Στα Πομακοχώρια

Πριν κάποιες μέρες βρέθηκα σε Πομακοχώρια. Αυτά της Ξάνθης πούναι και πολλά. Πομακοχώρια είναι τα χωριά που μένουν Πομάκοι. Και Πομάκοι είναι μια ομάδα ανθρώπων που κατοικούν στα ορεινά της οροσειράς της Ροδόπης, είναι μουσουλμάνοι και μιλούν τη δική τους γλώσσα, τα Πομάκικα. Τα Πομάκικα είναι διάλεκτος της Βουλγάρικης. Αλλά δεν είναι γραπτή (πολύ πρόσφατα έγινε προσπάθεια καταγραφής της, επειδή Πομάκοι υπάρχουν και σε άλλες χώρες εκεί το πράγμα έχει προχωρήσει κάπως καλύτερα). Κι αφού δεν έχουν γραπτή γλώσσα, στο σχολείο διδάσκονται Τούρκικα και Ελληνικά αφού αυτά προβλέπονται για τα μειονοτικά σχολεία από τη συνθήκη της Λοζάνης. Βλέπετε επικράτησε η λογική πως αφού είναι μουσουλμάνοι Τούρκοι είναι, Τούρκικα θα (πρέπει να) μιλάνε.

Πομακοχώρια υπάρχουν και στους τρεις νομούς της Θράκης και έχουν ωραία ονόματα στα Ελληνικά, πώς είναι στη δική τους Γλώσσα δεν ξέρω. Στον Έβρο είναι με κέντρο το Μεγάλο Δέρειο, στη Ροδόπη την Οργάνη ενώ στην Ξάνθη τον Εχίνο (που είναι και έδρα του δήμου που αποτελούν τα πολλά Πομακοχώρια). Αλλά και Σμύνθη, Μύκη, Μέδουσα, Κένταυρος και άλλα τέτοια εξωτικά. Παρά τα όμορφα ονόματα όμως, οι Πομάκοι ήταν για πολλά χρόνια κατώτερης κατηγορίας Έλληνες πολίτες. Δεν μπορούσαν να έχουν αυτοκίνητο Για να μετακινηθεί κάποιος από ή προς την περιοχή τους, ας πούμε οι ίδιοι προς τις πρωτεύουσες του νομού για υποθέσεις τους ή κάποιος υπάλληλος που έπρεπε να πάει εκεί, έπρεπε να έχει πάσο (κάτι σαν ειδικό διαβατήριο). Στη διαδρομή υπήρχε μπάρα και στρατιώτες που έλεγχαν τη δίοδο. Η μπάρα αυτή (έτσι έχει μείνει να λέγεται) καταργήθηκε μόλις το Μάρτη του 1996, με την παρουσία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Σεφανόπουλου. Τη χρονιά εκείνη διορίστηκα στο Διδυμότειχο και τον Δεκέμβρη είχα πάει στο Δέρειο. Λίγο έξω από το χωριό υπήρχε ακόμα η μπάρα, το φυλάκιο κι ο φαντάρος. Κάποιους μήνες αργότερα που ξαναπήγα ο φαντάρος είχε φύγει ενώ η μπάρα ήταν πεσμένη στην άκρη του δρόμου. Σήμερα στο δρόμο για τα Πομακοχώρια της Ξάνθης δεν υπάρχει ίχνος της!

Οι Πομάκοι είναι κυρίως γεωργοκτηνοτρόφοι. Το κατεξοχήν προϊόν τους ο καπνός που μιας και τώρα που περάσαμε ήταν η εποχή του, έβλεπες κήπους (δεν θα τάλεγα χωράφια μιας κι ήταν μικρά κομμάτια γης) με καπνά αλλά και καπνά να στεγνώνουν στις βέργες.

Από τα Πομακοχώρια πολλές φωτογραφίες δεν έχω. Δηλαδή έβγαλα, αλλά είναι κυρίως πλάνα από τα χωριά, δεν έχω από τη ζωή μέσα σ' αυτά. Οι Πομάκισσες κυκλοφορούν ντυμένες με παραδοσιακές στολές (όπως κάποτε η Βλάχες στο Μέτσοβο που θυμάμαι) αλλά δεν είναι και πολύ βολικό να τις βγάλεις φωτογραφία, είναι κι η συντηρητικότητα που υπάρχει.

Για διαδρομές στα Πομακοχώρια βρήκα τρία πολύ κατατοπιστικά άρθρα κι έτσι δεν θα γράψω κι εγώ παρόμοια πράγματα αλλά θα βάλω λίνκια κατευθείαν για τις ιστοσελίδες αυτές.

Στα πομακοχώρια της Ξάνθης ο χρόνος δεν σταμάτησε (με φωτογραφίες και από κατοίκους)
Οδοιπορικό στα Πομακοχώρια
Οδοιπορικό στα Πομακοχώρια της Ξάνθης (με χάρτη)

Και τα τρία παραπάνω οδοιπορικά μιλάνε για την ταβέρνα του Τζαμίλ στην Κοττάνη. Και πώς να μην μιλάνε γι' αυτήν αφού είναι κάτι το εξαιρετικό. Είναι 6 χιλιόμετρα μετά τη Μέδουσα και 2 χιλιόμετρα πριν την Κοττάνη. Με εξαιρετική θέα προς το χωριό. Ένα δίπατο παλιό σπίτι που ο Τζαμίλ το έχει μετατρέψει σ' ένα μικρό μουσείο. Με καταπληκτικό φαγητό. Το μόνο μειονέκτημά του, πως τα 6 χιλιόμετρα είναι χωματόδρομος. Σε καλή κατάσταση, αλλά χώμα. Αυτήν την εποχή ήταν ανοικτά Παρασκευή - Σαββάτο - Κυριακή, απ' το πρωί μέχρι λίγο πριν φύγει ο ήλιος. Για σιγουριά ένα τηλεφώνημα στο 694 5009855.