Στο χωριό μου όταν λέμε μπουγάτσα εννοούμε φύλλο πάνω, φύλλο κάτω και στη μέση μια γλυκιά γέμιση που σερβίρεται κομμένη σε μικρά μικρά κομμάτια. Στην Μυτιλήνη είχα γνωρίσει και άλλες εκδοχές, ας πούμε κάτι σαν την τυρόπιτα αλλά με γλυκιά γέμιση που την πούλαγε ο τυροπιτάς που γύρναγε μα το ποδήλατο που μπροστά είχε ένα κουτί γυάλινο με πίτες και στεκόταν στην αφετηρία των λεωφορείων ή στην μπουκαπόρτα του βαποριού (και για να τις κρατάει ζεστές είχε κάτω απ' την επιφάνεια αναμμένα κάρβουνα).
Όταν ήμασταν φοιτητές και λέγαμε πως θα πάμε στο Φρόντζο εννοούσαμε στη καφετέρια και στον πέριξ χώρο που ήταν το θερινό θέατρο της Εταιρίας Ηπειρωτικών Μελετών (που όπως είπαμε είχε στην κατοχή της και τα Λιθαρίτσια). Ενός δραστήριου πολιτιστικού σωματείου που υπήρχε τότε και υπάρχει ακόμα. Πρόεδρος της ΕΗΜ για πολλά χρόνια ήταν ο Κώστας Φρόντζος, συντηρητικός πολιτευτής που όμως έδωσε κάμποσα έργα στα Γιάννενα. Το 78 ήταν και υποψήφιος δήμαρχος (και εκλέχτηκε άνετα) και θυμάμαι που είχαν βγει τρικάκια που έγραφαν: "Ο ΦΡΟΝΤΖΟΣ ΔΕΝ ΥΠΟΣΧΕΤΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΕΚΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ τότε" Κι έτσι όπως ήταν τυπωμένο με κεφαλαία και χωρίς στίξη, έμοιαζε πως η υπόσχεση που πραγματοποιείται είναι τα εγκαίνια του εκλογικού κέντρου (ή εμένα έτσι μ' άρεσε να το βλέπω).
Όταν λέγαμε πως θα βρεθούμε για καφέ κατά κανόνα εννοούσαμε πως θα βρεθούμε στο σπίτι του ενός ή του άλλου. Καλά, για την εστία δεν χρειαζόταν καν να πεις εκ των προτέρων πως θα βρεθείς. Πήγαινες απ' το διάδρομο ή απ' το μπαλκόνι, χτύπαγες την πόρτα κι έλεγες πως θες να σου φτιάξουν καφέ (να γιατί ήταν απαραίτητες οι πρίζες στα δωμάτια. Πού θα μπαίναν τα ματάκια για τον καφέ; Τότε δεν ήταν μόδα τα γκαζάκια). Αν δεν ήταν σε σπίτι, πρώτη επιλογή το κυλικείο τη εστίας αν ήμασταν κοντά στο πανεπιστήμιο ή το Ντράγκστορ αν ήμασταν στην πόλη. Το Ντράγκστορ ήταν καφετέρια στην (τότε) αρχή της Δωδώνης, πιο πάνω απ' τη νομαρχία. Αλλά εκτός απ' τον καφέ είχε και εφημερίδες, και τσιγάρα (και άλλα είδη περιπτέρου). Μπαρίστας (όπως λέγονται σήμερα) ο Νικολάκης.
 |
| Ήρα Γ. Στους Μουζακαίους |
Έγραφα προχτές, λοιπόν, για μια κρασοσυνεδρίαση που είχα ζήσει του Ζώη. Εκείνη τη βραδιά ήμασταν μαζεμένοι καμιά 10αριά άτομα, άλλοι φοιτητές κι άλλοι απ' την πόλη. Συνδετικός κρίκος η Ήρα, μια κοπέλα απ' την Αθήνα που ήταν αρχηγός σε μια εκδρομή που είχαμε κάνει στη Βουλγαρία τόσο οι φοιτητές τον Ιούλη του 78 όσο και οι αγροτικοί σύλλογοι αργότερα. Είχε γεννηθεί στην Τασκένδη κι είχε επιστρέψει το 64. Ήξερε Ρώσικα και το χειμώνα δούλευε σαν διερμηνέας σε πωλητές που είχαν έρθει για κάτι μηχανήματα που θα αγόραζε ή Δωδώνη ή κάποιος αγροτικός συνεταιρισμός κι είπαμε να βγούμε.
 |
| Αγνή εξ Γεράπετρος |
Μιλάμε για την εποχή 77-83 πάντα και για τα Γιάννενα. Τον καιρό που ήμουν φοιτητής. Θα μου πείτε τι δουλειά έχει η φωτογραφία της Αγνής, αρχή αρχή με τις ταβέρνες. Η αρχή είναι εις μνήμην. Και έχει σχέση με την πρώτη ταβέρνα που θ' αναφέρω: το Σούλι, εκεί που τρώμε στη δεύτερη φωτογραφία. Γιατί εν αρχή ην το Σούλι. Ταβέρνα στην έξοδο της πόλης (τέρμα Δωδώνης) απέναντι απ' το στρατόπεδο Βελισσαρίου. Για να πας ήταν πολύ εύκολο, μια κατηφόρα απ' το πανεπιστήμιο. Χώρια που υπήρχε και το λεωφορείο. Για την επιστροφή δεν ίσχυε τίποτα απ' αυτά. Πόδια και μόνο!
Μιας και σήμερα είναι αποκριά, να βάλω κάτι επετειακό. Και μιας και το τελευταίο διάστημα αυτά που γράφω είναι για τα Γιάννενα, θάναι για απόκριες στα Γιάννενα. Που πάει να πει τζαμάλες. Αλλά δεν θα γράψω για τις σύγχρονες (που φέτος έχουν απαγορευτεί για άλλη μια κορονοχρονιά). Τόχω κάνει ήδη. Σήμερα θα γράψω για τις απόκριες τις τότε. Για τζαμάλες, αλλά όχι μόνο. Στα Γιάννενα ήμουν απόκριες το 78 (που λέει ο λόγος, όχι όλο τον καιρό αφού πήγα στο χωριό μου), το 79 (ούτε αφού δούλευα στη Lever) και κανονικά όλο τον καιρό από το 80 μέχρι το 82. Το 83 το Πάσχα (άρα κι οι απόκριες) ήταν αργά κι έτσι είχα φύγει, είχα πάει στην Αγιάσο για το καρναβάλι της καθαροδευτέρας.
Όταν το φαγητό στο πανεπιστήμιο δεν επαρκούσε ή τις περιόδους που το εστιατόριο δεν λειτουργούσε (και για τη λέσχη αυτό ίσχυε και κάθε Κυριακή) κάτι έπρεπε να φάμε. Δεν μιλάω (σήμερα) για τις ταβέρνες που καταλήγαμε τα βράδια, αλλά για φαγητό να χορτάσουμε το μεσημέρι. Για κάποιον που μόλις πήγαινε στα Γιάννενα, συνήθως κατέληγε στην Όαση. Κεντρική, απέναντι απ' τη Νομαρχία σχεδόν, τότε ήταν εστιατόριο αλλά οι τιμές της δεν ήταν για φοιτητές. Μόνο από τύχη μπορούσε να καθίσει κάποιος.
 |
| Η φωτογραφία είναι από τη Γαλλία. Απλά ήθελα μια φωτογραφία να βάλω και βρήκα αυτήν. Μια πρώην καθολική εκκλησία που έχει γίνει εστιατόριο. Κάτι που για τους δυτικούς δεν είναι περίεργο. |
Στο εστιατόριο του πανεπιστημίου, εκτός απ' το τακτικό προσωπικό δούλευαν και 24 φοιτητές που εναλλάσσονταν (περίπου) κάθε μήνα. Ο εστιάτορας που αναλάμβανε το εστιατόριο ήξερε πως θα έχει κι αυτό το προσωπικό (κι αυτά τα έξοδα). Τα 24 (αν θυμάμαι καλά) αυτά άτομα ήταν χωρισμένα σε τρεις ομάδες: 2 δούλευαν στην αποθήκη για πλήρες ωράριο (ή περίπου) και 12 το μεσημέρι κι οι υπόλοιποι 10 το βράδυ με μισό ωράριο (άρα και μισή αμοιβή). Και βέβαια χωρίς ασφάλιση.
Στα Γιάννενα ήμασταν τότε περίπου 3.000 φοιτητές. Κι όλοι αυτοί έπρεπε να φάμε. Εντάξει, κάποιοι έτρωγαν στο σπίτι τους ή σε εστιατόρια της πόλης (ελάχιστοι) αλλά οι περισσότεροι έτρωγαν στους χώρους μαζικής εστίασης των φοιτητών. Κι αυτοί ήταν δύο: η εστία που είχε εστιατόριο για όσους έμεναν εκεί κι η λέσχη (όπως λέγαμε κάποιες φορές), το εστιατόριο δηλαδή του πανεπιστημίου. Τυπικά, όταν είχες δικαίωμα να φας στην πρώτη δεν είχες δικαίωμα και για τη δεύτερη, ένας κανόνας που πολλές φορές παραβιαζόταν! Οπότε σήμερα θ' αναφέρω τις ομοιότητες και τις διαφορές των δυο εστιατορίων. Οι φωτογραφίες όλες είναι από την εστία, κάποια μέρα που δεν θυμάμαι τι είχε γίνει κι οι ουρά έφτανε μπροστά από το θυρωρείο, κατέβαινε τη σκάλα κι έστριβε για να φτάσει στον έλεγχο!
 |
| Η Στέλα Χασκίλ μπροστά σε λεωφορείο για Γιάννενα! |
Οι μετακινήσεις μου από το χωριό στα Γιάννενα περιλάμβαναν λεωφορείο Πλαγιά - Μυτιλήνη, βαπόρι Μυτιλήνη - Πειραιά και λεωφορείο Αθήνα - Γιάννενα. Απ' τον Πειραιά μέχρι τον σταθμό του Κηφισού η μετακίνηση συνήθως ήταν με τον ηλεκτρικό μέχρι την Ομόνοια κι απ' τον Άγιο Κωνσταντίνο με λεωφορείο (αστικό) αλλά άλλες φορές έμενα στη θεία μου ή όπου αλλού. Το αεροπλάνο ήταν πολυτέλεια, το χρησιμοποίησα την πρώτη φορά που ανέβηκα με τον πατέρα μου (κι ήταν η πρώτη μου φορά που έμπαινα σε αεροπλάνο) κι άλλη μια που είχα κλείσει από Μυτιλήνη για Αθήνα με το δεύτερο, αλλά λόγω καιρού δεν πέταξε ούτ' αυτό ούτε το προηγούμενο. Ήρθε ένα καθυστερημένο από Θεσσαλονίκη και μπήκα σ' αυτό και πήγα μέσω Θεσσαλονίκης στα Γιάννενα (έδινα μάθημα γι' αυτό και μ' έκοφτε). Κι αφού για το κομμάτι μέχρι Αθήνα έχω πει παλιότερα, σήμερα θ' ασχοληθώ με τα υπεραστικά λεωφορεία για μέχρις την πόλη της φοιτητικής ζωής αλλά και με τα λεωφορεία της πόλης, το αστικό ΚΤΕΛ Ιωαννίνων.
Όπως έλεγα σε προηγούμενη αφήγηση, όταν πήγα εγώ, στο μαθηματικό τμήμα υπήρχαν 26 μαθήματα. Κάποια μαθήματα ήταν υποχρεωτικά (τα πρώτα 14) ενώ τα άλλα με επιλογή. Όμως αφενός μεν αυτά ήταν τα παλιά των ετών κάπως προσαρμοσμένα, δεν ήταν ενταγμένα κανονικά στο καινούριο σύστημα σπουδών των εξαμήνων άρα χρειαζόταν να φτιαχτεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κι αφετέρου υπήρχαν και μαθήματα που δεν ήταν επίσημα στο πρόγραμμα. Τέτοια ήταν η γυμναστική κι οι ξένες γλώσσες. Απ' αυτές τις τελευταίες (δεν θυμάμαι ποιες και πόσες υπήρχαν) μπορούσες να παρακολουθήσεις όποια ήθελες, έδινες εξετάσεις κανονικά αλλά ήταν τελείως προαιρετικό το αν θα το κάνεις ή όχι. Εγώ θυμάμαι πως είχα γραφτεί στ' Αγγλικά, είχα πάει σε δυο τρία μαθήματα και δεν ξαναφάνηκα, χωρίς να υπάρχει κάποια επίπτωση.
Κανονικά, εξάμηνο σημαίνει έξι μήνες. Στα σπουδαστικά όμως πράγματα υπάρχουν κάποιες διαφορές. Έτσι κι αλλιώς το διδακτικό έτος κρατάει λιγότερο, κάπου 9 (ίσως και κάτι) άρα το εξάμηνο σαν μέρος του διδακτικού έτους θάταν 4,5 μήνες. Απ' τους οποίους κάποιοι είναι μήνες εξετάσεων. Άρα περίπου τρίμηνο είναι το καθένα. Μέσα Οκτώβρη (κι αν), Νοέμβρης, Δεκέμβρης, Γενάρης και το Φλεβάρη εξετάσεις. Αυτό το λέμε χειμερινό αφού πιάνει όλους τους μήνες του χειμώνα. Και μέσα Φλεβάρη (αν), Μάρτης, Απρίλης, Μάης και τον Ιούνη εξετάσεις, είναι το εαρινό. Το θέρος είναι διακοπές, και το μισό φθινόπωρο τρώγεται με τις εξετάσεις των άλλων εξαμήνων. Έτσι έχουν τα πράγματα σήμερα και κάπως έτσι έπρεπε να είναι πάντα. Κι όμως. Το δεύτερο εξάμηνο το δικό μου (και των λοιπών εισαχθέντων το 1977 στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων) ενώ ξεκίνησε όπως προβλεπόταν το Φλεβάρη του 78, ολοκληρώθηκε (με τις εξετάσεις πρώτης περιόδου) τον Φλεβάρη του 79. Πράγμα που έφερε κι άλλα παράξενα.
Στα Γιάννενα ήμουν από πολύ νωρίς, γύρω στις Οκτώβρη έφτασα οπότε με το που ξεκίνησαν οι εγγραφές πήγα και γράφτηκα Και παρόλο που ήμουν ανήλικος (τότε η ενηλικίωση γινόταν στα 21) κανείς δεν είχε αντίρρηση στην ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών (ακόμα και τραπεζικό λογαριασμό είχα στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο με μόνο το όνομά μου και ειδική σφραγίδα "ιδίω καμάτω" ώστε να μπορώ να παίρνω λεφτά παρότι ανήλικος. Βέβαια, καθόλου με δικό μου κάματο, με τον κόπο μου, δεν ήταν βγαλμένα τα λεφτά, απ' τους γονείς μου ήταν, αλλά έτσι λειτουργούσε το σύστημα). Γράφτηκα, πήρα το βιβλιάριο που το επικύρωνε επίσημα, πήρα και το πάσο (το δελτίο φοιτητικού εισιτηρίου δηλαδή) κι έκανα αίτηση στην εστία.
Περί πανεπιστημίου μέρος τελευταίο για να τελειώνουμε με τα κτιριολογικά. Όπως έλεγα στο προηγούμενο, το πανεπιστήμιο την εποχή που πήγα εγώ ήταν μοιρασμένο σε πολλά και διάφορα σημεία της πόλης. Κάτι καθόλου καλό αφού κάθε σύγχρονο πανεπιστήμιο που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να έχει και μια πανεπιστημιούπολη γύρω του. Να είναι δηλαδή μαζεμένο σ' ένα μέρος και γύρω του να έχει τις απαραίτητες εγκαταστάσεις για τους φοιτητές του (εργαστήρια, νοσοκομεία, εστίες, χώρους άθλησης κλπ). Οπότε και για το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είχε από πολύ νωρίς βρεθεί χώρος για την δημιουργία πανεπιστημιούπολης.
 |
| Η πινακίδα στην κύρια είσοδο του κτιρίου της Δόμπολη Είναι φιλοτεχνημένη απ' τον γλύπτη Παύλο Βρέλλη. |
Το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είναι σχετικά καινούριο πανεπιστήμιο. Μετράει λίγο παραπάνω από 50 χρόνια ζωής. Ξεκίνησε τα μέσα της δεκαετίας του 60 με τη φιλοσοφική σαν τμήμα της Θεσσαλονίκης και ακολούθησε το μαθηματικό στο ίδιο μοτίβο. Το 70 ιδρύεται ως Πανεπιστήμιο με δυο σχολές τη Φιλοσοφική (με ένα τμήμα που στο 3 έτος χωρίζεται σε ειδικότητες) και τη Φυσικομαθηματική με δυο τμήματα: το μαθηματικό και το φυσικό. Το 77 που πάω εγώ έχει μόλις προστεθεί άλλο ένα τμήμα, το χημικό και μια σχολή η Ιατρική (πρώτη φορά φοιτητές τους μπαίνουν μαζί με μένα). Κι όλ' αυτά χρειάζονται χώρους για να στεγαστούν. Όταν πήγα εγώ στα Γιάννενα το πανεπιστήμιο στεγαζόταν σε 3 κτίρια που απείχαν αρκετά μεταξύ τους και με την ίδρυση της Ιατρικής προστέθηκαν κι άλλα.
Έβαλα προχτές αυτήν τη φωτογραφία όπου πρωταγωνιστεί ένα ακορντεόν. Κι άρχισα να σκέφτομαι τη μακριά του ιστορία. Γράφοντας για τις εκδρομές που είχαμε κάνει όταν ήμασταν μικροί είχα γράψει "Να αναφέρω και κάποιες εκδρομές που γινόντουσαν με γκαζολίνα (= μικρό ντιζελοκίνητο καΐκι). Συνήθως στο Τάρτι. Μια απ' αυτές, ήταν με το θείο Φώτη πάλι. Εκεί η Τζένη μας έπαιξε κι ακορντεόν που μάθαινε τότε και τόχαν κουβαλήσει απ' την Αυστραλία. Στην επιστροφή το άφησε σε μένα, αλλά δεν έμαθα να παίζω". Η ξαδέρφη μου η Τζένη είναι λίγο πιο μικρή από μένα και στην Αυστραλία είχε αρχίσει να μαθαίνει ακορντεόν. Της είχαν αγοράσει αυτό της φωτογραφίας που δεν είναι παιδικό. Δεν φαίνεται το μέγεθος, αλλά είναι με 48 μπάσα, τα πέντε πλήκτρα στη μέση για αλλαγή περιοχής δείχνουν πως είναι ένα μεσαίο όργανο.
 |
| Πόζα με40 τόνους μαγκιά κι από πίσω ο Ανέστης με μουτζώνει, αλλά εκείνη την ώρα δεν τον πήρα χαμπάρι. Αργότερα κατέστρεψα το αρνητικό! |
Εστία μέρος 3 αλλά βλέπω να υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες από παλιούς συμφοιτητές που τους κοινοποιώ τα γραφόμενά μου μέσω ΦΒ κι έτσι τρομάζω αν θα μπορέσω να ανταποκριθώ στις προσδοκίες τους. Αλλά θα το προσπαθήσω. Κι ό,τι ξεχάσω ελπίζω να μου το θυμίσουν στα σχόλιά τους οπότε θα το συμπληρώσω. Αφού περιέγραψα το χώρο σήμερα λέω να μιλήσω για τον τρόπο (αν και, πάλι θα πρέπει ν' αναφερθώ στο χώρο σε κάποια σημεία). Για το πώς πέρναγε η μέρα μας εκεί. Αλλά για το φαγητό ακόμα μιας και λέω να το βάλω συνολικά με το φαΐ στη λέσχη. Ε, άμα μιλάς για μάσα να μην μένεις με τη μπουκιά στο στόμα και περιμένεις τα υπόλοιπα 😀
Άρχισα να γράφω προχτές για την φοιτητική εστία που έμεινα τα πρώτα δυο χρόνια που ήμουνα φοιτητής. Όπως είπα τα δωμάτια ήταν σε πτέρυγες με αντικριστά τα δωμάτια σ' έναν μακρύ διάδρομο. Αλλά πώς ήταν μέσα τα δωμάτια; Ε, αυτό θα προσπαθήσω να δείξω σήμερα. Θα ξεκινήσω από τα κοινά στοιχεία και μετά θα μιλήσουμε για διαφοροποιήσεις (γιατί υπήρχαν και τέτοιες). Να ξαναπώ πως οι τουαλέτες ήταν 4 κοινές για όλους στο τέλος του κάθε διαδρόμου. Επίσης να πω πως όλα τα δωμάτια είχαν πρόσβαση προς τα έξω, αυτά που ήταν στους ορόφους με μπαλκόνι (κοινό για όλα τα δωμάτια που έβλεπαν από εκείνη τη μεριά) κι αυτά που ήταν ένα με το έδαφος μπορούσες να βγεις έξω (και να πας βόλτα στους απέναντι, αν ήσουν στην εσωτερική αυλή).
Βρέθηκα λοιπόν να μένω στην εστία. Προσωρινά στην αρχή κι όταν έγινε η επίσημη επιλογή κανονικά και με τον νόμο. Η επιλογή γινόταν με βάση το οικογενειακό εισόδημα. Ο πατέρας μου δήλωνε τότε έσοδα 69.000 δραχμές στην εφορία και με βάση αυτό ήμουν απ' αυτούς που πήραν δωμάτιο τις δυο πρώτες χρονιές. Μετά μπήκε σαν κριτήριο το κατά κεφαλή οικογενειακό εισόδημα. Εμείς τρία άτομο από 23.000 λοιπόν. Πού να φτάσω εγώ που το όριο για τα αγόρια ήταν οι 278 δραχμές (ή κάπου εκεί - για τα κορίτσια ήταν ακόμα χαμηλότερο). Το πώς γινόταν αυτό, είναι άλλη ιστορία. Αντί να λέμε για τις κομπίνες με το εισόδημα ας πούμε για την εστία καθαυτή.
Δεν υπάρχει νησιώτης που να μην έχει μετακινηθεί με πλοίο. Κι εγώ την παράδοση αυτή την τηρώ καλά. Έχω ξαναγράψει κομμάτια για τέτοιες μετακινήσεις μου παλιά, σήμερα θα επικεντρωθώ βασικά στην φοιτητική περίοδο. Τότε που την πρώτη χρονιά έκανα το Μυτιλήνη - Γιάννενα και επιστροφή πέντε συνολικά φορές (συν μια το καλοκαίρι για φροντιστήριο και εξετάσεις έξι), και τα επόμενα χρόνια τρεις. Μετά τα Γιάννενα μια φορά το χρόνο τουλάχιστον, σπάνια και δεύτερη αλλά από εμπειρίες δόξα τω θεώ. Κι αν έγραφα το 2013 για τις ιστορίες με τα καράβια μας, τα χρόνια που πέρασαν από τότε μόνο χειροτέρεψαν την κατάσταση αντί να την βελτιώσουν.
