Λεωφορεία και μετακινήσεις

Η Στέλα Χασκίλ μπροστά σε λεωφορείο για Γιάννενα!

Οι μετακινήσεις μου από το χωριό στα Γιάννενα περιλάμβαναν λεωφορείο Πλαγιά - Μυτιλήνη, βαπόρι Μυτιλήνη - Πειραιά και λεωφορείο Αθήνα - Γιάννενα. Απ' τον Πειραιά μέχρι τον σταθμό του Κηφισού η μετακίνηση συνήθως ήταν με τον ηλεκτρικό μέχρι την Ομόνοια κι απ' τον Άγιο Κωνσταντίνο με λεωφορείο (αστικό) αλλά άλλες φορές έμενα στη θεία μου ή όπου αλλού. Το αεροπλάνο ήταν πολυτέλεια, το χρησιμοποίησα την πρώτη φορά που ανέβηκα με τον πατέρα μου (κι ήταν η πρώτη μου φορά που έμπαινα σε αεροπλάνο) κι άλλη μια που είχα κλείσει από Μυτιλήνη για Αθήνα με το δεύτερο, αλλά λόγω καιρού δεν πέταξε ούτ' αυτό ούτε το προηγούμενο. Ήρθε ένα καθυστερημένο από Θεσσαλονίκη και μπήκα σ' αυτό και πήγα μέσω Θεσσαλονίκης στα Γιάννενα (έδινα μάθημα γι' αυτό και μ' έκοφτε). Κι αφού για το κομμάτι μέχρι Αθήνα έχω πει παλιότερα, σήμερα θ' ασχοληθώ με τα υπεραστικά λεωφορεία για μέχρις την πόλη της φοιτητικής ζωής αλλά και με τα λεωφορεία της πόλης, το αστικό ΚΤΕΛ Ιωαννίνων.

Στη διαδρομή Γιάννενα - Αθήνα και ανάποδα είχαν ήδη μπει καινούρια, μεγάλα λεωφορεία (πούλμαν), 50άρια συνήθως στην αρχή και αποκλειστικά μετά. Λεωφορεία σαν αυτό της φωτογραφίας δεν είχαμε, μόνο για τα χωριά τα είχα δει. Διπλό καλό, αφενός γιατί τα καινούρια ήταν πιο ασφαλή αλλά και για να μπορούν να χωράνε τα πράγματα που κουβάλαγα (συνήθως δυο βαλίτσες και κάτι άλλα συμπράγκαλα επ' ώμου, 40 - 50 κιλά σύνολο, δικαιούμασταν 20 για τα υπόλοιπα πλήρωνα υπέρβαρο). Τα λεωφορεία ήταν με εισπράκτορα τότε (δεν θυμάμαι αν πρόλαβα να μην έχουν τα υπεραστικά). Και σ' ένα ταξίδι κάποιος επιβάτης περιεργαζόταν τα κουμπάκια που είχε πάνω απ' το κεφάλι του (είπαμε καινούρια οχήματα με μοντέρνα συστήματα) και πατάει το κουμπί για κλήση. Οπότε σηκώνεται ο εισπράκτορας αγριεμένος. "Τι θέλεις; Γιατί χτυπάς; Μήπως θέλεις να σταματήσουμε να κατρήσεις;" Σκάσαμε στα γέλια.

Τα υπεραστικά τότε είχαν τρεις σταθμούς. Της Αθήνας ήταν εκεί που σήμερα είναι η υπηρεσία ύδρευσης (ή μήπως έγινε ΚΕΠ; εγώ την ΔΕΥΑΙ είχα δει), πίσω απ' τη βιβλιοθήκη (νυν δημαρχείο), εν πάση περιπτώσει, στην Ελ. Βενιζέλου (με τόσες αλλαγές άντε να βρεις άκρη). Αργότερα μετακόμισε μαζί με της Θεσσαλονίκης (και της Ηγουμενίτσας και της Κόνιτσας, του Μετσόβου κλπ που βρίσκονται βόρεια και φεύγαν απ' το δρόμο προς Λιμνοπούλα), ενώ υπήρχε και τρίτος σταθμός προς Άρτα, Πρέβεζα, Αγρίνιο κλπ που έφευγαν από Καλούτσανη - Ανατολή.

Ο χρόνος Αθήνα - Γιάννενα ήταν 7 ώρες συν πλην κάτι ψηλά. Η διαδρομή Γιάννενα - Άρτα - Αντίρριο, επιβίβαση σε καραβάκι να περάσουμε απέναντι (και συνήθως κάπου εκεί φαγητό) και μετά από την εθνική για Αθήνα. Κάποια φορά ήταν εκλογές κι είχαν μπει έκτακτα λεωφορεία. Εγώ έφυγα μ' ένα που έφευγε στη μία το μεσημέρι. Στο Αντίρριο μας πρόλαβε το επόμενο που είχε φύγει μιάμιση (κι ήταν απ' τα παλιά) ενώ μπαίνοντας στο Λεκανοπέδιο, μπροστά στη Χαλυβουργική περίπου μας πέρασε αυτό που είχε φύγει στις δυο και τέταρτο! Και μιας κι εμείς δεν θεωρούσα πως πηγαίναμε αργά, εύκολα καταλαβαίνει κανείς πώς πήγαιναν οι άλλοι αλλά και πόσο σχετικοί οι χρόνοι (για τέτοιες αποστάσεις).

Πάμε τώρα και για τις μετακινήσεις μέσα στην πόλη. Αυτές γίνονταν με τα αστικά. Υπήρχαν κάποιες κεντρικές γραμμές που πήγαινες στη στάση και περίμενες ενώ άλλες (κυρίως με κοντινά χωριά) έπρεπε να ξέρεις την ώρα που είχε δρομολόγιο. Απ' τις πρώτες ήταν η Ζέρβα - Βηλαρά, η 9 Βελισσαρίου - Μώλος (αυτή που χρησιμοποιούσαμε για την Εστία και το Πανεπιστήμιο) και η 10 Νοσοκομείο - Μώλος (Νοσοκομείο λέγοντας, το Χατζηκώστα, δεν υπήρχε άλλο). Ήταν τακτικά και δεν είχαμε θέμα αναμονής.

Το φοιτητικό εισιτήριο ήταν μεν μειωμένο σε σχέση με το κανονικό, αλλά όχι στο 50%. Αν ας πούμε το ολόκληρο ήταν 3 ή 3,5 δραχμές, το φοιτητικό ήταν στρογγυλό δίφραγκο. Έπεσε κάμποση γκρίνια μέχρι να καταφέρουμε να γίνει ακριβώς το μισό.

Στην αρχή υπήρχε εισπράκτορας για τα εισιτήρια. Αργότερα άρχισαν σε διάφορα μέρη να κόβεται ο εισπράκτορας. Στην Αθήνα (που πρωτοξεκίνησε δοκιμαστικά σε κάποιες γραμμές και γρήγορα γενικεύτηκε) μπήκε ένα κουτί δίπλα στον οδηγό κι έπρεπε να ρίξεις εκεί το αντίτιμο. Ότι, έριχνες έπεφτε πάνω σ' ένα έλασμα που υποτίθεται πως το έβλεπε ο οδηγός (και το έλεγχε) κι όταν μαζεύονταν αρκετά έπεφταν από κάτω στο (κλειδωμένο) κουτί. Οι οδηγοί δεν θέλησαν να πάρουν αυτό το ρόλο (κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα - αν δεν έχεις εισιτήριο δεν μπορείς να βγάλεις μέσα στο λεωφορείο - με εξαίρεση δια το αεροδρόμιο, κάτι που το θεωρώ αδιανόητο και δεν τόχω ξανασυναντήσει όπου κι αν έχω πάει). Έτσι αντί για κέρματα (χωρίς ρέστα) που θάπρεπε να πέφτουν στο κουτί, οι επιβάτες έριχναν ό,τι ήθελε ο καθένας. Άλλος το εισιτήριο σωστό, άλλος κάτι παρακάτω, άλλος κουμπιά ή βίδες κλπ.

Τα Γιάννενα άργησαν ν' ακολουθήσουν στην κατάργηση το εισπράκτορα. Κι όταν αυτός καταργήθηκε, το αντίτιμο δεν έπεφτε στα τυφλά σ' ένα κουτί. Εγκαταστάθηκαν ειδικά μηχανήματα όπως αυτό της φωτογραφίας που έβγαζαν φωτοτυπία τα κέρματα που έριχνες. Είχαν κι αυτά το μειονέκτημα πως δεν μπορούσες να χρησιμοποιήσεις χαρτονόμισμα (αλλά τα χαρτονομίσματα ήταν από 50άρικο και πάνω, άρα πολλά εισιτήρια) και δεν έδιναν ρέστα αλλά έμπαινε μέσα ο ελεγκτής και έβλεπε τι είχες ρίξει κι αν ήταν αντίστοιχο μ' αυτό που έπρεπε. Και (τότε) ελεγκτές είχαμε αρκετούς.