Το ρολόι του χωριού

Καλή χρονιά. Μπήκε ο Σεπτέμβρης, νέα σχολική χρονιά, τα σχολεία για μας άνοιξαν, για τους μαθητές έχουμε καιρό ακόμα και επανερχόμαστε στην κανονικότητα με αφηγήσεις απ' τα παλιά.
Πού είναι το ρολόι οέο; Γύρω στο 63 με 64 το χωριό απόκτησε ρολόι. Όχι πως δεν είχαμε στα σπίτια μας μέχρι τότε. Αλλά τη χρονιά εκείνη, οι εν Αμερική απόδημοι του χωριού (αν δεν κάνω λάθος) έκαναν δώρο στο χωριό ένα ρολόι πόλης, απ' αυτά που μπαίνουν στα καμπαναριά. Και το καμπαναριό μας είχε τη δυνατότητα να το πάρει αφού είχε τέσσερις στρογγυλές τρύπες πάνω απ' τις καμπάνες. Στις οποίες μπήκαν τέσσερις πλάκες ρολογιού να φαίνεται η ώρα απ' όλες τις μεριές. Οι δείκτες γύριζαν με τη βοήθεια μηχανισμού που εγκαταστάθηκε ακριβώς κάτω απ' τις καμπάνες και ο οποίος φρόντιζε να ακούγονται κιόλας αφού χτύπαγε ταχτικά.

Τα χτυπήματα στις μισές από μια φορά και στις ακέραιες από μία μέχρι δώδεκα ανάλογα την ώρα γίνονται μ' ένα μεταλλικό σφυρί πάνω στη μια απ' τις καμπάνες (τη μικρή). Αυτά τα χτυπήματα ήταν αιτία αναταραχής. Αμάν που χτυπάει τη νύχτα και δεν θα μας αφήνει να κοιμηθούμε. Πρώτη που αντέδρασε ήταν η δασκάλα, η Τούλα, που έμενε ακριβώς απέναντι. Όμως αυτό ήταν προσωρινό, κράτησε λίγους μήνες. Σιγά σιγά το συνηθίσαμε και δεν του δίναμε σημασία πια.
Ο μηχανισμός του ήταν αυτός που έχουν τα κλασσικά (μηχανικά) ρολόγια κούκος. Ο κούκος έχει δυο βαράκια, ένα για τη λειτουργία κι ένα για να φωνάζει ο κούκος. Το ρολόι του χωριού είχε δυο μεγάλους κυλίνδρους με βάρη που ο ένας ήταν ακριβώς κάτω απ' το μηχανισμό κι ήταν υπεύθυνος για τη λειτουργία του ενώ ο άλλος με τροχαλίες έβγαινε στο πλάι και φρόντιζε να χτυπάνε οι ώρες.

Για τη λειτουργία του ρολογιού έπρεπε τα βάρη αυτά ν' ανεβαίνουν (περίπου μια φορά την βδομάδα) ώστε μετά να μπορούν να κατεβαίνουν σιγά σιγά για να παίζουν το ρόλο τους (μετατροπή δυναμικής ενέργειας σε κίνηση λέγεται στη φυσική 😃). Τη διαδικασία αυτή την έκανε στην αρχή ο παπάς του χωριού (το καμπαναριό ήταν στη δικαιοδοσία του). Έπρεπε ν' ανέβει μέχρις εκεί από μια ανεμόσκαλα που υπήρχε στο πλάι, εκεί που φαίνεται το άνοιγμα στα κάγκελα στην πρώτη φωτογραφία. Απ' την ίδια σκάλα ανέβαινε κι ο καντηλανάφτης (ή όποιος άλλος) να χτυπήσει χαρμόσυνα τις καμπάνες. Μόνο που "γι παπάς του Βασ'λέλ'" ήταν αρκετά μεγάλος για ν' ανεβαίνει τη σκάλα αυτή. Κάποιος καντηλανάφτης νομίζω το συνέχισε αλλά κάποια στιγμή, μιας κι εγώ είχα την εποχή εκείνη αρκετά παρεδώσε με την εκκλησία, ανέλαβα ν' ανεβαίνω και να το κουρντίζω εγώ.

Τη δουλειά την έκανα κάπου πεντέξι χρόνια, μέχρι που έφυγα για φοιτητής. Είχε μια μανιβέλα που την έπαιρνες κι ανέβαζες τα βάρη στην πιο ψηλή θέση τους. Από κει μέσα μπορούσες και να βάλεις σε λειτουργία ή να σταματήσεις το ρολόι ή να του φτιάξεις την ώρα, είχε μια μικρή πλάκα και μέσα που έδειχνε την ίδια ώρα με απέξω κι έτσι δεν χρειαζόταν να βρεις άλλον να σου λέει ή να ξεκρεμάζεσαι για να δεις την ώρα.

Όταν έφυγα απ' το χωριό δεν θυμάμαι σε ποιον έδειξα, αλλά γενικά δεν υπήρχε μεγάλος ζήλος για να είναι σε λειτουργία το ρολόι. Βλέπετε παλιότερα ο μόνος τρόπος να ξέρει κανείς την ώρα ήταν το χειμώνα όταν από το ελαιοτριβείο ακουγόταν το σφύριγμα της μπουρούς της ατμομηχανής στις 12 το μεσημέρι. Σφύριζε και το πρωί να σηκωθούν οι εργάτες να πάνε στο εργοστάσιο για δουλειά ή τ' απόγεμα για το σχόλασμα αλλ' αυτά δεν ήταν με μεγάλη ακρίβεια. Ενώ στις 12...

Αργότερα πλήθυναν τα ρολόγια στα σπίτια, αλλά ήταν αρκετά ακριβά ακόμα κι έτσι δεν είχε το κάθε σπίτι ρολόι, Πολύ περισσότερο που τα του χεριού ήταν σαν κοσμήματα. Όμως όλ' αυτά άλλαξαν κι ο καθένας είχε ένα (τουλάχιστον) ρολόι στο σπίτι του κι ένα στο χέρι του. Άρα το ρολόι του χωριού ήταν πιο πολύ γιατί υπήρχε εκεί. Έτσι το ξέχναγαν να το κουρντίσουν ή να το λαδώσουν (ήθελε κι απ' αυτό) κι έτσι κάποια στιγμή σταμάτησε. Στεκόταν όμως στη θέση του για κάμποσα χρόνια μέχρι που κάποιος παπάς αποφάσισε να το ξηλώσει (να αποκατασταθεί η όψη του καμπαναριού υποτίθεται). Κι έτσι μετά από καμιά 30αριά χρόνια το ρολόι έφυγε απ' το χωριό...