Ο Ναπολέοντας

Ο πρόλογος στο βιβλίο με τα παραμύθια

Όχι, δεν πρόκειται για τον μεγάλο Ναπολέοντα, τον γνωστό, της Γαλλίας. Πρόκειται για ένα παραμύθι που έλεγε η γιαγιά μου. Εγώ δεν το θυμάμαι καθόλου. Αλλά το θυμήθηκε και το μετέφερε σε χαρτί ο θείος μου ο Αντώνης που γιορτάζει σήμερα. Προς τιμήν του, λοιπόν, το μεταφέρω εδώ. Ο θείος (αδερφός της μάνας μου) σπούδασε δάσκαλος και δούλεψε σε σχολεία της Άνδρου, της Χίου, της Μυτιλήνης και της Αθήνας. Μετά τη σύνταξη του αποσύρθηκε σ' ένα βουνό κι άρχισε να γράφει διάφορα. Το βουνό δύσκολο για την ηλικία του πια (φέτος κλείνει τα 90 αν υπολογίζω σωστά), μετακόμισε σε πιο προσιτά μέρη, αλλά το γράψιμο δεν το αφήνει. Τώρα δεν γράφει με το χέρι αλλά σε υπολογιστή (ναι, έμαθε να τον χρησιμοποιεί) κι αυτό κάνει πιο εύκολο το τύπωμα και τη διανομή (μιας και τα γραφτά του τα δίνει σε ορισμένους, δεν τα κυκλοφορεί αλλού). Το συγκεκριμένο παραμύθι το μετέτρεψε σε ποίημα. Στο βιβλίο που μου έδωσε το έχει με ρυθμό μόνο, αλλά χωρίς να είναι χωρισμένο σε στοίχους. Δεν ήξερε το πώς! Αυτή τη μετατροπή την έκανα εγώ. Αλλά πολλά είπα. Καιρός να βάλω και το ποίημα - παραμύθι (που έχει κάμποσο μάκρος).

Ο γάμος

Όλος ο κόσμος κι ο ντουνιάς. Κι η γιαγιά με την απορία: "Πού είνι παπάς;"

Έγραφα στο προηγούμενο για τα προ του γάμου, σήμερα σειρά να γράψω και για τα κατά τη διάρκεια. Όχι που δεν θάχαμε ιστορίες και τότε. Όπως έλεγα στις 7 είχε καθοριστεί ο γάμος οπότε κατά τις εξίμισι ήρθε ο θείος ο Μπάμπης που είχε προθυμοποιηθεί να το παίξει οδηγός των νεονύμφων. Το αυτοκίνητο στολισμένο στα λουλούδια μέσα και έξω αλλά το ψιλόβροχο που έχει αρχίσει τους δημιουργεί προβλήματα. Πρώτο δρομολόγιο ο γαμπρός (δηλαδή η αφεντομουτσουνάρα μου) κι οι γονείς του. Μας πάει στο δημαρχείο του Κερατσινιού κι επιστρέφει στη Δραπετσώνα για τη νύφη.

Προετοιμασίες για γάμο

Η τελετή τέλειωσε. Το φρεσκοπαντρεμένο ζευγάρι ποζάρει με τις οικογένειες και τους κουμπάρους.

Την εποχή που θα έπαιρνα πτυχίο πια και θάφευγα απ' τα Γιάννενα, είχα προτείνει στη Μαρία να κάνουμε κι ένα γάμο. Αλλά αυτή είχε αντιρρήσεις. Κι έτσι δεν προχώρησε η ιδέα εκείνη την χρονιά. Τον επόμενο χρόνο επανήλθα. Η Μαρία είχε φτάσει στο τέταρτο έτος με 4 μαθήματα μόνο (έχοντας εκμεταλλευτεί το ν+1 είχε περάσει παραπάνω μαθήματα). Θεωρητικά θα μπορούσε να τα πάρει σε ένα τετράμηνο, όμως οι σπουδές έπρεπε να διαρκέσουν 8 εξάμηνα, άρα θα τα είχε δυο και δυο. Εδώ καθάριζε 4 μαθήματα το εξάμηνο δεν θα πέρναγε τα δύο; Οπότε το Φλεβάρη του 84 έχει περάσει τα δύο και τις μένουν τα δυο τελευταία. Την εποχή εκείνη πάω κι εγώ μια βόλτα από Γιάννενα κι ενώ συζητάμε για το αυτοκίνητο που θα θέλαμε, ξαναβάζω το θέμα του γάμου σε συνδυασμό με το τι θα κάνουμε αφού πάρει πτυχίο το καλοκαίρι, πού θα μείνουμε κλπ. Κι αυτή τη φορά η καλή μου λέει το ναι.

Ικανός για τα παρεμφερή

Τα πρώτα που γράφω σήμερα τάχω ξαναγράψει όταν μίλαγα για τον πατέρα μου. Αλλά τα επαναλαμβάνω (και πιο αναλυτικά) για να σχηματιστεί καλύτερα η εικόνα.
Καλοκαίρι του 82. Δουλεύουμε σε μια οικοδομή στο Πλωμάρι. Τέλος Αυγούστου φεύγω εγώ για Γιάννενα. Περνάω από το σπίτι της Μαρίας και κάνω την επίσημη πρώτη εμφάνιση, να γνωριστώ με τους δικούς της και μετά να ξεκινήσουμε μαζί και να κάνουμε και μια εκδρομή στην Κέρκυρα. Παίρνοντας τηλέφωνο στο χωριό μαθαίνω πως την προηγούμενη μέρα ο πατέρας μου δεν αισθανόταν καλά κι έφυγε από τη δουλειά κατά τις 10 η ώρα. Ξέροντας τον άνθρωπο κατάλαβα πως ήταν κάτι σοβαρό, δεν θάφηνε τη δουλειά για κάτι μικρό με μέτριο.

Κληρονομικές διαφωνίες

Τα κληρονομικά πάντα είναι ένας μεγάλος μπελάς. Αν μεν υπάρχει μοναδικός κληρονόμος (ή περίπου - παιδί και γονιός με καλές σχέσεις) δεν τίθεται θέμα. Αποφασίζει ο ίδιος τι θα κάνει (συνήθως να αποδεχτεί την κληρονομιά, σπάνιες οι περιπτώσεις που υπάρχει αποποίηση). Αν όμως οι κληρονόμοι είναι περισσότεροι ξεκινούν τα προβλήματα. Από τα πιο απλά (πώς θα γίνει η διανομή ώστε κανείς να μην αισθάνεται ριγμένος) ως τα πιο σύνθετα (γιατί ο ένας πήρε αυτά κι ο άλλος εκείνα) που μπορεί να φτάσουν από κακές σχέσεις μέχρι τα δικαστήρια (και πάλι καλά, γιατί πολλά έχουν καταλήξει σε σκοτωμούς). Κι η οικογένειά μου δεν απέφυγε τέτοιες καταστάσεις κι έτσι εγώ φρόντισα ό,τι έχω να τα μοιράσω από τώρα με κοινή τους συμφωνία!

Βελτίωση οικογενειακών οικονομικών

Κι ενώ το 1967 τα πράγματα ήταν άγρια και μετακομίσαμε στη Μυτιλήνη το 1968 ήρθε με άλλες διαθέσεις. Τέλος Μάρτη φεύγουμε από τη Μυτιλήνη κι επιστρέφουμε στο χωριό. Κι αυτό γιατί οι δουλειές του πατέρα άρχισαν να πηγαίνουν καλά. Συνεταιρίστηκε με άλλον έναν οικοδόμο απ' το χωριό (τον Κρανίδα όπως ήταν γνωστός) για να δουλέψουν μαζί. Αγόρασαν ξύλα για καλουπώματα και μια μπετονιέρα και είχαν ήδη κλείσει να φτιάξουν μια οικοδομή, το σπίτι κάποιου που μόλις είχε γυρίσει από το Σουδάν. Ο συνεταιρισμός αυτός δεν κράτησε πολύ, ένα χρόνο μόνο αλλά τη χρονιά εκείνη έφτιαξαν 7 ή 8 οικοδομές, αριθμό ρεκόρ. Όταν λέμε οικοδομή την ξεκινούσαν απ' τα θεμέλια, σκελετός από μπετόν και χτίσιμο τούβλων. Τα υπόλοιπα άλλοι μάστορες.

Όλ' οι Χιώτες μια γενιά

Την παροιμία του τίτλου τη χρησιμοποιούμε στο χωριό μου πολλές φορές όταν θέλουμε να πούμε πως κάποια πράγματα μοιάζουν. Γενικά η Χίος (ή η Χιος, μονοσύλλαβο) χρησιμοποιείται σε παροιμίες μιας και είναι κοντινό νησί, όταν κάθομαι το καλοκαίρι στον Άγιο Ισίδωρο, ας πούμε, βλέπω απέναντι τόσο το Καρά Μπουρούν της Τουρκίας όσο και το βόρειο τμήμα της Χίου (αν και, όταν νυχτώνει μόνο το πρώτο που είναι γεμάτο φώτα από οικισμούς και ανεμογεννήτριες ενώ κατά Χιο μεριά δεν φαίνεται τίποτα). Όμως το θέμα μου δεν είναι οι Χιώτες αλλά η γενιά, η συγγένεια μιας και στο χωριό μου όλοι λίγο πολύ είμαστε συγγενείς μεταξύ μας. Όταν απευθυνόμαστε σε κάποιον μεγαλύτερο θα τον πούμε μπάρμπα (άντε θείο με τα νέα δεδομένα) κι όχι κύριο και θεια (ή έστω θεία) κι όχι κυρία, χωρίς να υπάρχει σίγουρα συγγένεια (αν και, κατά πάσα πιθανότητα κάτι θα υπάρχει 😃).

Παραλίγο μακαρίτες. - Το μαγκάλι (και η εξέλιξη της θέρμανσης)

Οι ιστορίες μου επιστρέφουν σε προσωπικές αναμνήσεις από τα μικράτα μέχρι και τα μεγάλα. Η σημερινή έχει θέμα τις πηγές θέρμανσης. Και το γεγονός πως παραλίγο δεν θα υπήρχε καμία ιστορία να διηγηθώ αφού δεν θα υπήρχα. Λίγο έλειψε να γίνουμε μακαρίτες οικογενειακώς. Τη γλυτώσαμε από καθαρή τύχη που ξύπνησα εγώ αφενός κι απ' την άλλη γιατί ο πατέρας μου κατάλαβε τι γινότανε και μας έσωσε. Αυτά όλα τα ωραία έγιναν την εποχή του εξηλεκτρισμού του χωριού, όταν δηλαδή επεκτάθηκε και σε μας το δίκτυο της ΔΕΗ. Αλλά ας τα πιάσουμε με τη σειρά.

Η μάνα μου 2

Στην εξοχή, στα Κρέμια το 1962. Δεξιά το χέρι που φαίνεται είναι του πατέρα μου!

Συνέχεια με αναμνήσεις για τη μάνα μου και τέλος με τα οικογενειακά. Τότε που ήταν να παντρευτούνε με τον πατέρα μου, μπήκε θέμα πού θα γίνει η εγκατάσταση του νέου ζευγαριού: στην Πλαγιά ή στο Πλωμάρι. Απέκλεισε κάθε μετακίνηση. Και επέβαλε την εγκατάσταση στο χωριό της. Το αν αυτό ήταν καλύτερο ή όχι κανείς δεν μπορεί να πει. Αλλά εκείνη το θεωρούσε αδιανόητο να αλλάξει μέρος.

Η μάνα μου - Υφαντουργία

Απ' τον πατέρα στη μάνα. Λογική κι αναμενόμενη συνέχεια. Μια γυναίκα που από μικρή ήταν μέσα στη δουλειά, στο κυνήγι της δραχμής Έκανε διάφορες δουλειές για να βγάλει λεφτά (αλλά και απλά να επιβιώσει) μ' αποτέλεσμα να μην ξοδεύει εύκολα τα λεφτά της ούτε να ρισκάρει. Ήταν μικρό παιδάκι ακόμα που πήγε εξοχή στους παππούδες της στο Καραγάτσι, μια περιοχή δάσους κάποια χιλιόμετρα μακριά απ' το χωριό. Κι αντί να κάθεται προσπαθώντας να περνάει καλά (όσο καλά μπορούσε την εποχή εκείνη) έκανε συμφωνία με τον παππού να μαζέψει πέικα (τη φλούδα του πεύκου που την πουλούσαν στα βυρσοδεψεία) κι όσα λεφτά πάρει, δικά της. Αλλά δεν το συζήτησε και με τη γιαγιά της η οποία είχε τις αντιρρήσεις της. Αφού ο πέικας ήταν δικός της (μαζεμένος από το δικό της δάσος) δικαιούταν τουλάχιστον τα μισά λεφτά. Τα απαίτησε και τα πήρε!

Ο πατέρας μου - 2

Με την επιστροφή απ' την Αυστραλία

Συνέχεια και τέλος η αφήγηση για τον πατέρα μου.
Το 1982 το καλοκαίρι δουλεύουμε σε οικοδομή στο Πλωμάρι (ναι, πέρασα κι από κει). Κάποια μέρα φεύγω, το καλοκαίρι τελειώνει, το πανεπιστήμιο αρχίζει με την εξεταστική του Σεπτεμβρίου και έχουμε κανονίσει με την Μαρία να πάμε μια μικρή εκδρομή στην Κέρκυρα, ενώ θα ήταν και η πρώτη φορά που θα γνώριζα τους γονείς της. Παίρνω τηλέφωνο για να πω πώς έφτασα και να δω τι κάνουνε και μαθαίνω πως το πρωί πήγε στη δουλειά αλλά σταμάτησε ενδιάμεσα γιατί δεν αισθανόταν καλά. Το να σταματήσει το μεροκάματο στη μέση ήταν εξαιρετικό γεγονός και θορυβήθηκα. Ξεκίνησε εξετάσεις και η διάγνωση ήταν "ανεπάρκεια μητροειδούς βαλβίδας". Ξεκίνησε αγωγή, οι γιατροί του έλεγαν να σταματήσει τη δουλειά. Δεν τους άκουσε με την πρώτη αλλά έβλεπε πως στην πράξη δυσκολευόταν όλο και περισσότερο κι έτσι κάποια στιγμή τα παράτησε όλα. Όχι μόνο την οικοδομή (γρήγορα) αλλά και τις αγροτικές ασχολίες.

Ο πατέρας μου

Οικοδόμοι παλικάρια!

Συνεχίζω από τους προπάτορες στους γεννήτορες έτσι όπως τους γνώρισα και τους θυμάμαι. Να γράψω για τον πατέρα μου (αν και δεν μούναι τόσο εύκολο). Ο πατέρας μου στα νιάτα του ήταν ψαράς. Εκτός από τις αγροτικές δουλειές, εννοείται. Ψαράς ο πατέρας του, τον βοηθούσε κι ο γιος. Αλλά τόσο δεν του άρεσε που όταν πια έπαψε να ασχολείται με το σπορ, το έκοψε τελείως. Ούτε να βοηθήσει κάποιον φίλο του ψαρά, ούτε να δοκιμάσει να πιάσει κάτι. Ό,τι ψάρευε ήταν "μ' ασημένια αγκίστρια" δηλαδή με χρήμα. Απ' τις ιστορίες που μου έλεγε ήταν μια για την οποία ένιωθε τύψεις όλη του τη ζωή. Που κάποια στιγμή το βάρος των ψαριών που πήγε να πουλήσει δεν ήταν τόσο όσο τα χρήματα που χρειάζονταν για το σπίτι κι έβαλε ένα λιτρίδι (πετράδι του γιαλού) στο στόμα του ψαριού (που προφανώς ήταν απ' τα μεγάλα και καλά)!

Πάππους Μήτρους Καραμπάις

Και για να τελειώσω με τους προπάτορες, μετά τη γιαγιά να αναφερθώ και στον παππού μου τον Δημήτρη. Που κατά διαβολική σύμπτωση πέθανε σαν και χτες, το 1982 (θα αναφερθώ ξανά σ' αυτό). Γεννημένος στα 1897 ήταν το πρότυπο του σωματότυπου που θα ήθελα να έχω. Ψηλός, ευθυτενής, στυλάτος. Μόνο το πρώτο κατάφερα. Πάντως, μικρός έλεγα πως ήθελα να γίνω "Πάππους Μήτρους Καραμπάις" (Καραμπάσης το επώνυμο αλλά Καραμπάις λέγεται με την τοπική προφορά). Τούμιασα αρκετά, μόνο ένα του χούι δεν πήρα: δεν δοκίμαζε κάποιο καινούριο φαγητό εύκολα, αλλά και αντιμετώπιζε με καχυποψία ένα φαγητό όμορφα στολισμένο (πλουμ'στό φαΐ, κάτι δεν πάει καλά και θέλουν να το κρύψουν έλεγε).

Η γιαγιά μου η Σοφία

Συνεχίζω με τις γιαγιάδες. Η άλλη γιαγιά μου, η μάνα της μάνας μου, ήταν η Σοφία. Μια ιστορία που λέει πολλά για το τι άνθρωπος ήταν:
"Η γιαγιά μου η Σοφία πήγε ν' αγοράσει ραδίκια. Και της λέει η Ευδοκία. 'Πάρε Σοφία, ραδίκια. Είναι όμορφα'. Και πήρε η γιαγιά μου τα ραδίκια αλλά εκείνα ήταν ψώρες". (Για όσους δεν έχουν επαφή με το χωριό να εξηγήσω τι λέμε ψώρες: είναι κάτι φυτά με ίσια φύλλα που βρωμάνε απαίσια. Όταν μπορούμε προσπαθούμε να τα ξεπατώσουμε, αλλά είδα σ' άλλα μέρη να τ' αφήνουν να θεριεύουν. Δεν ξέρω πώς λέγονται αλλού. Δεν θυμάμαι τι είδους ήταν τα ραδίκια που αγόρασε, απλά στο σπίτι όταν τα είδαν τα κακοχαρακτήρισαν και τα είπαν ψώρες. Ο παππούς μου μάλλον δεν τα δοκίμασε, ενώ η θεία μου η Βενετία (μεγάλη μαστόρισσα σε τέτοια) έφτιαξε το παραπάνω "παραμύθι".

Γιαγιά Ρηνιώ

Στα 1979. Με άνοια πια.

Επανερχόμαστε χρονικά στα παλιά και τα μικράτα μου. Να γράψω λίγα για το οικογενειακό μου δέντρο, τώρα. Τις γιαγιάδες κι τον παππού που γνώρισα.

Η γιαγιά Ρηνιώ. Η μάνα του πατέρα μου. Από καλό σόι, από τ' Αναστασέλια. Αλλά κι ο πατέρας της δεν ήταν από παρακατιανό. Γιαμουγιάννης. Βέβαια, όπως ξανάπα, ήταν 8 αδέρφια. Έτσι, νωρίς ο πατέρας της την έστειλε παρακόρη στη Σμύρνη. Η γιαγιά είχε γεννηθεί στα τέλη του 19ου αιώνα. Τότε το Πλωμάρι ήταν στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Όπως και η Σμύρνη. Η απελευθέρωση της Λέσβου έγινε στα 1912. Κοντά και η Σμύρνη. Και τότε το Πλωμάρι είχε πολλά πάρε δώσε με την ακμάζουσα Σμύρνη. Είχε βιομηχανίες διάφορες που λειτουργούσαν αυτόνομα αλλά και δορυφορικά. Τα σαπούνια του, για παράδειγμα, ήταν ξακουστά ακόμα και σ' αυτή τη Μασσαλία! Κι ο πληθυσμός του έφτανε τις δέκα χιλιάδες ανθρώπους.

Γέννηση Ειρήνης - Εν Κορίνθω

Αύριο λοιπόν είναι τα γενέθλια της κόρης μου κι έτσι έχω ξεκινήσει να γράφω γι' αυτήν, για τις συνθήκες γέννησης, επετειακά. Είμαστε στο ότι λόγω του ότι η Μαρία είχε πρόβλημα με πίεση, φεύγουμε άρον άρον από τη Δάφνη Καλαβρύτων όπου δούλευα σαν αναπληρωτής και κατεβαίνουμε στα Λουτρά Ωραίας Ελένης, λίγο έξω από την Κόρινθο, όπου έχει εξοχικό μια θεία της.

Γέννηση Ειρήνης - τα πριν

Ετεροχρονισμός σήμερα. Έχω ξεκινήσει να γράφω για τη δικιά μου ζωή κι είμαι ακόμα στην προσχολική μου ηλικία, αλλά σήμερα θα γίνει ένα άλμα μερικών χρόνων για να γράψω για την εποχή που έγινα πατέρας. Βλέπετε, πλησιάζουν τα γενέθλια της κόρης μου. Έτσι είναι επίκαιρο να κάνω αναφορά στη γέννησή της παρά να γράφω για άλλα. Αλλά και επόμενες δημοσιεύσεις θα είναι εκτός σειράς άρα δεν χαλάει και πολύ η διαδικασία. Διάλειμμα ολίγων ημερών, λοιπόν, και επανέρχομαι αργότερα στη δεκαετία του 60.

Εγεννήθη άρρεν

Ξεκίνησα να γράφω ιστορίες από τα μικράτα μου. Κι είπα πως ενώ οι γονείς μου παντρεύτηκαν το 1956 εγώ γεννήθηκα Νοέμβρη του 59 κατόπιν πλήρους προγραμματισμού. Το γεγονός συνέβη στη Μυτιλήνη, στο Βοστάνειο Νοσοκομείο (υπάρχει ακόμα, τελευταία μάλιστα επεκτάθηκε, ανακαινίστηκε και καλλωπίστηκε). Όταν θα έφευγαν απ' το νοσοκομείο, ο πατέρας μου πετάχτηκε κι αγόρασε ένα ραδιόφωνο. Φίλιπς, που δούλευε με 6 μεγάλες μπαταρίες. Η δικαιολογία πως τώρα με το μωρό θα έμενε πολύ μέσα στο σπίτι και να είχαν ένα ραδιόφωνο ν' ακούει ειδήσεις. Γενικά ήταν άνθρωπος που ξόδευε και να κάνει τη ζωή του πιο εύκολη. Πάντα έλεγε πως κουράζεται στη δουλειά, άρα το δικαιούται. Σ' αντίθεση με τη μάνα μου που πάντα δυσκολευόταν να ξοδέψει.

Ιστορίες της γιαγιάς της μαμάς μου

Έγραφα τις προάλλες για την ιστορία της προ-προγιαγιάς μου, καιρός να γράψω και για την ίδια την προγιαγιά όπως υποσχέθηκα. Η φωτογραφία παραπάνω είναι από την κηδεία της, στις αρχές της δεκαετίας του 50. Είχε φαγωθεί να λέει στο άντρα της πως είναι 10 χρόνια μεγαλύτερός της άρα, θα πεθάνει αυτός πρώτος κι αυτή θα ζήσει 10 χρόνια τουλάχιστον μετά. Τόλεγε, και τόκανε. Πράγματι, έζησε μέχρι τα 90 της και κάτι. Στα 90 είχε πεθάνει ο παππούς. Ο οποίος στα χρόνια του ήταν μεγάλος και τρανός. Προεστός του χωριού, είχε καφενείο, είχε ελαιοτριβείο, βουνά ολόκληρα από πευκοδάση (που τότε έδιναν και εμπορεύσιμα υλικά) κι από ελαιόδεντρα και δεν θυμάμαι τι άλλο. Όμως το βασικό κουμάντο σε όλα το έκανε η γιαγιά!

Ιστορίες της γιαγιάς της γιαγιάς μου

Μιας και τον τελευταίο καιρό έχω γράψει κάμποσες αναμνήσεις, σκέφτηκα να έγραφα και για τη γιαγιά της μάνας μου. Που ήταν μια γυναίκα με έντονη προσωπικότητα, που ο θεός να σε φύλαγε να μην έπεφτες στο στόμα της. Αλλά είπα να γράψω και κάτι καλό γι' αυτήν. Για τον καημό της που κανένα παιδί δεν έβαλε το όνομά της. Που έκανε τόσα και τόσα εγγόνια (καμιά 15αριά υπολογίζω) αλλά το όνομά της δεν το άκουσε. Κι εκεί πάνω σκέφτηκα πως τη σκληράδα της δεν την απόκτησε μόνη της, την κληρονόμησε απ' τη μάνα της, τη Μαριγώ. Κι είπα να ξεκινήσω από κει.