Πεταλώματα

Και το σημερινό άρθρο είναι από το μπλογκ του Σαραντάκου. Έγραφε τις προάλλες με αφορμή τη λέξη αλμπάνης που μπήκε σε τηλεπαιχνίδι. Κάποιος σχολίασε πως το πετάλωμα λέγεται και καλίγωμα Οπότε εγώ είπα "Και καλίβωμα σε μας (το καλίγωμα). Που μπλέκεται με το καλύβω = καλύπτω… Κι έτσι καλβώνουν τς γαδάρ (τα άλογα ήταν σπάνια, στο κείμενο αναφέρονται τα βόδια αλλά όχι τα μουλάρια) αλλά μπορεί να σε καλβώς κάνας ατσίδας (να σου κλείσει τα μάτια και να σε εξαπατήσει) 😀 Να συμπληρώσω πας αν σου πει κάποιος "να τα καλύψεις" αυτό είναι η έσχατη κατάρα, οριστικά καλυμμένα μάτια έχει ο πεθαμένος,,, Μ' αυτά και μ' αυτά όμως, και μιας και από πεταλώματα έχω αναμνήσεις πρόσθεσα κάποια που εδώ τα επεκτείνω παραπέρα.

Για πετάλωμα πηγαίναμε τα ζ(ώ)α μας εμείς. Κι είχαμε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 80, μέχρι που ο πατέρας μου μπορούσε να πηγαίνει στις ελιές. Μετά τα έδωσε. Σήμερα, όπως λέει και στη συνέντευξη ο κ. Δούκας (κατ’ επώνυμο κι όχι κατ’ όνομα όπως ήταν ο πατέρας μου) ελάχιστα υπάρχουν για να κουβαλάνε ελιές, όμως είναι μόδα οι ιππικοί αγώνες, οι αλογατάρηδες κάνουν ταχτικά αγώνες είτε με την ευκαιρία κάποιου πανηγυριού είτε και έτσι σκέτα. Την Κυριακή, ας πούμε, που έκαναν το πανηγύρι του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο (μη ρωτήσετε γιατί τώρα, έτσι βολεύει, το Νοέμβρη ο καιρός δεν είναι και πολύ καλός κι οι δουλειές μπόλικες) δεν διάβασα το πρόγραμμα, πιθανότατα όμως θα είχε αγώνες, εδώ έχουν φτιάξει και ειδικό χώρο για τις ιπποδρομίες δίπλα στο χωριό. Επίσης δεν ξέρω αν έβγαλαν στο ικάντι το βόδι για το κουρμπάν (μετά τις αντιδράσεις των φιλοζωικών), πάντως κεσκέκ μοιράσανε (άρα βόδι σφάχτηκε). Έχετε άγνωστες λέξεις; Ικάντι = πλειστηριασμός, κουρμπάν = θυσία, κεσκέκ = φαγητό που το κρέας βράζει όλη νύχτα με σπασμένο στάρι και μοιράζεται το πρωί μετά τη λειτουργία.

Τα πέταλα που αναφέρονται, είναι ολόκληρα από κάτω κι όχι αυτά τα ανοιχτά που συνήθως βλέπουμε. Τα ανοιχτά τα βάζουν μόνο στους αγώνες (αλλά είναι χοντρά), όταν το ζώο είναι για φόρτωμα φοράει ολόκληρα. Μπορεί να τα έπαιρνε έτοιμα ο πεταλωτής του χωριού αλλά τα δούλευε για να τα προσαρμόσει και να τους δώσει το τελικό σχήμα που ήθελε. Ο συγκεκριμένος (ο Μανώλης ο Πασινιός) είχε το μαγαζί στο χωριό και δούλευε μέχρι το 1967, τον πήραν στην εξορία επί χούντας και γύρισε ίσα για να πεθάνει σπίτι του οπότε ερχόταν κάποιες μέρες άλλος απ’ το Πλωμάρι.

Τα καρφιά μπαίνουν με τέτοιο τρόπο που να βγαίνουν απ’ το πλάι και κόβεται ό,τι περισσεύει (ή γυρίζεται με ειδικό εργαλείο). Για να μπουν τα καινούρια πέταλα βγαίνουν πρώτα τα παλιά καρφιά καθαρίζεται το νύχι καλά και το πέταλο προσαρμόζεται έτσι που οι καινούριες τρύπες να μην πέσουν πάνω στις παλιές ώστε να προλάβει να θρέψει το μέρος που ήταν το καρφί.

Πέταλο ανοιχτό που κάπου το βρήκα και τόβαλα στον τοίχο του σπιτιού μου, διακοσμητικό.

Τα πέταλα βοηθούν τα ζώα στο περπάτημα στους χωματόδρομους αλλά τα δυσκολεύουν στην (ή στον) άσφαλτο (κι επειδή ο δρόμος τότε δεν ήταν ασφαλτοστρωμένος απ’ άκρη σ’ άκρη, περπάταγαν στο κομμάτι που δεν ήταν στρωμένο – και το ζόρι ήταν όταν έπρεπε να διασταυρωθούν ή αν ήθελε κάποιος να προσπεράσει, το σαγόνι μου το θυμάται ακόμα 😀) κι ακόμα παραπάνω στο τσιμέντο.

Σήμερα, τα ζώα που θα χρησιμοποιηθούν για μεταφορά ελιών (αν χρειαστούν, το δίκτυο των αγροτικών δρόμων για αυτοκίνητο έχει επεκταθεί πάρα πολύ) είτε τα φορτώνουν στο αυτοκίνητο και τα πάνε εκεί που θα χρειαστούν είτε τα τραβάνε πίσω απ’ το αυτοκίνητο (που κινείται με πολύ μικρές ταχύτητες και το ζώο πάει με ελαφρύ τροχασμό) είτε τέλος αφήνουν τις ελιές στο μέρος που τις μαζεύουν κι πάει αυτός που έχει τα ζώα και τις μεταφέρει μέχρι το μέρος που θα τις πάρουν τ’ αυτοκίνητα.