18 Μαρτίου 2021

Δίσκοι SSD

SSD; Τι 'ν' αυτό; τρώγεται; Όχι. Α, για ταξίδια μαγικά τότε. Ούτε. Τότε; Τότε θα μιλήσω για μια συνταγή ώστε ο υπολογιστής να γίνει πολύ (μα πάρα πολύ) πιο γρήγορος. Γιατί το SSD αναφέρεται σε δίσκους υπολογιστών, φορητών συνήθως αλλά όχι μόνο. Όμως, πριν αναφερθώ στην εμπειρία μου από μια τέτοια αλλαγή, θέλω να πω κάποια πράγματα για την ιστορία των δίσκων και τη σχέση τους με τους υπολογιστές. Αλλ' αυτό τραβάει σε μάκρος. Οπότε όποιος βιάζεται, διαβάζει διαγώνια (τι λέει η αρχή κάθε παραγράφου, άντε και κάτι απ' τη μέση) και προχωράει προς το τέλος που θα υπάρχει και το τώρα. Όμως εγώ θέλω να τα παίρνω τα πράγματα με τη σειρά κι έτσι θα ξεκινήσω τα πράγματα από την αρχή, εδώ και 75 περίπου χρόνια. Τόση είναι η ιστορία των υπολογιστών.

Οι υπολογιστές λέγονται έτσι γιατί η αρχική προσπάθεια ήταν να φτιαχτούν μηχανές που θα λογάριαζαν (υπολόγιζαν) δύσκολες πράξεις. Και βασικά οι υπολογιστές μια πράξη ξέρουν να κάνουν, πρόσθεση! Πώς το καταφέρνουν; Με συνδυασμό του ρεύματος που περνάει ή δεν περνάει από ένα κύκλωμα. Γιατί οι υπολογιστές είναι ηλεκτρονικοί και όλα τα ηλεκτρονικά συστήματα μόνο αν τα περνάει ρεύμα μπορούν να νιώσουν. Όμως ο συνδυασμός από διαφορετικά ρεύματα που περνάνε από τα κυκλώματά τους (πύλες τα λένε οι ειδικοί) τους κάνει να κάνουν όλα τα περίπλοκα πράγματα που ξέρουμε. Κι επειδή το να περνάει η να μην περνάει το ρεύμα γίνεται πολύ γρήγορα (εκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο) βλέπουμε τόσο γρήγορα τα αποτελέσματα. Αλλά δεν παύουν να είναι "υψηλής ταχύτητας βλάκες".

Αυτό το περνάει ή δεν περνάει ρεύμα, το συμβολίσαμε (εμείς οι άνθρωποι, όχι εγώ που τότε δεν ήμονα καν γεννημένος) με δυο ψηφία, το 0 και το 1 κι αυτά τα ψηφία τα είπαμε μπιτ (bit). Αλλά δεν μας βόλευαν έτσι μόνα τους, γιατί θέλει πολλά μπιτ να περιγράψεις κάτι και τα ομαδοποιήσαμε σε οκτάδες που τις είπαμε μπάιτ (Byte) που κάποιες φορές βάζουμε μόνο το πρώτο γράμμα που επειδή είναι το ίδιο το ξεχωρίζουμε: το μπιτ είναι με μικρό b ενώ το μπάιτ με κεφαλαίο B. Κι όλα τα πράγματα που θέλουμε να δώσουμε να καταλάβει ένας υπολογιστής (ή τα αποτελέσματα που μας δίνει) τα μετράμε με τα πόσα μπάιτ χρειάζονται. Και χρειάζονται συνήθως πολλά. Χιλιάδες ή και εκατομμύρια.

Το θέμα ήταν αυτά τα μπάιτ πού τα αποθηκεύουμε. Πού τα βάζουμε ώστε α) να μπορεί να τα πάρει και να τα χρησιμοποιήσει ο υπολογιστής και β) να τα έχουμε για μελλοντική χρήση. Στην αρχή χρησιμοποιήσαμε το πιο εύκολο, το πιο συνηθισμένο, το χαρτί. Αλλά το χαρτί δεν σηκώνει και πολλά. Σκίζεται, ζαρώνει, καίγεται εύκολα, μουσκεύει. Κι έτσι αναζητήθηκαν άλλα μέσα αποθήκευσης (έτσι τα είπαμε). Μια ιδέα ήταν οι πλαστικές ταινίες. Μακριές κορδέλες πλαστικές που αποθηκεύονταν με ειδικό τρόπο και φτιάχτηκαν και ειδικά μηχανήματα να τις "γράφουν" και να τις "διαβάζουν".

Όμως το να έχεις ένα μακρινάρι είναι ζόρικο. Κι οι ταινίες είναι μακρινάρια. Κι αν χρειάζεται να δεις κάτι που το έχεις στην αρχή κι έχεις ήδη φτάσει στη μέση, άντε πάλι να ξαναγυρίσεις πίσω. Έτσι, ξεκίνησε η ιδέα τα δεδομένα να αποθηκεύονται σε δίσκους. Αυτοί ήταν σαν μεγάλα πιάτα μεταλλικά, το ένα πάνω στο άλλο, με κάποια απόσταση μεταξύ τους για να μπορεί να πηγαίνει η συσκευή που διαβάζει. Που μπορούσε γρήγορα να πάει απ' τη μια μεριά στην άλλη. Έμοιαζαν κάπως όπως οι πιατέλες για ορντέβρ ή ξηρούς καρπούς που βάζεις το χέρι σου και παίρνεις αυτό που σου αρέσει.

Οι πρώτοι αυτοί δίσκοι (μέσα δεκαετίας του 50) ζύγιζαν αρκετά κιλά ώστε για να τους τοποθετήσουν χρειαζόταν ένα κλαρκ να τους σηκώσει και να τους βάλει στη θέση τους. Κι η χωρητικότητά τους ήταν στα 3,75 ΜΒ (κάτι λιγότερα δηλαδή από 4 εκατομμύρια μπάιτ). Όμως στους υπολογιστές ισχύει ότι όλα γίνονται συνέχεια μικρότερα και ταχύτερα. Έτσι, όταν το 1980 πήγαμε εκδρομή με το πανεπιστήμιο στην Αθήνα για να δούμε πώς ήταν οι υπολογιστές, μας έδειχναν και τους δίσκους του που ζύγιζαν πια καμιά 10αριά κιλά και μπορούσαν να τους τοποθετήσουν εύκολα στον υπολογιστή (που είχε πεντέξι τέτοιους). Τους ίδιους είχε κι ο υπολογιστής που αποκτήσαμε στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων τέλη 81 αρχές 82.

Η εποχή εκείνη, πριν από 40 χρόνια δηλαδή, είναι η εποχή που εμφανίζονται οι πρώτοι προσωπικοί υπολογιστές (personal compiuter - PC). Υπάρχουν κάποιοι που για να αποθηκεύουν τα δεδομένα τους χρησιμοποιούν τα κασετόφωνα που έχουμε (τότε) στα σπίτια μας και για να βλέπουμε τι κάνουν συνδέονται με την τηλεόραση. Όμως τότε κυκλοφορεί από την ΙΒΜ ένα ολοκληρωμένο σύστημα που έχει απ' όλα: και τρόπο να διαβάζει (και να αποθηκεύει δεδομένα) αλλά και ειδική οθόνη για να εμφανίζει τα αποτελέσματα. Σ' αυτούς τους υπολογιστές για την αποθήκευση που μας ενδιαφέρει χρησιμοποίησαν κάτι αντίστοιχο με την εξέλιξη των δίσκων, μόνο που ήταν σε μαλακό πλαστικό φύλλο, κλεισμένο σε μια θήκη. Και τ' ονόμασαν εύκαμπτο δίσκο (flopy disk) (που εμείς τον είπαμε δισκέτα) σ' αντίθεση με τους άλλους στους σκληρούς δίσκους (hard disk).

Οι πρώτες δισκέτες ήταν160 χιλιάδες μπάιτ, όχι 320 χιλιάδες, άντε 360 χιλιάδες μπάιτ. Έτσι γρήγορα ήταν η εξέλιξη - με 360άρα δισκέτα ήταν εφοδιασμένοι οι τότε προσωπικοί υπολογιστές που ήξερα. Οι δισκέτες ήταν τετράγωνες με πλευρά γύρω στα 15 εκατοστά και κάθε υπολογιστής είχε ένα ντράιβ, ένα ειδικό μηχάνημα για να διαβάζει τη δισκέτα που του έβαζες. Μόνο που επειδή στη δισκέτα ήταν γραμμένες αφενός μεν οι οδηγίες του πώς να λειτουργεί ο υπολογιστής και αφετέρου αυτά που θέλαμε να κάνει, οπότε χρειαζόταν να βγάζεις τη μια και να βάζεις την άλλη κάθε λίγο, σύντομα κυκλοφόρησαν υπολογιστές με δυο ντράιβ για δισκέτες. Στο ένα είχαμε το λειτουργικό και στο άλλο αυτά που θέλαμε να κάνουν. Και συγχρόνως οι δισκέτες μπορούσαν να αποθηκεύσουν 1,2 εκατομμύρια μπάιτ (1,2 ΜΒ) Αργότερα βγήκαν και κάτι άλλες λίγο πιο μικρές σε διαστάσεις, με πιο σκληρό περίβλημα και λίγο μεγαλύτερες χωρητικότητες 0,7 και 1,4 ΜΒ, μικρή η διαφορά.

Επειδή το βάλε βγάλε δισκέτες ήταν αρκετά ζόρικο κι επειδή έπρεπε κάθε φορά να δίνεις καινούριο υλικό στον υπολογιστή, δεν άργησε ν' αλλάξει η δεύτερη δισκέτα με ένα σκληρό δίσκο. Τώρα πια οι δίσκοι ήταν αρκετά μικροί και χώραγαν στο κουτί, 5,25 τους λέγαμε (η διάμετρος του δίσκου μέσα στο κουτί σε ίντσες), περίπου όσο ήταν κι ένα ντράιβ της δισκέτας. Αλλά με πολύ μεγαλύτερη χωρητικότητα. Το 1991 που η Μαρία ξεκίνησε να δουλεύει σαν αναπληρώτρια, στο εργαστήριο υπολογιστών που πήγε είχαν 7 - 8 υπολογιστές με δυο οδηγούς δισκέτας ο καθένας αλλά και έναν κεντρικό που είχε σκληρό δίσκο 20 ολόκληρα ΜΒ (περίπου όσα χώραγαν 18 μεγάλες δισκέτες).

Οι δίσκοι έμεναν στο ίδιο μέγεθος εξωτερικά ενώ η χωρητικότητά τους μεγάλωνε. Παράλληλα φτιάχτηκαν διάφορα βοηθητικά μέσα αποθήκευσης (κάτι ζιπντισκ, κάτι τα CD και τα DVD) που όλα είχαν κινούμενα μέρη. Κι αυτό ήταν το πιο δύσκολο στους υπολογιστές. Οι δίσκοι μίκρυναν και σε διαστάσεις, έγιναν πολύ λεπτοί και με επιφάνεια περίπου όσο ένα πακέτο τσιγάρα κι έτσι χώρεσαν άνετα στους φορητούς υπολογιστές (αυτούς που λέμε λάπτοπ στα ελληνικά) αλλά πάντα ήταν το αδύνατο σημείο των υπολογιστών. Θυμάμαι που σε κάποια γουίντοους έβγαζε δείκτη επιδόσεων του υπολογιστή και συνήθως έγραφε πως είναι χαμηλός λόγω του δίσκου.

Κάποια στιγμή βγήκαν και τα φλασάκια. Έτσι τα λέμε σήμερα, δίσκους USB τους είχαμε πρωτοπεί κι είναι συσκευές που αποθηκεύουν τα δεδομένα σε κάποια κυκλώματα, χωρίς καθόλου κινούμενα μέρη. Η ιδέα ήταν να αποθηκευτούν σε κάτι σαν τη μνήμη που όμως να μην χάνεται όταν σταματάει να υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα. Παρένθεση: Οι υπολογιστές για να κάνουν αρκετές δουλειές χρησιμοποιούν κάποια βοηθητικά κυκλώματα που τα λένε μνήμη που όμως όταν κλείνουμε τον υπολογιστή ό,τι υπάρχει εκεί χάνεται. Αυτή κάποτε ήταν πανάκριβη αλλά με το χρόνο οι τιμή της έπεσε κατά πολύ. Θυμάμαι το 1995 είχα αγοράσει έναν φορητό υπολογιστή που είχε μνήμη 4ΜΒ και μπορούσε να πάρει άλλα 16. Τα παράγγειλα και το κόστος τους ήταν στα 180 χιλιάρικα (δραχμές). Κι όταν πήγα να τα παραλάβω το κόστος είχε πέσει στα 110 χιλιάρικα. Όλ' αυτά σε καμιά 15αριά μέρες μέσα. Κλείνει η παρένθεση.

Το πρώτο φλασάκι μου το απέκτησα πριν καμιά εικοσαριά χρόνια. Μου το έφερε δώρο ο Σταμάτης και χώραγε 16 εκατομμύρια μπάιτ (σχεδόν όσα κι ο δίσκος εκείνος στο εργαστήριο που λέγαμε). Αυτά σήμερα κυκλοφορούν σε πολλά και διάφορα μεγέθη από όσο ένα νύχι περίπου και με διάφορες χωρητικότητες, αυτό που χρησιμοποιώ εγώ είναι στα 64GB πάει να πει πως χωράει 64 δισεκατομμύρια μπάιτ. Κι αφού έγινε κατορθωτό να χωρέσουν τόσα δεδομένα σε τόσο μικρό χώρο, το επόμενο βήμα ήταν να κυκλοφορήσουν και δίσκοι μ' αυτήν την τεχνολογία.

Θυμάμαι πριν καμιά δεκαριά χρόνια που ο Δημήτρης αγόρασε καινούριο φορητό υπολογιστή (για τέτοιους θα αναφέρομε στη συνέχεια) διάλεξε έναν που μπορούσε να πάρει δύο δίσκους κι αγόρασε τότε μαζί έναν δίσκο SSD. Τον πλήρωσε αρκετά κι ήταν περίπου 100άρης (τώρα πια αυτό σήμαινε GB, τα δις μπάιτ που λέγαμε). Με τον που τον πήρε θυμάμαι ν' ανοίγει το από κάτω του για να τον τοποθετήσει και μου έλεγε πως σ' αυτόν θα έβαζε τα λειτουργικά (γιατί τούχε δύο) ενώ τον άλλον (που ήταν χιλιάρης αλλά κλασικός) θα τον είχε για όλα τα υπόλοιπα.

Αυτά τα χαρακτηριστικά μου είχαν μείνει για τους δίσκους αυτούς: μικρός και ακριβός. Αλλά βέβαια, όπως είπα στην αρχή, στους υπολογιστές τα πράγματα γίνονται όλο και μικρότερα σε διαστάσεις, όλο και μεγαλύτερα σε χωρητικότητα, όλο και φτηνότερα. Και τα πράγματα είχαν πάρει και γι' αυτό το θέμα τον ίδιο δρόμο, μόνο που εγώ δεν τον παρακολουθούσα. Γιατί κάποτε κυκλοφορούσαν ειδικά περιοδικά για όποιον μερακλή ήθελε να παρακολουθήσει το τι γίνεται σε έναν τομέα. Περιοδικά για τους υπολογιστές (όπως το Κομπιούτερ για όλους ή το ΡΑΜ που ήμουν και συνδρομητής), για το αυτοκίνητο, για τον ήχο κλπ. Με το διαδίκτυο (ίντερνετ που λέμε) οι πληροφορίες υπάρχουν αλλά είναι σκόρπιες και είναι τόσες που εγώ, δεν προλαβαίνω να τις παρακολουθώ.

Τον Νοέμβρη ξεκινήσαμε με την τηλεκπαίδευση. Την ίδια εποχή τα γουίντοους μου έβγαζαν μήνυμα πως πρέπει να εγκαταστήσουν μια πιο καινούρια έκδοσή τους αλλά δυσκολεύονταν. Και ψάχνοντας είδα πως ένα παρόμοιο μήνυμα έβγαινε εδώ και δυο χρόνια. Και δεν θα μ' ένοιαζε ίσως αν δεν έλεγε πως σταματάει η υποστήριξη για την συγκεκριμένη έκδοση των 10. Κι άρχισα να ψάχνω. Δοκίμασα διάφορα κόλπα αλλά πάντα η καινούρια εγκατάσταση δεν μπορούσε να ολοκληρωθεί. Έβλεπα διάφορά ποσοστά. 70, 80 ακόμα και 99% αλλά ποτέ ολοκλήρωση. Σαν τελευταία λύση μου έμενε η εγκατάσταση απ' την αρχή. Και ξεκίνησα να την κάνω ένα Σαββατοκύριακο (καθημερινή δεν το τολμούσα γιατί δεν είχα περιθώριο να μην μπορώ να χρησιμοποιήσω τα τόσα και τόσα προγράμματα που έχω και εναλλάσσομαι για τα μαθήματα).

Η εγκατάσταση καλά πήγε, έβαλα και τα πρώτα τα απαραίτητα προγράμματα και το βράδυ της Κυριακής το λέω στο Δημήτρη. Μην βάζεις τίποτα άλλο μου λέει, σταμάτα εκεί που είσαι και άλλαξε δίσκο. Βάλε έναν SSD και θα δεις τον υπολογιστή σου να πετάει. Δεν περίμενα θαύματα, αλλά ο Δημήτρης είναι ο σύμβουλός μου σε τέτοια θέματα κι αφού τόλεγε κάτι θάξερε. Βέβαια προέβαλα τις αντιρρήσεις μου, ψηλό κόστος, μικρές χωρητικότητες κι αυτός γέλαγε. Ψάξε μου λέει για τον Samsung EVO και θα δεις. Κάνα 100άρι θα είναι ο 1000άρης. Κι όντως έτσι ήταν (άντε 116€). Τον παράγγειλα τότε με το πρώτο λοκντάουν που μόλις είχαν αρχίσει οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις, η μεγάλη και τρανή ACS έκανε 15 ή 20 μέρες (για να μην πω μήνα) να παραδώσει κάτι (τώρα κάνει μια βδομάδα μόλις :) ) και έλεγα αμάν να δούμε πότε θάρθει. Και μού ήρθε Τρίτη μεσημέρι με Easy Mail μια μικρή εταιρία κούριερ που όμως παρέδιδε την επόμενη μέρα.

Μεσημέρι Τετάρτη που τελειώνω νωρίς ξεκίνησα τη μεταμόσχευση. Έβγαλα τον παλιό δίσκο τον έβγαλα σε μια θήκη που αγόρασα μαζί, έβαλα τον καινούριο, έκανα την εγκατάσταση των γουίντοους, μετέφερα τα αρχεία μου, έβαλα και τα πρώτα προγράμματα, αυτά που είχα βάλει και την προηγούμενη φορά, το ότι το είχα κάνει πρόσφατα βοηθούσε. Επανεκκίνηση. Συνήθως, μέχρι τότε, πάταγα το κουμπί ν' ανοίξει, έκανα διάφορες ετοιμασίες και κάποια στιγμή ξεκίναγε. Και μάλιστα συνήθως τον είχα σταματήσει με αδρανοποίηση ώστε να μην ξεκινάει ακριβώς απ' την αρχή αλλά να διαβάζει το σημείο στο οποίο είχε σταματήσει. Τώρα; Τώρα πάτησα το κουμπί και σε 10 - 15 δευτερόλεπτα είχε ξεκινήσει. Έτοιμος. Μέχρι να καθίσω στην καρέκλα. Τόσο που δεν το πίστευα. Νόμισα πως κάτι δεν έκανα όπως έπρεπε. Τερματισμός. Ξεκίνημα. Πάλι τα ίδια! Εκπληκτικό.

Τις μέρες εκείνες είχε ξεκινήσει την τηλεκπαίδευση και η Ειρήνη. Που ο υπολογιστής της κόλλαγε και σερνότανε. Τόσο που της ανεβάσαμε έναν παλιόν, αν δεν μπορεί με τον δικό της να έχει κάτι για ρεζέρβα. Τελικά με τα πολλά προχώραγε, τον άλλον δεν τον χρειάστηκε, αλλά με δυσκολίες. Και της προτείνω ν' αλλάξουμε δίσκο. Μιας και δεν έχει πολλά στον δίσκο της, της είπα να βάλει έναν 500 (για μικρότερο έξοδο). Κλικεγουέι είχε αρχίσει κι έτσι πέρασα και της τον πήρα και έγινε και σ' αυτόν η αντικατάσταση. Κι είχε να λέει κι η Ειρήνη για την αλλαγή που είδε.

Ε, μετά απ' αυτό, ο μόνος υπολογιστής με δίσκο παλαιού τύπου ήταν αυτός της Μαρίας. Προφανώς και δεν θάμενε πίσω κι αυτή. Τρίτος δίσκος που αλλάχτηκε μέσα σε λίγες μέρες, τρίτη μεταμόρφωση.

Συμπέρασμα: αξίζει κάποιος να μπει στον κόπο και στα έξοδα ώστε ν' αλλάξει τον παλιό τους σκληρό δίσκο με έναν καινούριας τεχνολογίας. Τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά. Ο υπολογιστής ξεκινάει πολύ γρήγορα, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Και όταν χρειαστεί να διαβαστεί ένα αρχείο ή να γραφτεί αυτό γίνεται πολύ γρήγορα. Κι επειδή η μνήμη όσο και νάχει φτηνύνει δεν μπορεί να είναι απεριόριστη σ' έναν υπολογιστή, το λειτουργικό χρησιμοποιεί τον δίσκο για να παίξει το ρόλο της μνήμης. Οπότε όλες οι δουλειές του υπολογιστή επιταχύνονται. Όποιος το αποφασίσει δεν θα το πιστεύει πόσο βελτιώθηκε ο υπολογιστής του.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Απόψεις; Ιδέες; Αντιρρήσεις; Παραλλαγές;
Όλα ευπρόσδεκτα.