PLF

PLF; Τι είν' αυτό πούναι και λατινογραμμένο (κάτι που απεχθάνομαι). Είναι η δήλωση που χρειάζεται να κάνει κάποιος πριν μπει σε μια χώρα τώρα με τον κορονοϊό.  Βασικά αναφέρεται στη δικιά μας χώρα αλλά την ίδια (περίπου) δήλωση που έχει η Ελλάδα την έχει κι η Γερμανία (που χρειάστηκα) αλλά κι οι Γαλλία, Ιταλία, Μάλτα και Σλοβενία (χρειάστηκε φίλος που ταξίδευε πριν από μας και τα μάθαμε χάρη στην εξαιρετική σελίδα της Ετζίαν). Μπορεί το όνομα να διαφέρει, αλλά τα στοιχεία κατά βάση είναι ίδια. Ποιος είσαι, πού έμενες πριν την άφιξη στη χώρα και πού θα μείνεις μετά καθώς κι αν έχεις πιστοποιητικό νόσησης ή εμβολιασμού. 

Νεοκαθαρεύουσα (και όχι μόνο)

Για τη νεοκαθαρεύουσα έχω διαμαρτυρηθεί πολλές φορές. Ε, άλλη μια σήμερα με αφορμή πινακίδα στο μετρό της Αθήνας. Κι αφού θα πιάσω το μετρό θα επεκταθώ και σε σχολιασμό ακριβώς γι' αυτό ώστε να δέσει το γλυκό. Στο σταθμό Ακρόπολη του μετρό, λοιπόν, μετά από τόσα χρόνια έβαλαν μια πινακίδα που δείχνει από που πάμε για την ακρόπολη. Σίγουρα δεκάδες άνθρωποι κάθε μέρα κατεβαίνουν εκεί για να πάνε είτε στην ακρόπολη είτε στο μουσείο είτε στα άλλα τουριστικά σημεία της περιοχής. Μέχρι πρόσφατα η μόνη ένδειξη του από πού είναι η σωστή έξοδος ήταν ένα χαρτί σε μια φορητή πινακίδα. Τώρα μπήκαν δυο τέτοια χαρτιά, πλαστικοποιημένα όμως και με έντονο το βέλος όπως φαίνεται στη φωτογραφία. Ε, κάλλιο αργά θα πείτε. Αμ δε. Γιατί και το πλαστικοποιημένο χαρτί δεν είναι και τόσο όμορφο αλλά και ο τρόπος που γράφτηκε είναι άστα να πάνε.

Τουρίστες στα ξενοδοχεία

Μιας και το ιστολόγιο αρέσκεται στα ταξίδια μια σχετική αναδημοσίευση από το Σαραντάκιο ιστολόγιο (βασικά, το ιστολόγιο από μόνο του δεν κάνει τίποτα, ο ιστολόγος είν' αυτός που όλο γυρίζει, αλλά χάριν λόγου το λέμε).

Παρουσίαση βιβλίου

Το συγκεκριμένο βιβλίο πήρε υλική μορφή χάρη στη συμβολή πολλών φίλων του συλλόγου Πλωμαριτών που πληκτρολόγησαν από κάποιες σελίδες του. Η δική μου συμβολή, εκτός από την πληκτρολόγηση (που ανέλαβα ένα μέρος κι εγώ) ήταν κυρίως στο να πάρω τα επιμέρους αρχεία και να τα συνθέσω σε ένα ενιαίο κείμενο, έτοιμο για το τυπογραφείο κάνοντας ενδιάμεσα και τις σχετικές διορθώσεις - συμπληρώσεις.

Είμαι η κυρία Τάδε

Πολλές φορές ακούω στο τηλέφωνο τη φράση "είμαι η κυρία Τάδε". Ποιο σπάνιο το "είμαι ο κύριος Τάδε", γι' αυτό και ο τίτλος επικεντρωμένος στην κυρία. Εγώ όταν παίρνω τηλέφωνο λέω τ' όνομά μου. Ανάλογα σε ποιον, μπορεί να πω το μικρό μόνο, ή το μεγάλο ή και τα δυο. Π.χ. "Μαλλιαρός ονομάζομαι και θάθελα..." Και το κάνω ακόμα και σε γνωστούς όταν δω πως δεν έχουν καταλάβει ποιος τους πήρε τηλέφωνο (αν και τώρα με την αναγνώριση κλήσης το πράγμα έχει αλλάξει κάπως). Μια θεία της Μαρίας μόνιμα όταν έπαιρνε τηλέφωνο τη μπέρδευα αλλά όταν ρώταγα να μου πει ποια είναι θα με πέρναγε από σαράντα κύματα. Μα δεν με κατάλαβες, πώς γίνεται κι άλλα τέτοια. Αλλά ξέφυγα.

Η ντοπιολαλιά μας

Διαφορετικό το σημερινό άρθρο. Πρώτα πρώτα είναι μεγάλο. Δεύτερον είναι αναδημοσίευση. Αλλά δικού μου κειμένου. Όπως έχω γράψει σε διάφορες φάσεις, παρακολουθώ ανελλιπώς το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία". Το ιστολόγιο είναι με επίκεντρο την ελληνική γλώσσα και τις λέξεις που την απαρτίζουν. Έχει κάποιες τακτικές "στήλες", θέματα που μπαίνουν σε συγκεκριμένες μέρες (π.χ. το Σάββατο γλωσσικά μεζεδάκια ή την Κυριακή λογοτεχνία) ενώ τις άλλες μέρες έχει διάφορα θέματα πολλές φορές με αφορμή την επικαιρότητα. Ο Νίκος καταφέρνει να ανεβάζει ένα άρθρο κάθε μέρα τα τελευταία πολλά χρόνια. Κι αν αυτό θέλει κόπο (να βρεις τι θα βάλεις και να το συντάξεις και να το πληκτρολογήσεις) σκεφτείτε πως κάθε μέρα έχει πολλά πολλά σχόλια που τα διαβάζει όλα και απαντάει όπου κρίνει. Ανάμεσα στα ενδιαφέροντά του είναι και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται σε μια περιοχή κι ακόμα περισσότερο αυτές που σήμερα χάνονται. Έτσι αποφάσισα να γράψω κι εγώ για το χωριό μου. Κι ο Νίκος έκανε κάποιες συμπληρώσεις σε αγκύλες που μ' άρεσαν κι είπα να τις φέρω κι εδώ. Αλλά αρκεί η εισαγωγή, ας βάλω το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε εκεί.

Είδη χαλβά

Χαλβάς. Τι είναι χαλβάς; Όταν ακούει κάποιος τη λέξη χαλβάς πού πάει ο νους του; Και δεν εννοώ τη μεταφορική σημασία του λεξικού, αυτό του άβουλου και μαλθακού ανθρώπου. Αλλά του χαλβά σαν γλυκό. Το λεξικό που λέγαμε δίνει δυο είδη χαλβά (και το ίδιο κάνει κι αυτό του Μπαμπινιώτη). Τον έναν, αυτόν με ταχίνι και ζάχαρη (και διάφορες προσθήκες όπως κακάο, φιστίκι κλπ), αυτόν που εγώ τον ξέρω σαρακοστιανό. Γιατί συνήθως τον τρώμε τη σαρακοστή. Όχι πως δεν τρώγεται κι άλλες εποχές. Ο Δημήτρης π.χ. τον τρώει όλο το χρόνο, βρίσκοντας σ' αυτόν μια καλή και υγιεινή πηγή ενέργειας. Τον δεύτερο που παρουσιάζει εγώ τους ξεχωρίζω σε δυο.

Λέσβος ή Μυτιλήνη

Πριν κάμποσο καιρό ο πρωθυπουργός σε μια αποστροφή του λόγου του (κάτι σε σχέση με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που βρίσκονται στο νησί) είπε πως θα πρέπει να βοηθήσουμε τη Λέσβο, τη Μυτιλήνη. Δόθηκε αρκετή δημοσιότητα στο γεγονός και φτιάχτηκαν και κάμποσες γελοιογραφίες πάνω σ' αυτό, ότι δηλαδή πρωθυπουργός άνθρωπος δεν ήξερε σε ποιο μέρος βρισκότανε κι αναφέρθηκε στο νησί σαν να ήταν δυο διαφορετικά μέρη. Παρόλο που κάποιες γελοιογραφίες μ' άρεσαν και τις προώθησα, δεν είμαι σίγουρος αν αυτό έγινε από λάθος ή θέλησε να τονίσει το ενδιαφέρον του για το νησί. Κι αυτό γιατί μιας και αυτό ειπώθηκε και δεν ήταν γραμμένο, για μένα μπορεί το δεύτερο να είναι σαν επεξήγηση για το πρώτο. Γιατί για το νησί μου υπάρχει μια ασάφεια σχετικά με το όνομα.και δεν το λέω γιατί θέλω να υπερασπιστώ τον πρωθυπουργό.

Λατινογραφές

Είχα γράψει πριν λίγο καιρό για την ενόχλησή μου με τη χρησιμοποίηση λατινικού αλφαβήτου μέσα σε ελληνικό κείμενο. Κι είχα δώσει κι ένα παράδειγμα πόσο δύσκολο θα γινόταν ένα κείμενο που κάθε ξένη λέξη θα ήταν γραμμένη με λατινικά (που κάποιοι ονομάζουν και διαβάζουν σαν να είναι αγγλικά). Και το χειρότερο πως γράφουν με λατινικά (ή στα αγγλικά) και λέξεις που προέρχονται από άλλα αλφάβητα (π.χ. Sofia τη

Ονόματα ανέμων

Είναι πάρα πολύς καιρός που λέω να γράψω για τα ονόματα των ανέμων. Κοντά δυο χρόνια που έχω τραβήξει μια φωτογραφία σε καραβάκι μ' ένα ανεμολόγιο (βασικά, είχα ζητήσει απ' τη Μαρία να την τραβήξει). Ωραία ήταν η ιδέα που ήταν χαραγμένα τα ονόματα σε καθρέφτη, όμως η φωτογραφία δεν μπορώ να πω πως ήταν τελικά καλή αφού, όπως και να γίνει, δεν φαινόταν το ονόματα αλλά το καραβάκι! Είχα ψάξει από τότε στο γκουγκλ κι είχα βρει διάφορες πληροφορίες αλλά και εικόνες, κι απ' αυτές έκλεψα και παρουσιάζω παραπάνω.

Αλτήρες

Σήμερα θα Σαραντακίσω :) Θα ασχοληθώ δηλαδή με την ιστορία μιας λέξεις όπως κάνει συνήθως ο Ν. Σαραντάκος στο ιστολόγιό του (που πολλές φορές το έχω αναφέρει, χώρια που υπάρχει και λίνκι δίπλα). Βέβαια, δεν έχω ούτε τις γνώσεις, ούτε τα εργαλεία τα δικά του, αλλά θα προσπαθήσω. Στην παραπάνω φωτογραφία φαίνεται μια σειρά από αντικείμενα που βρίσκουμε στα γυμναστήρια. Το όνομά τους βάρη ή αλτήρες. Είναι μια μπάρα στη μέση και δυο δίσκοι στις άκρες που έχουν αρκετό βάρος. Βέβαια το λεξικό της νεοελληνικής τα ξεχωρίζει, λέγοντας πως οι αλτήρες έχουν στην άκρη σφαιρικό βάρος, μια διάκριση που δεν την έχω συναντήσει.

Κεμπάπ, ντονέρ και μπλέξιμο

Τι είναι το κεμπάπ; Κρέας κομμένο σε κιμά και αρωματισμένο με διάφορα μπαχαρικά, αρκετά έντονα. Η λέξη κεμπάπ είναι τούρκικη (προερχόμενη λέει απ' τ' αραβικά) σημαίνει ακριβώς αυτό και έτσι το δίνει και το λεξικό της νέας ελληνικής. Συνήθως το κεμπάπ πλάθεται σε μακρουλά μπιφτέκια που ψήνονται είτε έτσι, σκέτα είτε σε σούβλα και τέτοιες εικόνες δίνει μια αναζήτηση στο γκουγκλ. Γνωστό κεμπαπτζίδικο στην Αθήνα είναι του Θανάση δίπλα στο Μοναστηράκι (αλλά και ο Μπαϊρατκάρης και ο Σάββας απ' απέναντι έχουν και κεμπάπ). Συνταγή για (γιαουρτλού) κεμπάπ έχω δώσει κι εγώ ενώ αυτό της φωτογραφίας είναι ένα Άδανα κεμπάπ που έφαγα πρόσφατα στην Πέργαμο.

"Πράσσειν άλογα" και (άλλα) πράσινα άλογα

Είναι μέρες που θέλω να γράψω γι' αυτό το θέμα. Από την Τσικνοπέμπτη. Που είχαμε μαζευτεί κάποιοι φίλοι και εν μέσω τσικνίσματος συζητούσαμε για πολλά και διάφορα ενώ παράλληλα ακούγαμε και μουσική. Από το ραδιόφωνο. Που είναι συντονισμένο μόνιμα (σχεδόν) στο Δεύτερο Πρόγραμμα. Όχι το παλιό, της ΕΡΤ, που εξακολουθεί να εκπέμπει αλλά μόνο ιντερνετικά. Αλλά για το καινούριο της ΝΕΡΙΤ ξεκίνησε τελευταία και εκπέμπει κι αυτό ιντερνετικά βέβαια, αλλά και από τους πομπούς στις παλιές του συχνότητες. Με ελάχιστο ζωντανό πρόγραμμα (απ' τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ τις καθημερινές) και το υπόλοιπο ετοιματζίδικο αλλά ενδιαφέρον. Με δίωρο περίπου ο κάθε παραγωγός μιλάμε για 6-7 άτομα. Κάποιοι παλιοί που τους εκτιμώ ιδιαίτερα (π.χ. Πρίντεζης ή Τσάμπρας), άλλοι που δεν τους εκτιμώ τόσο και κάποιοι καινούριοι όπως η Λίτσα Τόσκα.

Βούτυρο

Καλή χρονιά. Το σκεφτόμουνα με τι να ξεκινήσω, δεν ήθελα να είναι οι εμπειρίες της Τουρκίας. Αλλά τις προάλλες έγραφε ο Σαραντάκος για τα γλυκά των ημερών, τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες. Από λεξιλογική πλευρά. Πώς βγήκαν αυτές οι λέξεις. Και για μεν τους κουραμπιέδες μάλλον η διαδρομή είναι περσικά - αραβικά - τούρκικα - ελληνικά, απ' το gülābiye, πάει να πει ροδοπαξίμαδο ή κάτι τέτοιο, στον κουραμπιέ (που κλίνεται κανονικότατα παρόλο που είναι ξένη λέξη - μπηχτή για τους φαν της ακλισιάς). Δεν ξέρω αν κάπου μπλέκει και το κουρού το τούρκικο που σημαίνει το σκληρό (βλέπε και τυροπιτάκια κουρού) κι ίσως από παρετυμολογία μπήκε πιο εύκολα στη γλώσσα. Απ' την άλλη για το μελομακάρονο αναζητείται πώς προέκυψε αυτό το πάντρεμα μελιού και μακαρονιού κι άκρη δεν βρέθηκε. Βέβαια, δεν ήταν τα λεξικολογικά που με κάνανε να γράψω σήμερα. Αλλά μια συζήτηση για τα βούτυρα.

Έργα σε πρόοδο

Παλιότερα, όταν κάπου γίνονταν έργα βλέπαμε πινακίδες που μας προειδοποιούσαν: "Προσοχή έργα". Έτσι γενικά. Και καταλαβαίναμε μια χαρά. Ήρθαν όμως οι αγγλοσπουδαγμένοι και το διόρθωσαν. Κατέβαινα χτες προς Πειραιά και βλέπω μπροστά μου μια ταμπέλα «έργα σε πρόοδο». Ευτυχώς αποκάτω είχε και τη πρωτότυπη φράση «Works in progress» να καταλαβαινόμαστε. Και να σκεφτεί κανείς πως ακόμα και το γκουγκλομεταφραστήρι «Έργα σε εξέλιξη» βγάζει (άντε και «εν εξελίξει» για τους νεοκαθαρευουσιάνους που όλο και πληθαίνουν τελευταία).

Ελληνική γλώσσα

Πρέπει να φτάσετε νωρίτερα απ' την ώρα που προγραμματίζετε να φτάσετε! Πώς γίνεται αυτό; Δεν μπορώ να το φανταστώ. Και το χειρότερο είναι πως η συγκεκριμένη ανακοίνωση βρίσκεται στην πύλη των δικαστηρίων της Αθήνας, στην Ευελπίδων. Και καλά, αυτός που το έγραψε, "μπαμπά του γλώσσα, δεν μιλάει"; Και περνάνε από κει δικηγόροι, δικαστικοί κλπ που (υποτίθεται) χειρίζονται τη γλώσσα καλά. Δεν βρέθηκε κανένας να το βάλει σε απλά και στρωτά ελληνικά; Αλλά έτσι είναι, όταν προσπαθεί κάποιος να γράψει στην νεοκαθαρεύουσα που δεν την ξέρει, ε, τουλάχιστον ας ρωτήσει πρώτα. Αλλά γιατί όχι πιο απλά: "Παρακαλούμε όταν προγραμματίζεται το χρόνο σας, να παίρνετε υπόψη σας πως μπορεί να καθυστερήσετε στην είσοδο λόγω των ελέγχων που υπάρχουν". Απ' την άλλη, ακόμα κι αυτό, έχει νόημα να υπάρχει εκεί; Όταν φτάσεις εκεί, η συγκεκριμένη ανακοίνωση τι μπορεί να σε ωφελήσει; Θα εξυπηρετούσε αν υπήρχε σε κάποιο σάιτ ή αν την έδινε ο δικηγόρος προς τον πελάτη του κλπ. Αλλά όταν φτάσεις εκεί; Για την επόμενη φορά; Γιατί, είν' ανάγκη να υπάρξει και επόμενη;

Βαλαάδες και Τουρκοκρητικοί

Στα σχόλια του χθεσινού άρθρου του Σαραντάκου έγινε αναφορά στους Βαλαάδες. Τον όρο μέχρι χθες δεν τον ήξερα, αλλά την περίπτωσή τους την ήξερα πολύ καλά. Βαλαάδες, λοιπόν, λέγονταν οι μουσουλμάνοι αλλά ελληνόφωνοι της δυτικής Μακεδονίας. Παρόμοια περίπτωση κι οι Τουρκοκρητικοί. Κι έχω γνωρίσει κι απ' τις δυο περιπτώσεις :) Και τους δυο το μακρινό 1998. Μόνο που οι πρώτοι δεν ήξεραν πως είχαν αυτό το όνομα. Αλλά ας διηγηθώ τα γεγονότα με τη σειρά, κι είναι αρκετά.

Γλωσσικοί ευπρεπισμοί

Δεν συνηθίζω να αναδημοσιεύω αυτούσια σχόλια από άλλα μπλογκ (το λεγόμενο ριμπλόγκινγκ). Αλλά βρίσκω κάποια κομμάτια εξαιρετικά κομμάτια. Ένα απ' αυτά είναι παλιό, γραμμένο στο μπλογκ του Γιάννη Χάρη το 2007 (ο άνθρωπος έβλεπε από τότε μπροστά - ο ΓΧ είναι μεταφραστής και επιμελητής κειμένων, άρα έχει εξαιρετική σχέση με τη γλώσσα) κι αφορά ένα θέμα που το έχω στο νου μου εδώ και πολύν καιρό, το έχω ξεκινήσει αλλά δεν το ολοκληρώνω. Έτσι, βάζω μερικά αρχικά δικά μου, που τα είχα ήδη στη μαγιά που είχα φτιάξει και στη συνέχεια δίνω το λόγο στο κο Χάρη.
Έχω δυο ανιψιές: Τη Βατώ και τη Σαπφώ (τέτοια ονόματα συνηθίζονται στη Μυτιλήνη, αν και παλιότερα υπήρχαν κι άλλα θηλυκά σε -ω που έχουν ψιλοχαθεί, όπως π.χ. η Μαριγώ). Κανένας δεν είπε ποτέ πως αυτό είναι το ποτήρι της Βατούς ή της Σαπφούς. Της Βατώς και της Σαπφώς λέμε. Όμως τελευταία έχουν αρχίσει οι γλωσσικοί ευπρεπισμοί. Με την επαναφορά και την επιβολή τύπων της καθαρεύουσας τη στιγμή που υποτίθεται πως η καθαρεύουσα έχει καταργηθεί. Αλλά ενώ κάποτε όταν υπήρχε η διαμάχη δεν πέρναγαν τέτοιες λαθροχειρίες, τώρα γίνεται με πλάγιους τρόπους και βλέπω με τρόμο να επανέρχεται η καθαρεύουσα απ' το παράθυρο. Αλλά πολλά είπα εγώ, το λόγο στον Γ.Χ.

Ελληνογερμανικές γλωσσικές ανταλλαγές

Παλιό δημοσίευμα από το γνωστό ιστολόγιο του Ν. Σαραντάκου (έχω αναφερθεί πολλές φορές σ' αυτό). Για περισσότερα στο πλήρες κείμενο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον (με Apotheke, Artztpraxis και πάει λέγοντας)! Και από τα εκεί σχόλια ανακαλύπτω πως υπάρχει και ολόκληρο λεξικό για Γκρόιτς:)
"Πριν από τη μεγάλη μεταπολεμική μετανάστευση στη Γερμανία, υπήρχε, στις αρχές του 20ού αιώνα, ένας πολύ μικρότερος αλλά σφιχτοδεμένος ελληνικός πληθυσμός στις γερμανικές πανεπιστημιουπόλεις, οι Έλληνες φοιτητές. Σε άρθρο του για τα ελληνικά των Ελλήνων της Αμερικής, ο Τριανταφυλλίδης δίνει, σε υποσημείωση, αυτές τις «ελληνογερμανικές» λέξεις που χρησιμοποιούσαν, προσωρινά, όσο ζούσαν εκεί. Παραδείγματα: βίτσι, το ανέκδοτο, το αστείο (Witz): μας διηγήθηκε ένα βίτσι· βούρστ, βούρστι, το λουκάνικο (Wurst): φάγαμε βούρστια· κέλνερος και κελνερίνα, ο ταβερνιάρης και η ταβερνιάρισσα (Kellner, Kellnerin)· κυντιγκάρω, δηλώνω πως αφήνω (kündigen): κυντιγκάρω την κάμαρά μου· μάσο, το μεγάλο ποτήρι της μπίρας (Mass): ήπιε ένα μάσο μπίρα· μπελεγκάρω, εγγράφομαι σε μάθημα (belegen)· περπαρίρω, ετοιμάζω εργασία πανεπιστημιακή (preparieren)· φάρω, πηγαίνω με το τραμ ή το τρένο (fahren): θα φάρω αύριο, φινίκι, το πφένιχ (pfennig) –για τους νεότερους, η υποδιαίρεση του μάρκου".