Το τηλέφωνο στο χωριό

Με το τηλέφωνο του χωριού δεν είχα άμεση σχέση, όμως λέω να γράψω κάποια πράγματα που ίσχυαν και που δείχνει και την γενικότερη εξέλιξη της τηλεφωνίας τα τελευταία 60 χρόνια. Στο χωριό λοιπόν, στην αρχή υπήρχε ένα τηλέφωνο. Το είχε στην ευθύνη του ο παπάς του χωριού, κυρίως η μικρή του κόρη που ήταν ακόμα απάντρευτη. Ήταν στο γραφείο της εκκλησίας που υπήρχε τότε κάτω και δίπλα από το καμπαναριό (που κι αυτό γκρεμίστηκε μαζί με το ρολόι). Το τηλέφωνο ήταν μια μαύρη συσκευή με μια μανιβέλα στο πλάι που τη γύριζες και επικοινωνούσες με κάποιο πιο κεντρικό σημείο. Είχε και δυο βάζα δίπλα του που έπαιζαν το ρόλο της μπαταρίας. Για να επικοινωνήσει κανείς με άλλον έπρεπε να ειδοποιήσει το ένα κέντρο το άλλο και το τελευταίο τον ενδιαφερόμενο. Που θα όριζε κάποια ώρα που θα γινόταν όλη αυτή η αλληλουχία συνδέσεων για να μιλήσουν αυτοί που έπρεπε μεταξύ τους.

Τηλέφωνο με μανιβέλα (μανιατό) που τη γύριζες για να ειδοποιήσεις το κέντρο ότι ήθελες να επικοινωνήσεις με άλλο τηλέφωνο

Το τηλέφωνο αυτό δεν έμεινε για πολύ (στα δικά μου χρόνια) αφού αντικαταστάθηκε με τηλεφωνικό κέντρο (σαν αυτό που χειρίζεται η Βλαχοπούλου στο "Μια Ελληνίδα στο χαρέμι"). Οι αλλαγές ήταν α) ότι μπορούσε να καλέσει απευθείας το κέντρο που ήθελε και β) ότι μπορούσε να εξυπηρετήσει κάποια επιπλέον τηλέφωνα στο χωριό. Απόκτησε τηλέφωνο το γραφείο της κοινότητας, το σχολείο και ίσως κάποια μαγαζιά. Πεντέξι τηλέφωνα ήταν όλα, τόσα μπορούσε να εξυπηρετήσει το κέντρο (ήταν πιο μικρό απ' της ταινίας, αλλά η δυνατότητα ν' ακούει ο χειριστής του κέντρου το τι λέγανε οι συνδιαλλασσόμενοι υπήρχε και σ' αυτό!).

Το κέντρο δεν έμεινε πολύν καιρό στο γραφείο της εκκλησίας (ίσως γιατί παντρεύτηκε η κόρη, ίσως για άλλους λόγους, δεν ξέρω) και μετακόμισε στο γραφείο της κοινότητας. Εκεί κι αν υπήρχε παρακολούθηση. Κάτω, ήταν για κουτσομπολιό, τώρα επάνω ήταν για κατασκόπευση - κυρίως πολιτικών απόψεων και κινήσεων.

Όμως ούτε και στην κοινότητα μακροημέρευσε. Αρχές δεκαετίας του 70 προστέθηκαν κι άλλα τηλέφωνα και το κέντρο αναβαθμίστηκε σε ένα που μπορούσε να εξυπηρετήσει καμιά δεκαριά στην αρχή και γύρω στα πενήντα αργότερα. Αυτό σήμαινε αρκετή δουλειά κι έτσι το πήρε ένας μπακάλης που είχε επιστρέψει απ' την Αμερική και μάλλον δεν είχε πολύ δουλειά. Πάντως, η δουλειά του στο τηλέφωνο ήταν αρκετή αφού δόθηκαν αρκετά τηλέφωνα κι είπαν πως σε λίγο θα γίνουν αυτόματα. Πρέπει να ήταν γύρω στο 1973.

Τότε ο πατέρας μου δεν το είδε σωστά. Γιατί έλεγε πως δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να έχει τηλέφωνο στο σπίτι αφού έτσι κι αλλιώς έπρεπε όλα να γίνουν μέσω του κέντρου (και τις ώρες που το κατάστημα ήταν ανοιχτό). Αντίθετα ο μπάρμπας μου ο Μιχάλης έβαλε τηλέφωνο γιατί "τώρα βάζεις εύκολα κι όταν γίνουν αυτόματα, αυτά που έχουμε θα μας τα αλλάξουν. Μετά, άντε πότε θα ξαναβάλουν". Κι είχε δίκιο. Έτσι έγινε, τα τηλέφωνα μετατράπηκαν σε αυτόματα και αντί για το τηλεφωνικό κέντρο υπήρχε ένα τηλέφωνο που το είχε το περίπτερο, κάτι σαν τηλεφωνικό πρακτορείο.

Μπαταρία για τα πρώτα τηλέφωνα. Δεν ξέρω πώς συνδεότανε, υπήρχε στο γραφείο της εκκλησίας

Όταν πέρασα στο πανεπιστήμιο χρειάστηκε το τηλέφωνο. Έκανε αίτηση και περίμενε αρκετά χρόνια, γύρω στο 80 πρέπει να αποκτήσαμε σύνδεση. Μέχρι τότε, ήξερε η μάνα μου πως κάθε Κυριακή, στις 8 το βράδυ θα την πάρω. Κυριακή λοιπόν, πήγαινα σ' έναν κερματοδέκτη όταν έμενα στην εστία ή στο κεντρικό τηλεφωνικό γραφείο των Ιωαννίνων, περίμενα στη σειρά να μπω στον τηλεφωνικό θάλαμο και να καλέσω στο περίπτερο που περίμενε απ' έξω η μάνα μου. Μεγάλη δέσμευση και για τους δυο. Ειδικά στην περίπτωση που το τηλέφωνο "μίλαγε" (ήταν καταλειμμένο) γιατί είχε πάρει κάποιος άλλος... Και μετά στις διακοπές που δεν είχαμε τηλέφωνο στο σπίτι πώς να πάρω το κορίτσι. Κι ακόμα χειρότερα πώς να με πάρει. Άλλη πίκρα.

Ένα μικρό τηλεφωνικό κέντρο. όπως αυτός που υπήρχε τα πρώτα χρόνια στο χωριό. Εξυπηρετούσε μέχρι πέντε τηλέφωνα όλα κι όλα.

Εδώ θα μπορούσα να τελειώσω το σημείωμα, όμως θα γράψω μερικά ακόμα για τα τηλέφωνα (για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι που λέει και το σχετικό σλόγκαν). Το πρόβλημα με την απόκτηση τηλεφώνου υπήρχε για αρκετά χρόνια ακόμα. Το 1984 όταν παντρευτήκαμε, έκανε η Μαρία μια αίτηση στον ΟΤΕ της Μυτιλήνης να μας δώσουν τηλέφωνο. Το 85 μετακομίσαμε στην Αθήνα. Το σπίτι που νοικιάσαμε είχε τηλέφωνο μέσα, και το διάλεξα και γι' αυτόν το λόγο (πληρώνοντας κάτι παραπάνω στο νοίκι). αλλά μετακομίσαμε και την αίτηση. Την εποχή εκείνη έδιναν τηλέφωνα στους Αμπελόκηπους που ήταν το σπίτι. Προφανώς δεν ήταν να το αφήσουμε αφού το σπίτι ήταν νοικιασμένο και δεν ξέραμε για πόσο θα το έχουμε. Όμως, επειδή στο διαμέρισμα υπήρχε ήδη σύνδεση το πληρώσαμε κάτι παραπάνω κι ας μην ήταν δική μας.

Τηλεφωνικό κέντρο όπως αυτό που μπήκε με την δεύτερη επέκταση. Έφτανε τα 50 τηλέφωνα.

Τον επόμενο χρόνο μετακομίζουμε σε δικό μας σπίτι. Να πάρουμε τη γραμμή τηλεφώνου στην καινούρια περιοχή. Αμ δε. Για να εξεταστεί η αίτηση μεταφοράς έπρεπε να έχουν περάσει τουλάχιστον 3 χρόνια από τότε που έγινε η αίτηση ή να έχεις τη σύνδεση τουλάχιστον 2 χρόνια. Για μας και οι δυο προϋποθέσεις εκπληρώνονταν με λίγες μέρες διαφορά μετά από έναν ακόμα χρόνο. Κι έτσι, ενώ είχαμε τηλέφωνο περιμέναμε ακόμα. Αργότερα όταν πήγαμε στο Άργος δεν πρόλαβε να μεταφερθεί το τηλέφωνο, αλλά στον Πύργο ήρθε αμέσως, ήταν η εποχή που άρχισαν να ικανοποιούνται οι αιτήσεις μαζικά. Χαρακτηριστικά, το 1996 κάναμε αίτηση για μεταφορά της γραμμής στην Αθήνα που θα έμενε η Μαρία με τα παιδιά Ικανοποιήθηκε σε καμιά δεκαριά μέρες. Ζήτησα επίσης καινούρια γραμμή στο Διδυμότειχο. Την αίτηση την έκανα Τρίτη και την Πέμπτη υπήρχε η γραμμή αλλά δεν είχα ακόμα συσκευή!

Η σύνδεση μεταξύ των χωριών γινόταν με δυο εναέρια καλώδια στερεωμένα σε μονωτήρες σε σχετικά χαμηλές κολώνες (σε σχέση με το ηλεκτρικό) με ό,τι σήμαινε το εναέριο...

Την εποχή εκείνη η σταθερή τηλεφωνία είχε γίνει εύκολη, αλλά παράλληλα μπήκε στη ζωή μας και η κινητή. Που έφτασε να μπορείς να επικοινωνήσεις σχεδόν απ' όπου κι αν βρίσκεσαι.