Ο κλήδονας

Όταν ολοκληρωνόταν το κάψιμο των στεφανιών (τα κάψαλα) ξεκίναγε η διαδικασία για τον κλήδονα που κράταγε δυο μέρες. Η πρώτη, μετά τις φωτιές, παραμονή τ' αη Γιαννιού. Κάποιος έπρεπε να πάει στη βρύση να φέρει το αμίλητο νερό. Όταν λέμε βρύση, εννοούμε τη βρύση του χωριού (ή μια απ' τις βρύσες, στα δικά μου χρόνια είχε κάμποσες -τρεχούμενο νερό στο σπίτι δεν είχε, ή μάλλον δεν είχε σε κάθε σπίτι, ήταν η εποχή που άρχιζε να γίνονται τέτοιες εγκαταστάσεις, πάντως η μεταφορά του νερού δεν γινόταν από διπλανό σπίτι αλλά από κοινόχρηστη βρύση). Αμίλητο νερό πάει να πει πως αυτός που το μεταφέρει δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν κατά τη μεταφορά του, ούτε να γελάσει. Κάποιες φορές αν υπήρχε αμφισβήτηση για της επιλογή η ομάδα που ήθελε να είναι δικός της ο μεταφορέας προσπαθούσε να τον κάνει να γελάσει (τουλάχιστον) οπότε χυνόταν το νερό αυτό (δεν ήταν πια αγνό) και αναλάμβανε άλλος τη μεταφορά.

Τα κάψαλα

Την Πρωτομαγιά στο χωριό ήταν συνήθειο να φτιάχνονται στεφάνια (όπως και σε πολλά μέρη της Ελλάδας κι όχι μόνο). Η βάση ήταν κλαδί αλγαριάς (λυγαριάς) στο οποίο μπλέκονταν κλώσσις (κόκκινες παπαρούνες) και απειράθεις (μαργαρίτες) αν είχε όψιμες βροχές. Επίσης, ψάχναμε να βρούμε τριαντάφυλλα από κάποιον κήπο. Μιας και τα σπίτια ήταν το ένα κολλητά με το άλλο, η ύπαρξη αυλής ήταν πολυτέλεια. Αλλά όποιος είχε αυλή είχε και λουλούδια οπότε ζητάγαμε να μας δώσουν ή τα παίρναμε αυθαίρετα (κοινώς τα κλέβαμε) για να στολίσουμε το στεφάνι. Απαραίτητο συμπλήρωμα ένας αβλαστός (τρυφερό βλαστάρια από κλήμα) και μια τζαγκνιά (τσουκνίδα).

Βασιλόπιτα (Παρλιάρου)

Έχει κλείσει 10 χρόνια η συνταγή για βασιλόπιτα που έχω βάλει και που φτιάχνω (όποτε δεν καταφεύγω σε ετοιματζίδικη). Βασιλόπιτα (Γιώργου), συνταγή εγγύηση. Κι αυτήν ετοιμάζομαι να φτιάξω αύριο. Αλλά ο Γιώργος δεν ησυχάζει. Δεν βολεύεται μ' αυτά που έχει. Πάντα πρόθυμος να δοκιμάσει κάτι καινούριο. Και το μεσημέρι μούστειλε μια καινούρια συνταγή. Που του την έδωσε, λέει, η Μαρία που την κατέγραψε, λέει, απ' τον Παρλιάρο. Τώρα, αν ο Παρλιάρος την παρουσίασε κάπου κι από κει η καταγραφή ή αν την είχε δημοσιεύσει κάπου, δεν ξέρω. Δεν την έχω φτιάξει ακόμα, η φωτογραφία είναι από την άλλη.

Κοκορέτσι στο φούρνο

 

Συνταγή για κοκορέτσι έχω βάλει. Άρα προς τι η συζήτηση; Εκεί γράφω πως το κοκορέτσι μπαίνει σε σούβλα και ψήνεται στα κάρβουνα. Έτσι είναι κανονικά, αλλά τι γίνεται αν δεν έχω κάρβουνα; Κι αν το πάρω έτοιμο πώς να το σουβλίσω; Το τελευταίο βολεύεται, με λίγη προσοχή περνάει η σούβλα. Πολύ περισσότερο που τα έτοιμα είναι και μέσα σε δίχτυ που κρατάει τα διάφορα μέρη και δεν σκορπίζονται. Άρα το βασικό είναι το ψήσιμο. Τι κάνω αν δεν έχω κάρβουνα (ύπάρχουν και φούρνοι που παίρνουν σούβλα, αλλά όλο και λιγοστεύουν μιας και στη θέση που ήταν το μοτέρ και γύρναγε τη σούβλα έχει μπει ο αέρα).

Χαρτοπαιξία

Οι μέρες αυτές είναι μέρες που συνηθίζεται η χαρτοπαιξία λίγο παραπάνω απ' ό,τι σ' άλλες εποχές. Έτσι είπα να θυμηθώ  τι κάναμε με τα χαρτιά στα μικρά μας χρόνια, τις δεκαετίες του 60 και του 70, στο χωριό (αλλά και λίγο στο πανεπιστήμιο - αν κι αυτά τάχω ξαναγράψει). Βασικά, κάπου διάβαζα για τα χαρτιά στη Σχεδία του Δεκεμβρίου που γράφει για παλιότερες εποχές και έκανα τη σύνδεση με τα δικά μου.

Σελινάτο

Στο χωριό το κατεξοχήν φαγητό ανήμερα τα Χριστούγεννα ήταν (είναι) το σελινάτο. Που εγώ το προσάρμοσα σε πρασοσέλινο, προσθέτοντας και πράσο σ' αυτό που ξέραμε. Που το μαγείρευαν στο πανεπιστήμιο και μ' άρεσε παραπάνω. Κι όταν το πρότεινα στο σπίτι η πρώτη αντίδραση ήταν αρνητική, αλλά όταν δοκιμάστηκε, όχι μόνο έγινε αποδεκτό αλλά καθιερώθηκε κιόλας. Αλλά για χοιρινό πρασοσέλινο έχω βάλει συνταγή (κι από κει είναι η φωτογραφία). Εδώ θα πω κάποιες σχετικές ιστορίες περισσότερο (συν την υπενθύμιση του χριστουγεννιάτικου μεσημεριανού.

Πάσχα έρχεται

Πάσχα έρχεται, πασχαλινά εδέσματα θα καταναλωθούν. Κι έτσι είπα να κάνω μια συνολική παρουσίαση από συνταγές πασχαλινές που έχω βάλει κατά καιρούς. Γιατί σήμερα αφού έχουμε ακόμα λίγες μέρες για το Πάσχα; Ε, για να προλάβουμε να ετοιμαστούμε. Έχουμε και λέμε λοιπόν:

Πασχαλινά Κουλούρια αμμωνίας

Τσουρέκια Πασχαλινά

Μαγειρίτσα Παραδοσιακή

Αρνί (ή κατσίκι) στη σούβλα (κοινώς οβελίας) κλασσικό

αλλά και Οβελίας με ψήσιμο αλά Λιβαδειά

Κοκορέτσι

αν και, εναλλακτικά με τα συκωτάκια υπάρχει και η Παπούδα

Απόκριες στα Γιάννενα

Μιας και σήμερα είναι αποκριά, να βάλω κάτι επετειακό. Και μιας και το τελευταίο διάστημα αυτά που γράφω είναι για τα Γιάννενα, θάναι για απόκριες στα Γιάννενα. Που πάει να πει τζαμάλες. Αλλά δεν θα γράψω για τις σύγχρονες (που φέτος έχουν απαγορευτεί για άλλη μια κορονοχρονιά). Τόχω κάνει ήδη. Σήμερα θα γράψω για τις απόκριες τις τότε. Για τζαμάλες, αλλά όχι μόνο. Στα Γιάννενα ήμουν απόκριες το 78 (που λέει ο λόγος, όχι όλο τον καιρό αφού πήγα στο χωριό μου), το 79 (ούτε αφού δούλευα στη Lever) και κανονικά όλο τον καιρό από το 80 μέχρι το 82. Το 83 το Πάσχα (άρα κι οι απόκριες) ήταν αργά κι έτσι είχα φύγει, είχα πάει στην Αγιάσο για το καρναβάλι της καθαροδευτέρας.

Ανταπόκριση από Βερολίνο - Πρωτοχρονιάτικα πυροτεχνήματα

Τις μέρες της πρωτοχρονιάς αποφάσισα να πάω να βρω το γιο μου στο Βερολίνο. Καλά περάσαμε, κάναμε και κάποιες βόλτες ένα γύρω και τη βραδιά της αλλαγής του χρόνου μαζευτήκαμε με κάτι φίλους του στο σπίτι. Αφού φέτος απαγορευόταν η πώληση από καταστήματα λιανικής και η ρίψη πυροτεχνημάτων από ιδιώτες σε δημόσιους χώρους, δεν είχε νόημα να πάμε στο κέντρο να χαζέψουμε. Μιλάμε για τη Γερμανία όπου η παράδοση θέλει η υποδοχή του νέου χρόνου να γίνεται με μαζική ρίψη πυροτεχνημάτων από τους ιδιώτες κι όχι κεντρικά από τους δήμους. Και λίγα λεπτά πριν τις δώδεκα βγήκαμε στο μπαλκόνι και τραβήξαμε διάφορα βιντεάκια. Κι αυτό που βλέπετε στο παραπάνω βίντεο δεν είναι πυροτεχνήματα. Είναι οφθαλμαπάτη. Πυροτεχνήματα είναι αυτά στο επόμενο.

Πίτα με κρασί

Καινούργιες αφάλες από τον Σαραντάκο. Έγραφε προχτές για το πώς πίνεται το κρασί (δυο χρονογραφήματα του Βάρναλη) και κάπου έγραψε για κρασοψιχιά (ψωμί μέσα σε κρασί). Και κοίτα σύμπτωση, λίγη ώρα πριν το διαβάσω, είχα σημειώσει να γράψω για το έθιμο του ψωμιού με το κρασί που υπάρχει στο χωριό μου, ένα έθιμο όμως που δεν είναι για ευχάριστες καταστάσεις.

Φούρνοι

Τις μέρες αυτές μπορεί να τις περάσαμε κατά μόνας αλλά έγινε μεγάλη συζήτηση για το αρνάκι του Πάσχα. Και σε μια από τις συζητήσεις αναφέρθηκε πως ο οβελίας δεν είναι πανελλήνιο έθιμο. Και όντως στο χωριό σπάνια κανένας θα βάλει σούβλα κι αυτό τα σημερινά χρόνια. Ο τόπος φτωχός, οι άνθρωποι δεν είχα πολλά ζώα κι αυτά που είχαν ήταν για να βγάζουν γάλα άρα ενδιέφερε να έχουν γεννήσει νωρίς. Κι έτσι αρνάκια κατσικάκια σφάζονταν ακόμα και τα Χριστούγεννα. Ποιος νάχει μικρό ζώο τέτοιαν εποχή και μάλιστα να το βάλει κάτω να το φάει σε μια μέρα. Επίσης, παράδοση σε γλέντια ομαδικά δεν υπήρχε, εξάλλου ούτε και αυλές που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τέτοιες συναντήσεις. Δεν υπήρχε δηλαδή καμιά απ' τις προϋποθέσεις του σουβλίσματος. Αλλά το Πάσχα θέλει αρνί (ή κατσίκι, κατά τα γούστα, δεν θα το ξεχωρίσω). Πώς μπορείς να έχεις, λοιπόν, με ένα σφαχτό να φάνε αρκετές οικογένειες που δεν θάναι μαζεμένοι όλοι μαζί; Να έχεις και συμμετοχή στα θρησκευτικά δρώμενα; Μοιράζεις το αρνί σε τέσσερα κομμάτια και το καθένα στο φούρνο. Το πιο καλό ήταν σπάλα (κ'ταλί) γεμιστή. Το μπούτι με πατάτες δεν ήταν τόσο γιορταστικό, αλλά σαφώς κάποιοι απ' αυτό έτρωγαν (που χορταίνει και παραπάνω κόσμο).

Κουλούρια αμμωνίας

Αυτά είναι τα κατεξοχήν λαμπριάτικα κουλούρια που φτιάχνουμε στο χωριό. Το Πάσχα δεν συνηθίζονται τα τσουρέκια αλλά τα κουλουράκια. Κι έχουν περάσει τόσα Πάσχα και συνταγή δεν ανέβασα. Και το διαπίστωσα επειδή είπα πως θ' ανεβάσω όλες τις σχετικές με κουλούρια συνταγές. Την άφησα λοιπόν τελευταία. Προφανώς τα υλικά είναι μπόλικα, για να φτουράνε, η μισή δόση πάλι ικανοποιητική είναι!

Κουλουράκια νηστίσιμα

Είπα πως θ' ανεβάσω όλες τις συνταγές με κουλούρια. Μιας και η εποχή τώρα είναι εποχή νηστείας (για όποιους νηστεύουν βέβαια) ας βάλω σήμερα τα νηστίσιμα. Εντάξει, έχουν λάδι, αλλά μόνο αυτό. Χωρίς γάλα, χωρίς βούτυρο, χωρία αυγό.

Τα γλιτώματα

Αναδρομή στις συνήθεις του χωριού μου σήμερα. Χρόνια έχω βάλει τον τίτλο να γράψω το σημερινό αλλά αναβάλλεται συνέχεια. Γιατί δεν θέλω να ανέβει μια οποιαδήποτε μέρα. Αλλά τέτοιες μέρες που παραδοσιακά "γιορτάζονταν" τα γλιτώματα στο χωριό μου. Θεωρητικά αυτό γινόταν στις 9 Μάρτη, τ' Αγιού Σαράγκ' (των αγίων Σαράντα δηλαδή, που από 40 τον αριθμό που ήταν έγιναν ένας, ο Σαράντος :) ), Πρακτικά, όποτε ολοκληρώνονταν οι χειμωνιάτικες δουλειές οι σχετικές με τις ελιές. Γιατί αυτό πάει να πει η λέξη γλιτώματα. Γιόρταζαν οι αγρότες ότι επιτέλους τέλειωνε το μάζεμα της ελιάς κι έτσι γλίτωναν, απαλλάσσονταν από το καθημερινό τρέξιμο και το άγχος.

Ρυζόγαλο

Μπήκε το τριώδιο. Και στο χωριό μου, το κατεξοχήν γλύκισμα αυτής της περιόδου είναι το ρυζόγαλο. Οι κουδουνάτοι (μασκαράδες) που γύριζαν παλιότερα, χτύπαγαν τις πόρτες και έλεγαν:
Αν έβρασε το ρυζόγαλο
κατέβασέ το κάτω
να φάω εγώ το ρυζόγαλο
κι εσύ να φας το πιάτο :)
Εγώ δεν μπορώ να πω πως τρελαίνομε γι' αυτό, άλλοι όμως είναι φαν! Εμένα μ' αρέσει μόνο ζεστό - ζεστό, μόλις βγει απ' την κατσαρόλα (καλά, να μην κάψουμε και τον στόμα μας :) )

Δίπλες

Είπα να βάλω και μια γιορτινή συνταγή και διάλεξα τις δίπλες μιας και για τα υπόλοιπα θαρρώ πως έχω βάλει απ' όλα. Αρέσουν πολύ στην Ειρήνη, αλλά δεν συνηθίζω να τις φτιάχνω, η Μαίρη είναι ειδική σ' αυτές και συνήθως η Ειρήνη βολεύεται από κει :) Πάντως, συνταγή είχα και την παρουσιάζω.

Μελομακάρονα με σιμιγδάλι

Και μιας και έβαλα τα μελομακάρονα του χωριού μου, να βάλω και άλλη μια συνταγή για μελομακάρονα, με σιμιγδάλι αυτή τη φορά. Κάθε φορά που λέω για μελομακάρονα, με ρωτάνε αν είναι με αλεύρι ή με σιμιγδάλι. Δεν το ήξερα πως γίνονται κι έτσι και κάποτε ρώτησα και πήρα τη συνταγή, αλλά δεν την έχω φτιάξει ποτέ. Αλλά για να μην πει κανένας πως κάνω διακρίσεις, την δίνω κι αυτή :)

Μελομακάρονα (Φοινίκια)

Σπιτικά μεν, αλλά όχι από μένα. Μου τα φέρανε.

Χριστούγεννα έρχονται, ήδη στα σουπερμάρκετ άρχισαν να εμφανίζονται τα μελομακάρονα, άρα καιρός να βάλω κι εγώ τα δικά μου. Δικά μου τρόπος του λέγειν, είν' η συνταγή της μάνας μου η οποία και τα φτιάχνει και μας τα προμηθεύει. Κι επειδή φτιάχνει και δίνει σε διάφορους συγγενείς, κι επειδή τα φτιάχνει πολλές φορές το χρόνο κι όχι μόνο τα Χριστούγεννα, ξοδεύει τεράστιες ποσότητες λαδιού. Και της κάνει εντύπωση που εμείς ξοδεύουμε τόσο λίγο :)

Εκείνο το καλοκαίρι (1974)

Ένα περσινό άρθρο του Σαραντάκου για τα στρογγυλά 40 χρόνια από εκείνο το καλοκαίρι και  ειδικά δυο σχόλια της Κυπραίας Λ και του geobartz με τις δικές τους αναμνήσεις ήταν η αφορμή γι΄αυτή την ανάρτηση. Σκέφτηκα να γράψω πώς βίωσα εγώ τα γεγονότα του πραξικοπήματος και της εισβολής στην Κύπρο, της επιστράτευσης και της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα. Μόνο που πέρασε ο καιρός και το θέμα έγινε ανεπίκαιρο. Έτσι κράτησα τα λίνκια και το έβαλα στο ράφι να το γράψω το καλοκαίρι, τις μέρες εκείνες,

Αναμνήσεις, 1967

Την περασμένη Κυριακή έγινε μια επετειακή εκδήλωση με αφορμή την 48η επέτειο απ' το πραξικόπημα του 1967, Η εκδήλωση ήταν μια βόλτα στους τόπους κράτησης που υπάρχουν στο δήμο μας. Το στρατόπεδο Διονύσου που ήταν η πρώτη στάση, δεν υπάρχει πια. Εκεί ήταν το 501 τάγμα πεζοναυτών. Σήμερα είδαμε πού περίπου ήτανε,. Σήμερα στη θέση του υπάρχουν ένα κλειστό γυμναστήριο, ένα γήπεδο, ο χώρος που ΘΑ χτιστεί το λύκειο Διονύσου, ένα κομμάτι που έχει γίνει δάσος και μπόλικες βίλες. Το μόνο που υπάρχει απ' τα παλιά είν' ένα κτίριο που πρέπει να ήταν το ΚΨΜ (ας πούμε το κυλικείο :) για τους αμύητους στα στρατιωτικά).