Σύγχρονα ελαιοτριβεία

Πάμε τώρα σε ένα σύγχρονο ελαιοτριβείο. Αφού περιέγραψα πώς ήταν τα ελαιοτριβεία παλιά πρέπει να γράψω και για τις εξελίξεις. Η περιγραφή θα είναι για ένα της Ελαιουργίας Πρωτούλη που λειτουργεί στην περιοχή του χωριού, στον Τρύγονα και που καλύπτει τις ανάγκες που παλιότερα κάλυπταν πεντέξι εργοστάσια. Τώρα πια με πολύ λιγότερο προσωπικό, πολύ πιο ξεκούραστα και πολύ (μα πολύ) πιο αποτελεσματικά σε ποιότητα αλλά και σε απόδοση (στην αρχή, αυτού του τύπου τα μηχανήματα είχαν πρόβλημα μ’ αυτό, τώρα ξεπεράστηκε κι αυτό).

Εν αρχή ην η «πατή» είχα πει. Εδώ οι πατές έχουν καταργηθεί. Τεράστιες κλούβες είναι οι αποθήκες. Ανοιχτές. Τώρα πια δεν κλέβει ο ένας του άλλου, αλλά και οι μέρες που μένουν οι ελιές αποθηκευμένες είναι λίγες. Αν βρέξει και βραχούνε; Και τι έγινε. Αφενός τα νερά θα φύγουν αφού οι κλούβες είναι με τρύπες κι αφετέρου οι μέρες που μένουν κλπ, τα είπαμε και πριν.

Πάνε κι οι χαμάληδες με τις χαϊμαλίτσες τους. Που φτυάριζαν τις ελιές απ' τις πατές σε τσουβάλια και τις κουβάλαγαν στην πλάτη. Πάει και η χρήση αλατιού για διατήρηση αφού οι μέρες κλπ (πόσες φορές θα αναφερθώ στην πολύτιμη αυτή μείωση του χρόνου αναμονής). Τώρα τη δουλειά των χαμάληδων την κάνουν τα κλαρκ. Παίρνουν με τις πιρούνες τους τις κλούβες και τις αδειάζουν σε χωνί κι από κει και πέρα αναλαμβάνουν διάφορα μηχανήματα ν' ανεβάσουν τις ελιές μέχρις εκεί που πρέπει για ν' αλεστούν. Αλλά στο μεταξύ έχουν μπει στο ενδιάμεσο διάφορα μηχανήματα που βελτιώνουν το αποτέλεσμα.

Αρχικά θέλουμε να φύγουν τα φύλλα και τα κλαδιά. Με αέρα και με κοσκίνισμα απαλλαχτήκαμε απ' αυτά.

Μετά ένα καλό πλύσιμο να φύγουν τυχόν χώματα, σκόνες κλπ.

Και καθαρές πια οι ελίτσες μας πάνε για ζύγισμα. Τώρα το ζύγισμα γίνεται αυτόματα στο καθαρό προϊόν κι όχι στο σακί που μπορεί να περιέχει (και γιατί όχι) και τα φύλλα και τα λοιπά που να ζυγιστούν κι αυτά. Καταγράφεται ο καρπός και μόνον αυτός.

Τα βόλια; Πάνε κι αυτά. Έχουν κρατήσει τα παλιά για δείγμα (και στα πλαίσια του μουσείου που λειτουργούν - με δωρεάν είσοδο παρακαλώ και χωρίς να κουράζονται να εξηγούν το πώς γίνονταν και πώς γίνονται οι διαδικασίες). Είχα πάει πρώτη φορά τα Χριστούγεννα του 2011 σε μια επίσκεψή μου στη μάνα μου και το είχα δει σε λειτουργία. Όμως οι φωτογραφίες που είχα ήταν λίγες και αποσπασματικές, δεν έφταναν γι' αυτή την παρουσίαση. Ξαναπήγα για μερικές συμπληρωματικές και μου έκαναν και μια επανάληψη για σημεία που δεν θυμόμουνα!

Τα ογκωδέστατα βόλια έχουν αντικατασταθεί απ' αυτά τα μικρούλικα μηχανάκια στην κορυφή. Οι ελιές ανεβαίνουνε από τη ζυγαριά μέχρις εκεί με μια έλικα. Αλήθεια, χέρια να μεσολαβούνε είδαμε απ' την ώρα που (με το κλαρκ που χειριζόταν άνθρωπος) αδειάστηκαν οι ελιές; Όχι. Και μέχρι να βγει το λάδι δεν θα δούμε κάποιον να κάνει κάτι άλλο εκτός από το να πατάει κουμπάκια και να παρακολουθεί την εξέλιξη (πως όλα πάνε καλά).

Χαμουριές; Πάνε κι αυτές.  Πάει και το θέρμισμα. Τώρα το χαμούρι μπαίνει σ' αυτά τα ανοξείδωτα δοχεία (άλλη μια βελτίωση που δεν γίνεται αντιληπτή με μια πρώτη ματιά, όλα γίνονται σε ανοξείδωτα μέσα) αναμιγνύεται με νερό σε θερμοκρασία περιβάλλοντος (κι αυτό φέρνει βελτίωση ποιότητας) και δουλεύεται μέχρι νάρθει η σειρά του για παραπέρα. Με τη διαδικασία αυτή (μάλαξη τη λένε και τα δοχεία μαλακτήρες) βοηθιέται και να μπορέσει να ξεχωρίσει το λάδι απ' τον πολτό.

Τσουπιά, πιεστήρια, αντλίες. Πάνε όλα.Από το μαλακτήρα σε ένα (διφασικό) φυγόκεντρο που ξεχωρίζει απ' τη μια τα στερεά κι απ' την άλλη τα υγρά.

Η τελική φυγοκέντριση είναι αυτή που έχει μείνει περίπου ως είχε. Τα λαβάλ εξακολουθούν να κάνουν το διαχωρισμό του νερού από το λάδι με φυγοκέντριση πάλι αλλά σε άλλες ταχύτητες και με λίγο διαφορετική διαδικασία. Λαβάλ τα λέμε, αφού όλα τα μηχανήματα είναι της ίδιας εταιρίας, της ιταλικής Άλφα Λαβάλ που ειδικεύεται στα μηχανήματα παραγωγής λαδιού. Αλλά τα πρώτα δικά της μηχανήματα ήταν αυτά του τελικού διαχωρισμού. Αυτά ήταν πρωτόγνωρα κι έτσι ονομάστηκαν απ' το όνομα της εταιρίας (όπως έλεγαν κάποτε Ντάτσουν όλα τα αγροτικά αυτοκίνητα τύπου φορτηγάκι κι έτσι το σχετικό ανέκδοτο - Το δικό σου Ντάτσουν τι μάρκα είναι)!

Εδώ χρειάζονται πια τα χέρια. Οι λαΐνες (που τώρα είναι πλαστικές περίπου 48 κιλών αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν) δεν μπαίνουν μόνες τους στη σειρά να γεμίσουν με το λάδι. Χρειάζεται ο εργάτης που θα επιβλέψει το γέμισμα της κάθε μιας και την απομάκρυνσή της για να πάρει σειρά η επόμενη. Η μεταφορά στο σπίτι με το αγροτικό του καθενός ή αλλιώς μέχρι τις δεξαμενές της εταιρίας να περιμένουν την συσκευασία σε δοχεία για διοχέτευση στην αγορά.

Εννοείται,βέβαια, πως η οξυμέτρηση γίνεται με το που θα βγει το λάδι. Η οξύτητα είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά ποιότητας και είναι εύκολα υπολογίσιμη. Το ερώτημα είναι πόσα δέκατα θα είναι. Κάτω από πέντε ή πάνω. Για πάνω από άσσο δεν συζητάμε. Είπαμε η τεχνολογία έχει αλλάξει τόσο που τα λάδια δεν έχουν μεγάλες οξύτητες πια. Πού η εποχές που το δυάρι θεωρούταν επιτυχία!

Και η πυρήνα. Όχι αυτή που βγαίνει απ' τη φυγοκέντριση. Η επεξεργασμένη. Για κάποια ζεστάματα που θα χρειαστούνε.

Να σημειώσω πως τώρα πια στο σπίτι πάει μόνο το λάδι που θα καταναλωθεί απ' την οικογένεια. Το υπόλοιπο μένει στο ελαιοτριβείο ανεξάρτητα το πότε θα πουληθεί. Αν ο παραγωγός δεν θέλει να το πουλήσει εκείνη τη στιγμή δεν υπάρχει πρόβλημα ούτε αν θέλει να το πουλήσει αλλού. Στο σπίτι να μην πάει μιας και ούτε οι συνθήκες φύλαξης μπορούν να ελεγχθούν ούτε πως δεν θα γίνει κάποια μίξη που θα το νοθεύσει.