Τρόποι επικοινωνίας, μέρος 1ο

Όταν λέω επικοινωνία το λέω με την παλιά έννοια, αυτή που είχε η λέξη στα νιάτα μου ακόμα (και που έχουν και τα λεξικά). Γιατί σήμερα έχει πάρει τη θέση της λέξης διαφήμιση! Και το επικοινωνώ έγινε μεταβατικό ρήμα. Δεν επικοινωνώ με κάποιον άλλον αλλά επικοινωνώ κάτι, ένα προϊόν, τις απόψεις μου κλπ. Όμως "γέρος γάιδαρος καινούρια περπατησιά" δεν γίνεται. Μένω στα παλιά. Οι άνθρωποι πάντα ήθελαν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Κι ο πρώτος τρόπος επικοινωνίας ήταν η ομιλία (άλλο αν σήμερα έχουν φτιαχτεί τόσες γλώσσες που δεν είναι καθόλου σίγουρο πως δυο άνθρωποι θα μπορέσουν να επικοινωνήσουν με την ομιλία 😀). Όμως αυτό είχε ένα μειονέκτημα. Πως έπρεπε αυτοί που επικοινωνούν να είναι παρόντες ταυτόχρονα και σε μικρή απόσταση. Κι έτσι μπήκε στη μέση και η γραφή. Αυτή έδινε τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν άνθρωποι που δεν ήταν ταυτόχρονα στον ίδιο τόπο ή στον ίδιο χρόνο.

Καλά και άγια όλ' αυτά άλλα κι η γραφή είχε τις δυσκολίες της. Πρώτα πρώτα ήθελα εξάσκηση. Ύστερα χρειαζόταν κάποιο υλικό πάνω στο οποίο θα γραφόταν το μήνυμα, αυτό που θα διάβαζε ο άλλος. Κι αν έπρεπε ν' απαντήσει πάλι υπήρχε θέμα χρόνου. Το υλικό στην αρχή ήταν η πέτρα. Πολύ ζόρικο πράγμα! Αλλά και τα ντουβάρια βόλευαν. Στην πρώτη περίπτωση ήταν φορητό το μήνυμα, στη δεύτερη έμενε μεν στο ίδιο μέρος αλλά μπορούσε να διαβαστεί σε όποιο χρόνο ήθελες. Χώρια που μπορούσες να βάψεις το ντουβάρι και να το ξαναγράψεις. Για φορητά μηνύματα χρησιμοποιήθηκαν και κεραμικά (όστρακα) αλλά κι αυτά είχαν θέμα: καταστρέφονταν.

Κάποια στιγμή βρέθηκε η περγαμηνή (επεξεργασμένο δέρμα από μικρό ζώο), ο πάπυρος (φυτό - σε μέρη που ευδοκιμεί) κι αργότερα το χαρτί. Αυτό κι αν ήταν εφεύρεση. Κι αυτό από φυτά γίνεται, όμως έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες και εύκολη η παραγωγή του. Το θέμα της εξάσκησης πάλι υπήρχε, δεν μπορούσε να γράφει ο καθένας, αλλά όποιος ήξερε (ή είχε τον χρόνο και τα μέσα να μάθει) μπορούσε να γράψει. Για το τι θα χρησιμοποιούσε για να γράψει είν' άλλο θέμα, μολύβια, μελάνια κλπ. Το βασικό ήταν πού πάνω θα έγραφε.

Η γραφή στο χαρτί έδινε δυνατότητα να επικοινωνήσουν εύκολα άνθρωποι που βρίσκονταν σε απόσταση (ή να μείνουν κείμενα για τις επόμενες γενιές -αλλά δεν είν' αυτό που μας ενδιαφέρει) αρκεί να μπορούσαν να πάρουν στα χέρια τους το γραμμένο χαρτί. Στην αρχή έπρεπε να βρεις κάποιο που να πηγαίνει εκεί που ήθελες να φτάσει το μήνυμά σου. Αυτός να βρει τον παραλήπτη και να θυμηθεί να του το δώσει όταν φτάσει. Αυτοί που είχαν το χρήμα και που ήθελαν ένα μήνυμά τους να φτάσει οπωσδήποτε στον παραλήπτη του, έβρισκαν έναν ειδικό απεσταλμένο: έναν αγγελιοφόρο. Αλλά ήθελαν κι άλλοι κάτι αντίστοιχο. Κι έτσι, αναπτύχθηκαν οι ταχυδρομικές υπηρεσίες.

Η επανάσταση στα ταχυδρομεία ήρθε πρώτα με το γραμματόσημο (ο αποστολέας πλήρωνε εκ των προτέρων) κι αφετέρου με την ανάπτυξη των συγκοινωνιών. Μπορεί ένα γράμμα να έφευγε απ' την Ελλάδα και νάκανε ένα μήνα να φτάσει στην Αυστραλία (π.χ.) αλλά πάντως ήταν ο μόνος τρόπος για να πεις αυτό που ήθελες στον άλλον που βρισκόταν εκεί.

Ο χρόνος ήταν θέμα. Για να ξεπεραστεί αυτό το πρόβλημα εφευρέθηκε το τηλέφωνο. Όποιος το είχε; Ναι, αλλά μπορούσες να πεις αυτό που ήθελες εκείνη την ώρα που το ήθελες. Βέβαια, όλ' αυτά ήταν πολύ σχετικά στην αρχή. Για να τα καταφέρεις έπρεπε να τα προγραμματίσεις και να πάνε όλα καλά. Όμως το πρώτο βήμα είχε γίνει. Και φτάσαμε στο σημείο να διαλέγεις έναν αριθμό κι ο άλλος (αν ήταν κοντά) να σηκώνει το τηλέφωνο και να πιάνεται την κουβέντα.

Αυτά όλα μέχρι πριν από 30 περίπου χρόνια. Γιατί από και μετά οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες, όμως αυτά θα τα δούμε στο επόμενο. Να σημειώσω εδώ πως για το τηλέφωνο γέμισ' η Γη καλώδια (σε στεριά και θάλασσα) και πως αυτά τα καλώδια, άρχισαν να χρησιμοποιούνται και για να μεταδίδονται γραπτά μηνύματα (τηλεγραφήματα στην αρχή, τέλεξ αργότερα και φαξ στα τελευταία χρόνια της περιόδου που συζητάμε).