα όλα τα σχολεία είχαν γαλλικά αλλά μιας και η Αγγλική γινόταν η κυρίαρχη γλώσσα τα σχολεία άλλαζαν σιγά σιγά μέχρι που σε όλα υπήρχαν Αγγλικά και τα Γαλλικά έγιναν δεύτερη γλώσσα. Γαλλικά μας έκανε στην Α' τάξη η Ντεργιόγλου και μετά Β' - Ε' η Χαριτάκου. Τότε ήταν που άλλαξε κι ο νόμος κι αντί να μένουν υποχρεωτικά οι νεοδιόριστοι 5 χρόνια στην ίδια περιοχή μπορούσαν να φύγουν στα 3, οπότε έφυγε κι εκείνη. Αλλά δεν αντικαταστάθηκε κι έτσι στο Λύκειο (στην Γ' δηλ.) δεν διδαχτήκαμε ξένη γλώσσα.

Στο γυμνάσιο

Το πρώτο μισό (περίπου) της δεκαετίας του 70 ήταν τα χρόνια που ήμουνα στο γυμνάσιο. 71 - 76 από την πρώτη μέχρι την πέμπτη. Μετά πήγα στο λύκειο αλλά για μια χρονιά μόνο :) Έπεσα βλέπετε πάνω στην αλλαγή. Το σχολείο ήταν το (μικτό) "γυμνάσιον Πλωμαρίου" κι είχαμε και σήματα που το γράφανε κι έπρεπε να τα φοράμε υποχρεωτικά για να φαινόμαστε ότι είμαστε μαθητές. Στο δημοτικό φοράγαμε και ποδιές αγόρια - κορίτσια, στο γυμνάσιο μόνο τα κορίτσια, τ' αγόρια είχαμε απαλλαχτεί. Το σήμα έμοιαζε κάπως με το παραπάνω, αλλά δεν τόχω πια γιατί μου είχε χαλάσει. Δεν είχε τη λέξη "μικτόν" κι ήταν άσπρο με μπλε τα γράμματα και την κουκουβάγια, όπως το παρακάτω αλλά χωρίς σημαίες. Δεν ξέρω πού το είχα βρει της Καλλονής, αλλά μ' άρεσε που ήταν διαφορετικό, είχα κολλήσει στο κάτω μέρος ένα χαρτάκι που έγραψα Πλωμαρίου και το φόραγα προς το τέλος (ναι, το έχω κρατήσει ακόμα, αλλά αποκαταστημένο στην αρχική του μορφή).

Για τα πανηγύρια

Τα πανηγύρια στο χωρίο είχαν πάντα κάτι το ξεχωριστό. Και έχουν ακόμα δηλαδή. Ο κόσμος που πάει στην εκκλησία που γιορτάζει είναι πολύ περισσότερος από τις απλές λειτουργίες, μετακινείται αρκετά για να πάει μέχρις εκεί. Κι αν είναι ένα ξωκκλήσι, έχει κι αυτό το δικό του κοινό. Παλιότερα μετά την λειτουργία όλο και στηνόταν κάνας χορός σε καφενείο που υπήρχε ή που στηνόταν ειδικά για την περίσταση ενώ σήμερα συνήθως ο καθένας παίρνει την παρέα του, μπαίνει στ' αυτοκίνητο και φεύγει. Θυμάμαι ένα καλοκαίρι που είχα βρεθεί στα ξαδέρφια μου στον Κάστελο κι εκεί υπάρχει εκκλησάκι της Σωτήρας. Κι εγώ έτυχε να είμαι εκείνες τις μέρες (ή μπορεί να πήγα κι επίτηδες), 6 Αυγούστου για όποιον δεν ξέρει είναι το πανηγύρι. Κι είχαν φτιαχτεί δυο χώροι - καφενεία που είχαν μεζέδες αλλά και μουσική.

Νυχτερινή επίσκεψη σε νεκροταφείο

Όπως έλεγα παλιότερα, την εποχή που ήμασταν μαθητές ήταν μόδα η βόλτα πάνω κάτω στα περισσότερα μέρη (πολλές φορές λεγόταν και νυφοπάζαρο :) ) και πως κάτι παρόμοιο υπήρχε και στο χωριό (στο δρόμο κοντά στο διπλανό, για να μην μπορούν να περάσουν τ' αυτοκίνητα και να βλαστημάνε). Όταν δεν είχαμε διαβάσματα κι ο καιρός ήταν καλός μαζευόμασταν η παρέα (συμμαθητές βασικά) και αρχίζαμε το περπάτημα. Ερχόντουσαν πολλές φορές κι άλλοι απ' το Πλωμάρι μιας και υπήρχε κάτι σαν άσυλο: Γενικά οι κυκλοφορία από μια ώρα και μετά ήταν απαγορευμένη για τους μαθητές. Στο χωριό μένανε δυο καθηγητές που θα μπορούσαν να μας ελέγξουν. Αλλά μας είχαν πει πως αυτοί κάνουν τη βόλτα τους (αρκετά μακρινή μάλιστα) γύρω στις 6 - 7 τ' απόγεμα και μετά είναι στο καφενείο στο χωριό ο ένας και στο σπίτι του ο άλλος. Άρα εμείς μπορούσαμε να κυκλοφορούμε αφού αυτοί θα είχαν αποσυρθεί! (Αλλ' αυτά τάχω ξαναγράψει).

Εκδρομές στο νησί

Βασικά, δεν είναι εκδρομή αυτή. Στον Άγιο Ισίδωρο είμαστε, στην παραλία που κατεβαίνουμε για μπάνιο από το χωριό. Αλλά τόσο σπάνιο να υπάρχει τέτοια χαλαρή φωτογραφία τότε.

Την εποχή εκείνη, τις δεκαετίες του 60 και του 70 οι εκδρομές δεν ήταν κάτι συνηθισμένο. Ειδικά στα χωριά. Στις πόλεις υπήρχε η ανάγκη απομάκρυνσης κι έτσι κάποιες εκδρομές γίνονταν. Στα χωριά, εκδρομή ήταν να πάρεις το γάιδαρο και να πας στο ξωκκλήσι που γιόρταζε. Άρα το να πας σ' άλλο χωριό πιο μακρινό πάνω στο νησί, ήταν κάτι το εξωτικό. Από τις τακτικές εκδρομές σε ξωκκλήσια ήταν στην Αγία Παρασκευή στον Καρυώνα που η οικογένεια τη θεωρούσε προστάτιδά της κι εκεί πηγαίναμε στην καρότσα κάποιου τρίκυκλου (δεν πρόλαβα με ζώα). Επίσης, ο παππούς μου έκανε προσκυνηματική εκδρομή στον Πλακάδο της Γέρας όπου η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Βλάση που είναι ειδικός στ' αυτιά (και μας έκανε εντύπωση πως όταν πήγαμε να πιούμε από μια βρύση που δεν είχε πια νερό, μια γειτόνισσα μας είδε κι όχι μόνο μας ενημέρωσε πως την κλείσανε αλλά και μας έφερε μια κανάτα με νερό να πιούμε - κάτι τέτοιο στο χωριό μου ήταν αδιανόητο). Οπότε και μια επίσκεψη στη Μυτιλήνη για δουλειές ήταν μεγάλη υπόθεση. Όσο δε για μένα που πήγα και στην Αθήνα για γιατρούς, ήταν κάτι το μαγευτικό.

Κληρονομικές διαφωνίες

Τα κληρονομικά πάντα είναι ένας μεγάλος μπελάς. Αν μεν υπάρχει μοναδικός κληρονόμος (ή περίπου - παιδί και γονιός με καλές σχέσεις) δεν τίθεται θέμα. Αποφασίζει ο ίδιος τι θα κάνει (συνήθως να αποδεχτεί την κληρονομιά, σπάνιες οι περιπτώσεις που υπάρχει αποποίηση). Αν όμως οι κληρονόμοι είναι περισσότεροι ξεκινούν τα προβλήματα. Από τα πιο απλά (πώς θα γίνει η διανομή ώστε κανείς να μην αισθάνεται ριγμένος) ως τα πιο σύνθετα (γιατί ο ένας πήρε αυτά κι ο άλλος εκείνα) που μπορεί να φτάσουν από κακές σχέσεις μέχρι τα δικαστήρια (και πάλι καλά, γιατί πολλά έχουν καταλήξει σε σκοτωμούς). Κι η οικογένειά μου δεν απέφυγε τέτοιες καταστάσεις κι έτσι εγώ φρόντισα ό,τι έχω να τα μοιράσω από τώρα με κοινή τους συμφωνία!

Στο λιομάζωμα

Σκαρφαλωμένος ραβδίζω

Μετά τις σχέσεις με τα ζώα σειρά έχουν οι υπόλοιπες αγροτικές εργασίες, δηλαδή για το πώς (και πόσο) ασχολήθηκα με το λιομάζωμα μιας και άλλες δουλειές (καθαρίσματα, κλαδέματα κλπ) δεν προλάβαινα, ήμουν στο σχολείο. Πρέπει νάμουν κάπου τεσσάρων χρονών όταν άρχισαν να με παίρνουν μαζί τους. Είχα βέβαια το πλεονέκτημα να είμαι καβάλα είτε μόνος μου, είτε στην αγκαλιά αυτουνού που ήταν η σειρά του να καβαλικέψει (τις εποχές που είχαμε ένα γάιδαρο μόνο η καβάλα ήταν εναλλάξ στον πηγαιμό ενώ στο γυρισμό το ζώο ήταν φορτωμένο με τις ελιές - αυτή ήταν η κύρια χρησιμότητά του - οπότε οι άνθρωποι ακολουθούσαν πεζοί). Μάζευα σ' ένα μικρό καλαθάκι - έπρεπε να το βλέπω πως γεμίζει κάποια στιγμή. Τώρα, πόσες μάζευα και πόσες τσαλαπάταγα είν' άλλο θέμα. Πιο πολλή η ζημιά αλλά έλα που έπρεπε να πηγαίνω μαζί με τους γονείς μου γιατί πού να μ' αφήσουν στο χωριό μόνο μου.

Τα γαϊδορομούλαρα

Όπως έλεγα, λοιπόν, αφού βελτιώθηκαν τα οικονομικά της οικογένειας κι αποκτήσαμε μεγάλο στάβλο, πλήθυναν και τα ζώα που είχαμε. Και τα ζώα χρειάζονται φαγητό. Και καλά όταν δεν μπορούν να βρουν μόνα τους, να τους δώσεις έτοιμο, τον περισσότερο καιρό όμως μια χαρά μπορούν να βρουν να φάνε στα κτήματα (τα χωράφια με τις ελιές). Όμως πρέπει και να τα επιβλέπεις κι έτσι τα κτήματα που προσφέρονται για κάτι τέτοιο πρέπει να είναι προσβάσιμα. Σήμερα, με το δίκτυο των αγροτικών δρόμων που έχει ανοιχτεί και το πλήθος των αυτοκινήτων, η απόσταση από το χωριό δεν είναι θέμα. Όμως για την εποχή που συζητάμε (αρχές δεκαετίας του 70) μόνο τα κοντινά κτήματα ήταν πρόσφορα για να βάλεις τα ζώα να βοσκήσουν. Κι έπρεπε να έχουν και κάποιο μέγεθος ώστε να τους φτάνει το χορτάρι. Αλλά επίσης χρειαζόταν να είναι περιφραγμένα ώστε να μην τα ψάχνεις πού πήγαν (τα περιφραγμένα τα κτήματα τα λέμε σωθύρια - φαντάζομαι έτσι είναι η ορθογραφία τους).

Σχολικές διακοπές

Ναι μεν από τα σχολεία έφυγα αλλά τα σχολικά θέματα δεν τάχ' αφήσει. Αφορμή για το σημερινό κάποια δημοσιεύματα που λένε πως φέτος οι μαθητές (κι οι εκπαιδευτικοί κατ' επέκταση) θα έχουν 18 μέρες διακοπές αντί για 15. Δεν ξέρω γιατί γίνεται τακτικά μια τέτοια προσπάθεια να μεγαλώσει ο αριθμός των σχολικών διακοπών. Για να βγουν 18 οι μέρες, γινόταν αναφορά πως τα σχολεία κλείνουν στις 23 Δεκέμβρη κι αυτή τη μέρα τη μέτραγαν μέσα στις μέρες των διακοπών. Όμως στις 23 τα σχολεία λειτουργούν. Μπορεί να γίνεται εκκλησιασμός, μπορεί να γίνεται κάποια γιορτή, μπορεί να γίνεται μάθημα ή συνδυασμός απ' αυτά, όμως τα σχολεία είναι ανοικτά. Οι διακοπές των Χριστουγέννων (για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αντίστοιχα υπάρχει και για την πρωτοβάθμια) σύμφωνα με το άρθρο 2 του ΠΔ 104 του 1979: "Διακοπαί Χριστουγέννων, από 24ης Δεκεμβρίου μέχρι και της 7ης Ιανουαρίου". Βέβαια όλα τα χρόνια εύρισκα συναδέλφους στα σχολεία που τους έκανε εντύπωση που στις 7 Γενάρη ήμασταν κλειστά. Και πράγματι, πριν από το 79 οι διακοπές ξεκινούσαν στις 23 και στις 7 (στη γιορτή μου) επιστρέφαμε. Όμως έχουν περάσει τόσο πολλά χρόνια από τότε που λίγοι είναι αυτοί που ήταν έστω μαθητές τότε. Πώς συνεχίζουν να έχουν ακόμα την εντύπωση πως ισχύουν τα παλιά, δεν ξέρω.

Οικοδόμοι παλικάρια

Το 1971 ο πατέρας μου ανέλαβε μια ακόμα οικοδομή. Κι αποφάσισε ν' αγοράσει (ξανά) μπετονιέρα. Βρήκε μια μεταχειρισμένη στη Γέρα και την πήρε. Κι εγώ ανέλαβα ο επίσημος χειριστής της. Στην αρχή να ρίχνω το νερό και το τσιμέντο και να την αδειάζω. Τότε ακόμα τα υλικά τα ρίχναμε με τον τενεκέ. Αργότερα τα απλοποιήσαμε τα πράγματα. Το αμμοχάλικο έπεφτε κατ' ευθείαν με το φτυάρι. Αφού το νερό ήταν συγκεκριμένο η ποσότητα που θάπεφτε μετά ήταν αυτή που έπρεπε.

Ο Τίβερης κι ο Δούναβης

Τι σχέση έχουν αυτά τα δυο ποτάμια; Μπορεί άμεσα καμία αλλά για μένα υπήρξε.
Είμαστε στα 1971. Μαθητής τότε της ΣΤ' δημοτικού στο Δημοτικό σχολείο Πλαγιάς. Μάθημα γεωγραφία, εκείνη τη χρονιά κάναμε της Ευρώπης. Το σημερινό μάθημα είναι τα ποτάμια της Ευρώπης. Ο δάσκαλος στέκεται κοντά στον πίνακα και κάνει μια ερώτηση για κάτι που δεν περιέχεται στο βιβλίο αλλά το είχε αναφέρει στην παράδοση: Ποιος ποταμός περνάει μέσα από την Ρώμη. Βουβαμάρα στην τάξη. Σηκώνω το χέρι, τόξερα, το θυμόμουνα που το είπε κι ήμουνα ο μόνος. Αλλά εκείνη τη μέρα είχε άλλες διαθέσεις ο δάσκαλος. Ρωτάει ονομαστικά έναν απ' τους πιο αδύνατους μαθητές. Σήκω πάνω, έλα εδώ, για πες μου. Η απάντηση αναμενόμενη. Δεν ξέρω. Φαπ πέφτει το χέρι στο ένα μάγουλο, φαπ στο άλλο, κάτσε εκεί δίπλα στον πίνακα. Ο επόμενος ή η επόμενη. Το αυτό. Και το πράγμα συνεχίζεται με μαθητές που παραδοσιακά έχουν καλύτερες επιδόσεις. Εγώ το χέρι μόνιμα πάνω, αλλά δεν με επιλέγει.

Βελτίωση οικογενειακών οικονομικών

Κι ενώ το 1967 τα πράγματα ήταν άγρια και μετακομίσαμε στη Μυτιλήνη το 1968 ήρθε με άλλες διαθέσεις. Τέλος Μάρτη φεύγουμε από τη Μυτιλήνη κι επιστρέφουμε στο χωριό. Κι αυτό γιατί οι δουλειές του πατέρα άρχισαν να πηγαίνουν καλά. Συνεταιρίστηκε με άλλον έναν οικοδόμο απ' το χωριό (τον Κρανίδα όπως ήταν γνωστός) για να δουλέψουν μαζί. Αγόρασαν ξύλα για καλουπώματα και μια μπετονιέρα και είχαν ήδη κλείσει να φτιάξουν μια οικοδομή, το σπίτι κάποιου που μόλις είχε γυρίσει από το Σουδάν. Ο συνεταιρισμός αυτός δεν κράτησε πολύ, ένα χρόνο μόνο αλλά τη χρονιά εκείνη έφτιαξαν 7 ή 8 οικοδομές, αριθμό ρεκόρ. Όταν λέμε οικοδομή την ξεκινούσαν απ' τα θεμέλια, σκελετός από μπετόν και χτίσιμο τούβλων. Τα υπόλοιπα άλλοι μάστορες.

Τα πούλια

Όταν μιλάμε για πούλια δεν μιλάμε για τα πούλια που έχει το τάβλι. Και δεν έχουν να κάνουν με κάτι αυστηρά προσωπικό αλλά είναι κάτι που συνηθιζόταν στο χωριό την εποχή που ήμουν μικρός. Πούλια ήταν κάτι μικρά κυλινδράκια ξύλινα που στην επιφάνειά τους είχαν σημειωμένον έναν αριθμό απ' το 1 μέχρι το 100. Τα είχαν μέσα σ' ένα μαύρο αδιαφανές σακούλι και το όλο σύστημα ήταν μια αυτοσχέδια λοταρία. Μια λοταρία που αυτός που είχα τα πούλια και σε προσκαλούσε να παίξεις μπορεί να έχανε απ' την πρώτη στιγμή ή μπορεί να κέρδιζε πάρα πολλά. Το έπαθλο ήταν συνήθως κάποιο κομμάτι κρέας ή κάνα καλό ψάρι, γενικά τρόφιμο αξίας. Το ψάρι δύσκολο γιατί πόσες ώρες μπορούσε να το διατηρήσει ο πούλιατζης (αυτός που είχε τα πούλια); Δεν ήταν δυνατόν να το δίνει με υποσχετική γιατί τι είδους και πόσο μεγάλο ψάρι θα ήταν; Έπρεπε να είναι ήδη ψαρεμένο αλλά το ψάρι δεν κρατάει για πολύ. Αντίθετα το κρέας μπορούσε να το έχει ο χασάπης και να σου λέει ο πούλιατζης τόσο κρέας απ' αυτό το είδος. Α, επίσης και κυνήγι θυμάμαι να παίζει στα έπαθλα.

Τα σκουπίδια

Μιας κι έγραφα προχτές για την αντιμετώπιση των σκουπιδιών στη Δάφνη ας γράψω και τι γινόταν με τα σκουπίδια στο χωριό μου. Από τότε που θυμάμαι, βέβαια. Πάντοτε υπήρχε μέριμνα για το μάζεμα των σκουπιδιών και την απομάκρυνσή τους από το χωριό μέσα ("αποκομιδή απορριμμάτων" στην επίσημη γλώσσα). Βέβαια, το να φύγουν από μέσα από το χωριό είναι το πρώτο βήμα, το άλλο είναι τι γίνονται μετά. Το γεγονός είναι βέβαια ότι την εποχή εκείνη τα σκουπίδια ήταν λίγα, σ' αντίθεση με σήμερα που όλα είναι σε κάποια συσκευασία κι έτσι οι κάδοι της ανακύκλωσης γεμίζουν πολύ γρήγορα (κι ας υπάρχει ακόμα κόσμος που δεν πετάει τα ανακυκλώσιμα στους ειδικούς κάδους). Επίσης στο χωριό τα οργανικά υπολείμματα εν πολλοίς ανακυκλώνονταν φυσικά: κότες, κατσίκοπρόβατα, γαϊδουρομούλαρα κατανάλωναν αυτά από τα τρόφιμα που δεν μπορούσαν να καταναλώσουν οι άνθρωποι. Το κόστος ήταν τέτοιο που το να πετάξεις οτιδήποτε το σκεφτόσουν διπλά.

Δάφνη Καλαβρύτων 90 - 91. Τα αρνητικά

Ξεκίνησα να γράφω για τις εμπειρίες μου από την Δάφνη Καλαβρύτων τη σχολική χρονιά 1990 - 1991. Και ξεκίνησα με τα  θετικά. Το πώς περνάγαμε εκεί. Σειρά έχουν τα αρνητικά. Όχι σαν αναπληρωτής (αν και συνδεμένες μ' αυτό το γεγονός). Τέτοια δεν υπήρξαν. Αλλά από την εμπειρία μου με το χωριό. Που ενώ κι εγώ από χωριό καταγόμουνα και σε χωριό μεγάλωσα (και μάλιστα πιο μικρό) αυτά που συνάντησα εκεί πέρα ήταν πράγματα απρόσμενα. Πράγματα που δεν περίμενα να τα δω το 1990. Γιατί ή τα είχαμε στο χωριό μου και τ' αφήσαμε πριν από πολλά χρόνια πίσω ή γιατί τα είχα ακούσει σαν ιστορίες απ' τα παλιά.

Δάφνη Καλαβρύτων 90 - 91. Τα θετικά

Αλλαγή χρόνων για λίγο. Από τη δεκαετία του 60 που ήμασταν μέχρι τώρα, ένα σύντομο ταξίδι στις αρχές της δεκαετίας του 90 και ξαναγυρίζουμε πίσω. Αφορμή πάλι το μπλογκ του Σαραντάκου: Σε κείμενο για τη γήσμπα, κάποιος ανέφερε πως δεν μπορούσε να είν' αλήθεια πως το 1960 πετάγονταν σκουπίδια σε οικόπεδο. Κι εκεί θυμήθηκα τη Δάφνη. Τη Δάφνη Καλαβρύτων που οι ντόπιοι την έλεγαν Στρέζοβα (ήταν το παλιό της όνομα). Για τη χρονιά εκεί έχω ήδη γράψει, αλλά πολύ επιγραμματικά, τα κύρια σημεία μονάχα. Ενώ η χρονιά που ήμουνα εκεί ήταν πολύ γεμάτη. Με θετικές και αρνητικές εμπειρίες. Και θα ξεκινήσω απ' τις θετικές αλλά δεν θα σταματήσω σ' αυτές μόνο.

Απογραφέας

Μιας και πιάσαμε την απογραφή, ας γράψω και την εμπειρία μου ως απογραφέα. Τον έκανα μια φορά το μακρινό 1991. Ήταν στη Δάφνη που όπως έλεγα ενώ είχα δει πως είχε 1.287 κατοίκους το 81 όταν πήγα εκεί είδα πως δεν είχε ούτε 800. Κι όμως. Το 91 βγήκαν 1.333 (οι τρεις ήμασταν εγώ, η Μαρία κι ο Δημήτρης!). Στην προηγούμενη απογραφή του 2011 που άλλαξε ο τρόπος απογραφής βλέπω πως μετρήθηκαν 436 μόνο (κι ήταν πραγματικοί). Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Αυτά που έζησα αυτά μπορώ να μαρτυρήσω.

Ονοματοθεσία δρόμων

Ακόμα ένα άρθρο που ξεκίνησε από ένα άρθρο στου Σαραντάκου σχετικά με τα ονόματα των δρόμων στους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης. Εκεί έμαθα και τον όρο ονοματοθεσία, μέχρι τότε ήξερα μόνο την ονοματοδοσία που όμως δεν την βλέπω στο ΛΚΝ, ευτυχώς την έχει ο Μπαμπινιώτης να μην σκέφτομαι πως δεν ξέρω τι λέω. Εκεί τα παλιά χρόνια, το μακρινό 1971, στα χωριά δεν είχαμε ονόματα στους δρόμους (όχι πως σήμερα έχουμε, θα τα δούμε παρακάτω). Οι χρονιές που τελειώνουν σε 1 όπως αυτή που τελειώνει σε λίγο είναι χρονιές απογραφής πληθυσμού για την Ελλάδα. Και τώρα ακούω διαφημίσεις για τη φετινή απογραφή που μάλλον λόγω κορονοϊού έχει μείνει πίσω.

Παιδικά παιχνίδια

5 Αυγούστου του 61

Αναμνήσεων συνέχεια. Και μιας κι η σημερινή μέρα είναι επετειακή (κλείνω τα 62) λέω ν' ασχοληθώ με τα παιδικά μου παιχνίδια. Τα δικά μου βασικά. Αλλά και γενικότερα της εποχής εκείνης, Απ' τα πρώτα μου παιχνίδια που θυμάμαι είναι μια φυσαρμόνικα. Μάλλον αγορασμένη απ' τη γιαγιά Ρηνιώ σε κάποιο πανηγύρι. Πολύ δεμένος μ' αυτήν. Την είχα στο λαιμό μου ολομερίς κι ολονυχτίς. Δεν την αποχωριζόμουν ούτε στον ύπνο μου (τότε δεν φοβόντουσαν μην πνιγεί το μωρό απ' την αλυσίδα της φυσαρμόνικας). Μπορεί να τη φύσαγα ή να τη γέμιζα( ; ) νερό. Δεν έχει σημασία. Αρκεί που ήταν μαζί μου. Αλλά για τη φυσαρμόνικα αυτή έχω ξαναμιλήσει τότε που έγραφα για τον εξηλεκτρισμό του χωριού και πώς έγινε εργαλείο για το σκότωμα σκορπιού!

Στο γήπεδο

Με τα γήπεδα δεν είχα ποτέ ιδιαίτερα καλές σχέσης. Και βασικά όταν λέγαμε γήπεδο τότε, εννοούσαμε γήπεδο ποδοσφαίρου και μάλιστα το συγκεκριμένο γήπεδο του Αιγέα Πλωμαρίου, μετά τον Άγιο Ισίδωρο. Μπάλα (ποδόσφαιρο) έπαιζα κάποιες φορές πιο μεγάλος, πηγαίναμε σ' ένα δρόμο που δεν πέρναγαν αυτοκίνητα γιατί είχε εγκαταληφθεί (τώρα υπάρχουν, επιτέλους, σκέψεις να αξιοποιηθεί κι αυτός ώστε να μονοδρομηθεί κομμάτι που είναι στενό). Μικρός, δεν είχε ούτ' αυτό, παίζαμε βόλεϊ μ' ένα σύρμα απ' τη μια μεριά του δρόμου στην άλλη (ή μάλλον παίζανε, εγώ δεν ήμουν καλός καθόλου - χώρια που η μπάλα ήταν μάλλον απαγορευμένη απ' το σπίτι). Αλλά κι αν είχα κάποια διάθεση να πάω στο γήπεδο, τα επεισόδια που συνέβησαν τις δυο φορές (συνολικά) που πήγα, ήταν καθοριστικά ώστε να πω πως δεν κάνει καλό η παρουσία μου εκεί 😀

Στη Μυτιλήνη - συνέχεια 3

Συνεχίζω σήμερα με αναμνήσεις από τη διαμονή μου στη Μυτιλήνη το 1967.

Η Μυτιλήνη την εποχή εκείνη είχε τρία πάρκα. Θα μου πείτε γιατί είχε, δεν έχει ακόμα; Τα έχει μεν αλλά πολύ υποβαθμισμένα. Αρκετά δέντρα κόπηκαν από τα δυο ενώ απ' το άλλο έφυγαν τα ζωάκια και τα πουλιά που είχε κι είναι σαν χαμένα. Το ένα είναι γνωστό ως "ο Κήπος". Στη μια άκρη του είναι το Δημαρχείο και στην άλλη η (τότε) Νομαρχία. Κόπηκαν κάμποσα δέντρα του την εποχή εκείνη για να γίνει το Δημοτικό Θέατρο κι άλλα για να μαζευτούν εκεί ένα γύρω κάποια γλυπτά που υπήρχαν (συν ένα μνημείο της Βασιλικής Χωροφυλακής).

Στη Μυτιλήνη - συνέχεια 2

Πέρασε ένας χρόνος από τότε που έγραφα αναμνήσεις μιας ζωής. Κι είχα σταματήσει τη χρονιά που ήμασταν στη Μυτιλήνη. Δεν ξέρω ποιος θυμάται από τότε τι είχα γράψει, εύκολα μπορεί να πάει να το βρει, αλλά έτσι κι αλλιώς η κάθε ανάρτηση έχει αυτοτέλεια. Το μόνο που θα επαναλάβω εδώ είναι πως αυτό έγινε το καλοκαίρι του 67 και το ότι τότε είχε έρθει η χούντα δεν είναι καθόλου άσχετο με το γεγονός της μετακόμισής μας εκεί. Θα συνεχίσω σήμερα με διάφορα επισόδια από την χρονιά εκείνη και βάζοντας φωτογραφίες σύγχρονες, την εποχή εκείνη όχι μόνο δεν είχα φωτογραφική (και λόγω ηλικίας) αλλά και το να τραβάει κανείς φωτογραφίες για γούστο φάνταζε παράξενο.

Νεοκαθαρεύουσα (και όχι μόνο)

Για τη νεοκαθαρεύουσα έχω διαμαρτυρηθεί πολλές φορές. Ε, άλλη μια σήμερα με αφορμή πινακίδα στο μετρό της Αθήνας. Κι αφού θα πιάσω το μετρό θα επεκταθώ και σε σχολιασμό ακριβώς γι' αυτό ώστε να δέσει το γλυκό. Στο σταθμό Ακρόπολη του μετρό, λοιπόν, μετά από τόσα χρόνια έβαλαν μια πινακίδα που δείχνει από που πάμε για την ακρόπολη. Σίγουρα δεκάδες άνθρωποι κάθε μέρα κατεβαίνουν εκεί για να πάνε είτε στην ακρόπολη είτε στο μουσείο είτε στα άλλα τουριστικά σημεία της περιοχής. Μέχρι πρόσφατα η μόνη ένδειξη του από πού είναι η σωστή έξοδος ήταν ένα χαρτί σε μια φορητή πινακίδα. Τώρα μπήκαν δυο τέτοια χαρτιά, πλαστικοποιημένα όμως και με έντονο το βέλος όπως φαίνεται στη φωτογραφία. Ε, κάλλιο αργά θα πείτε. Αμ δε. Γιατί και το πλαστικοποιημένο χαρτί δεν είναι και τόσο όμορφο αλλά και ο τρόπος που γράφτηκε είναι άστα να πάνε.

Καημένε γεροπλάτανε

Ο Πλάτανος με Π κεφαλαίο, είναι μια γειτονιά στο χωριό μου. Πλάτανο λένε γειτονιά και στο Πλωμάρι που έχει και δεύτερη παρόμοιο όνομα σε άλλη περιοχή, το Πλατανέλι, εκεί που υπήρξε νεότερος και μικρότερος πλάτανος. Και προφανώς πήραν το όνομά τους από έναν αιωνόβιο πλάτανο που υπάρχει - υπήρχε εκεί. Η φωτογραφία παραπάνω είναι περυσινή. Φέτος όμως η εικόνα έχει αλλάξει.

Δανειζόμενος απ' την Εθνική Βιβλιοθήκη

Κατεβαίνοντας την Πανεπιστημίου (από Σύνταγμα προς Ομόνοια εννοώ, πούναι και λίγο κατηφόρα) συναντάς πολλά όμορφα κτίρια αριστερά δεξιά αλλά τα περισσότερα α) είναι κρυμμένα και β) βρίσκονται απ' τη δεξιά μεριά, απ' τα ζυγά. Κι η αποθέωση είναι τα τρία κτίρια κάπου στη μέση: Ακαδημία, Πανεπιστήμιο και Βιβλιοθήκη, με τη σειρά που τα βλέπουμε κι έρχονται μετά τον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη των Καθολικών και το Οφθαλμιατρείο που κι αυτά ξεχωρίζουν. Θα σταθώ στο τελευταίο στη σειρά, όχι όμως σαν κτίριο αλλά σ' αυτό που στεγάζεται εκεί. Την Εθνική Βιβλιοθήκη. Που για την ακρίβεια στεγάζεται και εκεί γιατί ο όγκος των βιβλίων της δεν χωράνε εκεί (αλλά ούτε και στην πρώτη της επέκταση μαθαίνω τώρα, δεν ήξερα πως είχε ήδη κάνει ένα βήμα εκτός κέντρου - αλλά θα τα πω όλα αναλυτικά καθώς και πώς μούρθε ν' αναφερθώ σ' αυτήν).

Στρατόπεδα συγκέντρωσης

Όταν έμενα στο Μόναχο ήμασταν σε απόσταση αναπνοής από το Νταχάου όπου υπήρχε και το αρκετά γνωστό στους Έλληνες στρατόπεδο συγκέντρωσης (τόσο γνωστό που όταν θέλαν να περιγράψουν μια δύσκολη κατάσταση έλεγαν πως έγινε Νταχάου). Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ξεκίνησαν γύρω στο 1933, με το που ανέβηκαν οι ΝΑΖΙ στην εξουσία και σ' αυτά "συγκεντρώθηκαν" εβραίοι, ρομά, ομοφυλόφιλοι, κομμουνιστές και λοιποί αντιφρονούντες (η κάθε ομάδα είχε και το δικό της χρώμα στο πέτο). Στα στρατόπεδα αυτά δεν μάζευαν απλώς τον κόσμο αλλά είχαν και κάποιο επιπλέον προορισμό. Ας πούμε το Νταχάου ήταν στρατόπεδο εργασίας, οι κρατούμενοι εκεί δούλευαν στα εργοστάσια της περιοχής και κυρίως στην ΜπεΕμΒε. Το Άουσβιτς από την άλλη, ήταν στρατόπεδο όλων των ειδών με το Άουσβιτς ΙΙ να είναι το μεγαλύτερο στρατόπεδο εξόντωσης, όποιος πήγαινε εκεί προοριζόταν για τους φούρνους (όχι πως στα άλλα δεν υπήρχαν κρεματόρια και θάλαμοι αερίων). Σε κάθε(;) στρατόπεδο υπήρχε επιγραφή στην είσοδο που έγραφε πως "η εργασία απελευθερώνει" (από τι άραγε).

Της πατρίδας μου η σημαία

Της πατρίδας μου η σημαία
έχει χρώμα γαλανό
και στη μέση χαραγμένο
έναν κάτασπρο σταυρό

Έτσι έλεγε ένα παλιό ποιηματάκι που μαθαίναμε στο δημοτικό (έτσι κι αλλιώς αυτού του επιπέδου είναι). Αν και η σημερινή επίσημη σημαία της πατρίδας μου το σταυρό δεν τον έχει χαραγμένο στη μέση, άλλαξε στην πορεία κι ο σταυρός πήγε στη γωνία, το συγκεκριμένο στιχούργημα κυκλοφορεί ακόμα. Το κακό δεν είναι που άλλαξε, έτσι κι αλλιώς κάποτε είχαμε και τις δυο εκδοχές της, αυτή που είναι σήμερα η επίσημη αλλά και την άλλη με το σταυρό στη μέση και τη λέγαμε της θάλασσας και τη ξηράς αντίστοιχα. Σήμερα μόνο ως απομεινάρι είναι αυτή με το σταυρό σε κάποια σωματεία αλλά και κάποιες στρατιωτικές μονάδες. Αλλά το θέμα μου δεν είν' αυτό. Για τα χρώματα θέλω να μιλήσω.

Χαλβάς Φαρσάλων ξανά

Ο χαλβάς Φαρσάλων (σαπουνέ) μ' αρέσει πολύ. Έχω δοκιμάσει διάφορες συνταγές και έχω βάλει κάποια φορά μία απ' αυτές που την πέτυχα καλύτερα από τις άλλες. Αλλά ευχαριστημένος δεν έμεινα. Κάπου βρήκα μια που μου φάνηκε καλύτερη. Δεν θυμάμαι από πού την πήρα. Την έβαλα πριν κάνα δυο χρόνια προσωρινά να τη δοκιμάσω κι αν είναι να την ανεβάσω. Δεν αξιώθηκα για το πρώτο κι αποφάσισα να προχωρήσω στο δεύτερο. Ίσως τώρα το αποφασίσω. Τα σχόλια στο ΦΒ μ' έβαλαν στα αίματα. Έτσι τον δοκίμασα, τα συμπεράσματα στα σχόλια. Είναι μια οικονομική, εύκολη και γρήγορη συνταγή. Γίνεται νηστίσιμος με λάδι ή απογειώνεται η γεύση του με λιωμένο βούτυρο. Η καραμελωμένη επιφάνειά του είναι το κάτι άλλο.

Μόλυβος

Συνήθως όταν γράφω για τη Μυτιλήνη, γράφω για το χωριό μου. Όμως σίγουρα υπάρχουν κι άλλα μέρη κάποια πιο όμορφα απ' το δικό μου :) Ένα απ' αυτά είναι ο Μόλυβος. Μήθυμνα τον λένε οι χάρτες αλλά όλοι οι ντόπιοι για τον Μόλυβο μιλάμε (και μιλάνε) η Μήθυμνα είναι για τα χαρτιά. Σήμερα λοιπόν θα βάλω μερικές φωτογραφίες από το Μόλυβο. Όχι δικές μου. Που έχω τραβήξει τόσες που φέτος που πήγα δεν τράβηξα ούτε μία! Εντάξει, έβαλα μια στην αρχή για να μην φαίνεται έτσι ξερή η παρουσίαση, αλλά μέχρις εκεί. Ούτε της (Μολυβιάτισσας στην καταγωγή) Μαρίας. Αλλά από άλλες παρουσιάσεις στο διαδίκτυο. Συνδέσμους δηλαδή προς τα εκεί. Π.χ.  από το μπλογκ Παλιά Μήθυμνα για όποιον θέλει να πάρει μια ιδέα πώς ήταν το χωριό τα παλιά τα χρόνια.

Γεωργιανή τυρόπιτα

Ο φούρνος

Μια συνταγή για τυρόπιτα από την Γεωργία. Τη χώρα Γεωργία κι όχι από κάποια απ' τις γνωστές μου. Αναδημοσίευση κάνω αλλά έτσι κι αλλιώς, όποιος τη φτιάξει δεν μπορεί να την κάνει όπως στη Γεωργία ούτε καν όπως την πουλάνε γεωργιανοί φούρνοι στην Ελλάδα. Γιατί οι παραδοσιακοί γεωργιανοί φούρνοι είναι σαν πιθάρια μισοχωμένα στο έδαφος που μπαίνει φωτιά και ζεσταίνονται και μετά κολλάνε τη ζύμη στο πλάι και ψήνεται. Στην Ελλάδα υπάρχουν αλλά δουλεύουν με ηλεκτρικές αντιστάσεις (φαντάζομαι πως και στη Γεωργία έτσι θα είναι σήμερα). Κι έτσι είναι ιδιαίτερο το ψήσιμο άρα και η γεύση τους. Για τις πίτες αυτές κάπου είχε διαβάσει πριν κάμποσα χρόνια η Μαρία και βρήκαμε πως ο σχετικός φούρνος δεν ήταν και πολύ δύσκολο να προσεγγισθεί. Στην Αριστοτέλους 79, στην πλατεία Βικτώριας (κάποια στιγμή βγήκα απ' το μετρό, πήρα πίτες και συνέχισα με το επόμενο - τώρα έχει ανοίξει κι άλλος στην 3ης Σεπτεμβρίου 73). Το θέμα είναι πως έχω βγάλει φωτογραφίες αλλά δεν ξέρω πού βρίσκονται (όποιος ψάχνει βρίσκει) ενώ τώρα δεν γίνεται να βγάλεις γιατί λόγω των μέτρων για τον κορονοϊό δεν μπαίνεις καν μέσα στο μαγαζί. Ας βάλω κι ένα ακόμα λίνκι που έχει εικόνα.

Τουρκία: Ο Σινάν και τα έργα του

Τελειώνουν σήμερα οι αναμνήσεις απ' την Τουρκία και την Πόλη. Είχα και κάποια ακόμα ξεκινήσει, αλλά δεν θυμάμαι τι και πώς!
Μιμάρ Σινάν. Για μας μπορεί και να μην λέει πολλά σήμερα. Κι όμως είναι ένας πολύ σημαντικός αρχιτέκτονας της Οθωμανικής Τουρκίας που έζησε τον 16ο αιώνα. Για ένα μέρος της ζωής του σουλτάνος ήταν ο Σουλεϊμάν ο μεγαλοπρεπής κάτι που τον βοήθησε να δείξει το ταλέντο του λίγο παραπάνω. Όμως, δεν ήταν ο μόνος σουλτάνος που "υπηρέτησε" κι ούτε μόνο γι' αυτόν έφτιαξε κτίρια. Τα έργα του υπολογίζονται στα 334 και περιλαμβάνουν τζαμιά (αλίμονο) σχολεία, ανάκτορα, γέφυρες, κρήνες κι ό,τι άλλο χρειάζεται να σχεδιαστεί από έναν αρχιτέκτονα (που την εποχή εκείνη ήταν παράλληλα και ο πολιτικός μηχανικός, δεν είχαν χωριστεί οι ειδικότητες :) ).

Αγιά Σοφιά

Η Αγιασοφιά, είναι γνωστή σ' όλους τους Έλληνες. Ήταν ο καθεδρικός ναός της Κωνσταντινούπολης από το 537 που χτίστηκε μέχρι την άλωση της πόλης το 1453. Εμβληματικός ναός της χριστιανοσύνης τόσα χρόνια μετατράπηκε σε τζαμί και χτίστηκαν 4 μιναρέδες γύρω του.

Το Μπλε Τζαμί

Όταν κοιτάς την παλιά Κωνσταντινούπολη από μακριά, αυτό που ξεχωρίζει είναι μια ομάδα από μιναρέδες. Είναι η περιοχή πάνω απ' τον Κεράτιο κόλπο κι οι μιναρέδες ανήκουν στην Αγιασοφιά και στο Μπλε τζαμί. Κι είν' εύκολο να ξεχωρίσεις ποιοι είναι σε ποιο αφού στην Αγιασοφιά υπάρχουν τέσσερις ενώ στο Μπλε τζαμί έξι.

Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής

Κάποτε ήταν της μόδας στην Ελλάδα το σήριαλ "Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής" κι για το μεγάλο έρωτά του με τη Χουρέμ. Κι ο Σουλεϊμάν ήταν όντως μεγαλοπρεπής, μιας και άφησε πολλά έργα στην Πόλη, ενώ στο τζαμί που έχτισε υπάρχει ο τάφος ο δικός του αλλά και των δικών του.

Στην ασιατική πλευρά της Πόλης

Όταν μιλάμε για την Κωνσταντινούπολη συνήθως μιλάμε για το κομμάτι της που βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή μεριά. Είτε το παλιό κομμάτι, το Εμινονού (που ορίζεται απ' τα τείχη του Θεοδόσιου κι ένα γύρω) με κέντρο το Μεϊντάνι μπροστά στην Αγιασοφιά και το Μπλε Τζαμί και τα υπόλοιπα βυζαντινοθωμανικά, δώθε απ' τον Κεράτιο, είτε για το πιο καινούριο και μεγάλο κομμάτι Πέραν του Κεράτιου με την πλατεία Ταξίμ για κέντρο. Αν πάρουμε το καραβάκι ή αν περάσουμε κάποια απ' τις Γέφυρες του Βοσπόρου, βρισκόμαστε στο τρίτο κομμάτι όμως, το Σκούταρι.

Τουρκία: Προσευχή γυναικών

Συνεχίζουμε με εντυπώσεις από την Τουρκία. Το σημερινό δεν είν' ακριβώς τούρκικο, σ' όλες τις μουσουλμανικές χώρες ή μάλλον σ' όλα τα τζαμιά το ίδιο ισχύει. Ο κύριος χώρος του του τζαμιού είναι μόνο για τους άντρες. Οι γυναίκες δεν έχουν θέση εκεί. Όσο μεγάλος κι αν είναι, χώρος για χιλιάδες άτομα, όλα άνδρες. Οι γυναίκες πάνε στο γυναικωνίτη, που βρίσκεται υπερυψωμένος στο "πίσω" μέρος του τζαμιού και με άμεση πρόσβαση με σκάλα αμέσως μετά την είσοδο. Όπως ήταν κάποτε και στις δικές μας, τις ορθόδοξες εκκλησίες. Θυμάμαι που μπήκαν η Μαρία με την Ειρήνη στο Σελιμιγιέ, στην Αδριανούπολη και κοντοστάθηκαν να δουν τι γίνεται κάτω και τις "έσπρωξαν" να προχωρήσουν.

Τουρκία: Το σουνέτι

Σουνέτι είναι η περιτομή. Κι είναι κάτι που εφαρμόζουν απαρεγκλίτως οι μουσουλμάνοι κι οι εβραίοι κι είναι κάτι που θεωρείται θρησκευτικό θέμα. Το ζήτημα είναι σε ποια ηλικία. Εν πάση περιπτώσει, Δεν θ' ασχοληθώ με το αν είναι καλό ή κακό, εύκολο ή δύσκολο ή επώδυνο κλπ. Ο καθείς κι η άποψή του. Πέρα από το ότι δεν έχω τις απαραίτητες γνώσεις γι' αυτό. Γράφω για το σουνέτι, αλλά κυρίως το βλέπω σαν το θέαμα που προηγείται (ή μήπως έπεται) της τελετής.

Γέφυρες του Βόσπορου

Έγραφα προχτές για τον Βόσπορο και τα καραβάκια του, σήμερα θα γράψω για τις γέφυρες που ενώνουν τις δυο πλευρές του. Δηλαδή, για την ακρίβεια δεν έχω πολλά να πω, αλλά είναι μερικές όμορφες φωτογραφίες από τις γέφυρες αυτές, άλλες μέρα κι άλλες νύχτα.

Τα καραβάκια στο Βόσπορο

Είχα ξεκινήσει κάποτε να γράφω τις εντυπώσεις μου από τις επισκέψεις στη γειτονική μας χώρα. Κι ενώ είχα έτοιμα αρκετά θέματα (έτοιμα πάει να πει πως είχα βάλει τίτλο και φωτογραφίες) έλειπανα τα κείμενα. Για μένα πάντα το να ξεδιαλέξω κάποιες φωτογραφίες απ' τις χιλιάδες (κυριολεκτικά) που τραβάω είναι η πιο δύσκολη δουλειά. Έτσι, τότε που το πράγμα ήταν φρέσκο, έκατσα ξεδιάλεξα κάποιες και τις ανέβασα, θεωρώντας πως το να γράψω το κείμενο δεν ήταν τίποτα, θα γινόταν όποτε είχα καιρό. Έχουν περάσει πεντέξι χρόνια απ' την τελευταία φορά που βρέθηκα στην Τουρκία κι ακόμα περισσότερα από τότε που είχα πάει στην Κωνσταντινούπολη, αλλά ακόμα δεν αξιώθηκα να το κάνω. Ε, μάλλον ήρθε ο καιρός. Μόνο που δεν θυμάμαι όλα όσα θα ήθελα να γράψω.

Οι επιτόπου

Κάθε φορά που θα γίνει κάποιο γεγονός που θα προκαλέσει προβλήματα, συνήθως σπεύδουν επιτόπου που διάφοροι αξιωματούχοι. Και περηφανεύονται γι' αυτό και το λένε τα ραδιόφωνα. Μόνο που για μένα, μόνο κακό μπορούν να κάνουν σ' αυτούς που είναι πραγματικά αρμόδιοι. Γίνεται σεισμός και τρέχει ο υπουργός (μπορεί και κλιμάκιο υπουργών) μαζί με κάμποσους ανθρώπους που έχουν να κάνουν δουλειά. Να ενημερωθεί λέει επιτόπου. Γιατί, αν δεν τα δει με τα ματάκια δεν τους πιστεύει; Πρέπει δηλ. εκεί που έχουν τις φούριες τους (από το δουν αν έπαθε κάνας άνθρωπος κάτι μέχρι να καθαρίσουν τα μπάζα ή να δουν ποια κτίρια είν' εντάξει και ποια έχουν τα θεματάκια τους) να πρέπει να εξηγούν και στον υπουργό ή τον άλλον αξιωματούχο το γιατί θα πρέπει να γιατί θα πρέπει να γίνει η κάθε ενέργεια; Η ενημέρωση αυτή δεν μπορεί να γίνει εκ των υστέρων αν χρειάζεται να υπογραφούν κάποιες αποφάσεις ή να γίνει κάποια επιπλέον κινητοποίηση άλλων πιο κατάλληλων για το χειρισμό του προβλήματος; Είναι τόσο γνώστης ο υπουργός που η επιτόπου παρουσία του είναι απαραίτητη αφού αυτός μπορεί να δώσει τις σωστές οδηγίες κατευθείαν;

Πώς να κλέψετε νομότυπα

Υπάρχει ποικιλία τρόπων για να κλέψει κάποιος νομότυπα. Κι είναι παλιά η φράση που λέει πως αν κλέψεις λίγα είσαι λωποδύτης ενώ αν κλέψεις πολλά μπορεί να σε πούνε μέχρι και ευεργέτη. Συνήθως δεν αν κλέβεις λίγα δεν έχεις το απαραίτητο επιτελείο για να βρει τρόπους να φαίνεται πως αυτό γίνεται νομότυπα. (Δεν γράφω νόμιμα γιατί κλοπή νόμιμη δεν στέκει, αλλά που να δείχνει νόμιμη μια χαρά γίνεται). Κι επειδή ίσως θα λέτε τι μύγα με τσίμπησε στα καλά καθούμενα και γράφω τέτοια, θα σας πως μια εμπειρία μου από δοσοληψία των τελευταίων ημερών.

Άγιος Ισίδωρος

Ένα όμορφο βιντεάκι που τράβηξε η Μαρία από τη θάλασσα του Αγίου Ισιδώρου στη Μυτιλήνη. Είναι η παραλία που κάνουμε μπάνιο το καλοκαίρι που είμαστε στο χωριό. Σε απόσταση 2 χιλιομέτρων. Στο βίντεο φαίνεται όλη η περιοχή. Ξεκινάει από την Αγκαθερή (το λόφο στα δυτικά με την ιδιαίτερη γραμμή που κάνει τον ήλιο να δύει όλο το καλοκαίρι την ίδια ώρα, περίπου στις 8 το βράδυ. Γιατί στην αρχή που δύει αργά, δύει ψηλά. Όσο περνάει ο καιρός χαμηλώνει προς τη θάλασσα όπως χαμηλώνει και το βουνό). Ο φακός γυρίζει, φαίνεται το Πλωμάρι, η παραλία με την παλιά πυρηνομηχανή που τώρα έχει γίνει ξενοδοχείο (πεντάστερο!), το γήπεδο του Πλωμαριού και η παραλία ολόκληρη μέχρι τον Κάβο στα ανατολικά.

Στα Πομακοχώρια

Πριν κάποιες μέρες βρέθηκα σε Πομακοχώρια. Αυτά της Ξάνθης πούναι και πολλά. Πομακοχώρια είναι τα χωριά που μένουν Πομάκοι. Και Πομάκοι είναι μια ομάδα ανθρώπων που κατοικούν στα ορεινά της οροσειράς της Ροδόπης, είναι μουσουλμάνοι και μιλούν τη δική τους γλώσσα, τα Πομάκικα. Τα Πομάκικα είναι διάλεκτος της Βουλγάρικης. Αλλά δεν είναι γραπτή (πολύ πρόσφατα έγινε προσπάθεια καταγραφής της, επειδή Πομάκοι υπάρχουν και σε άλλες χώρες εκεί το πράγμα έχει προχωρήσει κάπως καλύτερα). Κι αφού δεν έχουν γραπτή γλώσσα, στο σχολείο διδάσκονται Τούρκικα και Ελληνικά αφού αυτά προβλέπονται για τα μειονοτικά σχολεία από τη συνθήκη της Λοζάνης. Βλέπετε επικράτησε η λογική πως αφού είναι μουσουλμάνοι Τούρκοι είναι, Τούρκικα θα (πρέπει να) μιλάνε.

Αποχαιρετισμοί (και ολίγα περί αξιολόγησης)

Η ζωή είναι κύκλοι, κομμάτια με αρχή και τέλος (ξέρω, ο κύκλος δεν έχει τέτοια, αλλ' απ' την άλλη όταν ξεκινάς να σχεδιάζεις έναν κύκλο έχει μια αρχή κι όταν ξαναφτάνεις εκεί, ο κύκλος κλείνει, άρα τελειώνει).  Το 1990 άνοιξε ένας τέτοιος κύκλος για μένα. Ο κύκλος της εκπαίδευσης. Θα μου πει κάποιος πως η εκπαίδευση ξεκίνησε στα 6 που πήγα δημοτικό. Σωστά. Άλλος κύκλος αυτός. Τότε μάθαινα. Στον άλλον δίδασκα (αν και, σίγουρα μάθαινα παράλληλα: από το πώς το μάθημα θα είναι πιο καλό και αποδοτικό μέχρι το γιατί τα πράγματα πάνε έτσι, θέματα που δεν είχα καταλάβει μέχρι τότε). Και φέτος ο κύκλος αυτός κλείνει, δηλαδή έκλεισε ήδη, μένει μόνο η διαπιστωτική πράξη πως πάει κι αυτό.

Δίσκοι SSD

SSD; Τι 'ν' αυτό; τρώγεται; Όχι. Α, για ταξίδια μαγικά τότε. Ούτε. Τότε; Τότε θα μιλήσω για μια συνταγή ώστε ο υπολογιστής να γίνει πολύ (μα πάρα πολύ) πιο γρήγορος. Γιατί το SSD αναφέρεται σε δίσκους υπολογιστών, φορητών συνήθως αλλά όχι μόνο. Όμως, πριν αναφερθώ στην εμπειρία μου από μια τέτοια αλλαγή, θέλω να πω κάποια πράγματα για την ιστορία των δίσκων και τη σχέση τους με τους υπολογιστές. Αλλ' αυτό τραβάει σε μάκρος. Οπότε όποιος βιάζεται, διαβάζει διαγώνια (τι λέει η αρχή κάθε παραγράφου, άντε και κάτι απ' τη μέση) και προχωράει προς το τέλος που θα υπάρχει και το τώρα. Όμως εγώ θέλω να τα παίρνω τα πράγματα με τη σειρά κι έτσι θα ξεκινήσω τα πράγματα από την αρχή, εδώ και 75 περίπου χρόνια. Τόση είναι η ιστορία των υπολογιστών.

3 ακόμα χιονιάδες (1968 - 1987)

Λίμνη Καστοριάς, 1987

Ξεκίνησα να θυμάμαι χιονιάδες από το παρελθόν. Ξεκίνησα από τον φετινό και πάμε προς τα πίσω. Μέχρι το 98 φτάσαμε και τώρα πάμε στο προηγούμενο. Κι ο προηγούμενος χιονιάς απ' το 98 ήταν το 1987. Μάρτης. Είχαμ' ακούσει πως θα έχει κακοκαιρία και χιόνια αλλά έλεγα πως στο χωριό μου λένε πως "τα λόγια σου είναι σαν του Μαρτιού τα χιόνια", επειδή δεν κρατάνε για πολύ. Αλλά δεν ήταν καθόλου έτσι. Με την ευκαιρία, να σημειώσω πως δεύτερη μέρα σήμερα, το νερό έχει πάει αλλά το ρεύμα ακόμα στο σπίτι στον Άγιο Στέφανο, ενώ λίγο παρακάτω, στα 100 μέτρα όλα είναι μια χαρά. Άρα θέρμανση εκεί γιοκ.

3 + 1 Χιονιάδες (1998 - 2021)

Φωτογραφία από "Το Ποντίκι" που πολύ μ' άρεσε. Χιόνι στην παραλία

Ο σημερινός χιονιάς μ' έκανε να θυμηθώ χιονιάδες απ' τα παλιά. Έτσι κι αλλιώς είν' ένα φαινόμενο που επαναλαμβάνεται τακτικά, κάθε 10 - 11 χρόνια. Πάει μαζί με τις κηλίδες του ήλιου, αλλά δεν θ' ασχοληθώ παραπάνω με τα αστρομετεωρολογικά, θα γράψω για τους χιονιάδες που θυμάμαι. Και θα ξεκινήσω από σήμερα γυρίζοντας προς τα παλιά, τη δεκαετία του 60. Οι φωτογραφίες είναι φετινές, σημερινές για την ακρίβεια, από το μπαλκόνι του σπιτιού μου στην Ηλιούπολη το πρωί, εκτός απ' την πρώτη που την είδα το πρωί και μ' εντυπωσίασε. (Τελικά βρήκα κι από αρκετές άλλες χρονιές, το αρχείο μου έχει πολύ υλικό).

Σούπα βελουτέ κολοκύθας

Η πρόταση του Δημήτρη. Με φέτα και σπόρους κολοκύθας!

Μιλάμε στο τηλέφωνο με τον Δημήτρη. Και μας λέει πως φτιάχνει σούπα κολοκύθας. Μας αρέσει η ιδέα να δοκιμάσουμε κι εμείς, μέχρι τώρα την έχουμε ακούσει (στη Γερμανία) αλλά δεν έτυχε να τη φάμε. Του ζητάμε τη συνταγή. Είναι πρωί, σε λίγο πάμε στη λαϊκή. Ένας πάγκος (εντάξει, όχι μόνο ένας) έχει κολοκύθες. Άλλες ολόκληρες κι άλλες σε κομμάτια. Διαλέγουμε με το μάτι ένα κομμάτι, βγαίνει κάπου δυο κιλά. Το παίρνουμε. Επιστρέφουμε στο σπίτι. Ο Δημήτρης μας έχει συνταγή. Είναι του Πετρετζήκη! Δεν με συγκινεί. Η Μαρία μου λέει να δούμε γερμανική συνταγή. Ψάχνω κι από κει, κοιτάζω και γι' άλλες ελληνικές. Ως συνήθως τις παντρεύω και φτιάχνω τα δικά μου.

Σάντουιτς με τόνο

Το σχέδιο της παλιάς πόλης. Μπήκαμε απ' την Ελληνική πύλη (εκεί που είναι το σήμα "βρίσκεστε εδώ" και βγήκαμε από την άλλη κοντά στην αστυνομία, που δεν έχει όνομα!

Καλή χρονιά. Ας βάλω ένα άρθρο για φαγητό στο ξεκίνημα της χρονιάς, αλλά να το διανθίσω και με μερικές τουριστικές πληροφορίες! Δύο σε ένα.
Τις παλιές καλές μέρες, τότε που μπορούσαμε να κάνουμε και καμιά βόλτα, τότε που η Ryanair μας μετέφερε σε διάφορους προορισμούς, πήγαμε και στη Μάλτα. Μέσα στα άλλα επισκεφτήκαμε και τη Μντίνα, την παλιά πρωτεύουσα του νησιού. Η παλιά πόλη είναι όλη περιτειχισμένη, μέσα σε κάστρο. Με τα παλιά κτίρια και εκκλησίες και λοιπά. Η κυκλοφορία γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με τα πόδια, σ' ελάχιστους δρόμους επιτρέπεται να κυκλοφορήσουν αυτοκίνητα και σε κάποιους ακόμα άμαξες.