Ελαιοτριβείο - Αποθήκευση λαδιού

Το λάδι πάντα χρειαζόταν να αποθηκευτεί. Είτε για να καταναλωθεί αργότερα είτε για να πουληθεί αργότερα. Η αποθήκευση μπορεί να γίνει απ' τον παραγωγό στο σπίτι του είτε από τον έμπορο. Υπάρχουν διάφοροι λαδέμποροι. Αλλά ποιος μπορεί ν' ασχολείται πρώτιστα με το λάδι από το εργοστάσιο που το παράγει. Κι έτσι κάθε μηχανή εκτός απ' το χώρο για αποθήκευση ελιών χρειάζεται και χώρο για αποθήκευση των λαδιών που αγοράζει από τους παραγωγούς για να τα διαθέσει σε μεγαλέμπορους και τυποποιητές. Ένας απ' τους πιο αξιόπιστους μεγαλέμπορους είναι η Ένωση συναιτερισμών (είμαστε στα 1970 θυμίζω γιατί αν φτάσουμε στο 2020 πολλά έχουν αλλάξει).

Για την αποθήκευση του παλιότερα υπήρχαν τα κιούπια (πιθάρια). Μισοχωμένα στο χώμα για να μην ζεσταίνεται το λάδι και αλλοιώνεται ήταν δύσκολο να βγάλεις λάδι απ' αυτά. Αργότερα μπήκαν στο παιχνίδι οι στέρνες, δοχεία από ανοξείδωτη λαμαρίνα. Αλλά μιας και οι στέρνες ήταν μικρές γρήγορα πήραν τη θέση τους στα κατώγια (τα ισόγεια δηλαδή) των σπιτιών. Κάθε νοικοκύρης αποθήκευε το λάδι που του περίσσευε στις στέρνες του (αν και συνήθως γέμιζε κι ένα κιούπι νάχει του φαγιού του το λάδι). Θυμάμαι κάποια στιγμή ο πατέρας μου είχε 4 τέτοιες (και το πούλησε για ν' αγοραστεί το σπίτι που μένω τώρα).

Το να βγει το λάδι πάλι από τις στέρνες στα βαρέλια για να πάει στον έμπορο χρησιμοποιούν το μαστραπά. Μόνο που αυτή η διαδικασία είναι χρονοβόρα κι έτσι αν το λάδι είναι αρκετό φέρνουν οι εργάτες την χειροκίνητη αντλία. Γυρίζουν τον τροχό και το λάδι πάει απ' τη μια μεριά στη άλλη με σωλήνες. Πολύ πιο ξεκούραστα και χωρίς να χρειάζονται πολλοί εργάτες εκτός για να μεταφέρουν τα βαρέλια αν δεν το κάνουν με τρίκυκλο. Για να φορτωθούν τα βαρέλια στο τρίκυκλο ή σε φορτηγό για τους μεγαλέμπορους υπάρχει μια ειδική σκάρα, δυο ξύλα συνδεμένα με λάμες σε μια απόσταση σαν νάχουμε μια φαρδιά σκάλα. Πάνω σ' αυτήν κυλάνε τα βαρέλια (πολλές φορές με τη βοήθεια ενός σκοινιού).

Αν οι στέρνες του σπιτιού δεν παίρνουν άλλο λάδι, υπάρχει η δυνατότητα να το αφήσεις στη μηχανή. Τώρα η μηχανές δεν έχουν κιούπια ή στέρνες όπως αυτές στις εικόνες. Τώρα οι στέρνες είναι τεράστιες με μια μεγάλη βρύση (μπουρμά) στο κάτω μέρος για να είναι εύκολο να βγαίνει το λάδι στα βαρέλια. Αλλά για να ελεγχθεί το λάδι υπάρχουν διάφορα ειδικά εργαλεία: από ένα μικρό στρογγυλό δοχείο τόσο στενό που να περνάει απ' το στόμα του βαρελιού μέχρι ένα τεράστιο σιφόνι που μπορεί να βγάλει μια μικρή ποσότητα χωρίς πρόβλημα.

Και τώρα ένα άλλο θέμα: Κάθε εργοστάσιο για να δουλέψει χρειάζεται νερό. Σ' όλη τη διαδικασία που περιγράφτηκε, το νερό πέφτει τακτικά. Από το καζάνι με τον ατμό μέχρι το μαλάκωμα της ελιάς στα βόλια και το θέρμισμα στα μπασκιά. Πού βρίσκεται όλ' αυτό το νερό; Κάθε μηχανή φροντίζει να έχει συνεχή παροχή. Κάποιες έχουν δικά τους νερά ενώ άλλες βασίζονται στο δίκτυο ύδρευσης του χωριού.

Συνηθισμένη περίπτωση είναι τα πηγάδια. Απ' όπου το νερό βγαίνει με το ζώο που γυρίζει το μαγκάνι. Τι ζώο; Γαϊδούρι το πιο συνηθισμένο. Πιο σπάνια άλογο. Βόδια στην περιοχή δεν έχουμε.

Το νερό ανεβαίνει λίγο λίγο μέσα σε μικρά σιδερένια δοχεία που γυρίζουν κι αυτά πάνω κάτω. Καθώς γυρίζει η αλυσίδα με τα δοχεία αυτά γεμίζουν όταν είναι κάτω και βουτάνε στο νερό ενώ όταν φτάσουν πάνω καθώς πάνε ν' αναποδογυρίσουν, το νερό πέφτει σε ένα μέρος απ' το οποίο οδηγείται στη χαβούζα (δεξαμενή νερού) δίπλα.