Υπολογιστές (μάθημα και αντικείμενο)

Το πρόγραμμα που έστειλα στη Θεσσαλονίκη. Ήταν ένα απ' αυτά (το 8 γράφω) που είχαν πέσει στις εξετάσεις του Ιουνίου του 1977 (πριν πάω στο πανεπιστήμιο)

Όταν πέρασα στο μαθηματικό Ιωαννίνων το 1977 ανάμεσα στα άλλα μαθήματα του πρώτου έτους υπήρχε και η εισαγωγή στους υπολογιστές. Το μάθημα το έκανε ο Βαγγέλης ο Κιουντούζης, με καταγωγή από τα Πηγαδάκια της Μυτιλήνης, υφηγητής στην επιχειρησιακή έρευνα αλλά με κόντρες με τους καθηγητές της σχολής. Για να μην πάρει αυτός την επιχειρησιακή έρευνα (που υπήρχε κι αυτή στο πρόγραμμα) έπαιρνε το μάθημα ο Παπαϊωάννου που ήταν καθηγητής και στον Κιουντούζη ανάθεταν τα μαθήματα των υπολογιστών ως "ειδικός επιστήμονας". Βοηθός ο Αντρέας ο Λεοντίτσης (υπήρχε έδρα με βοηθό αλλά δεν προκηρύχτηκε ποτέ). Το μάθημα με τράβηξε αμέσως και πήρα τη σχετική κατεύθυνση αν και ο Κιουντούζης αντικαταστάθηκε απ' τον Δανιηλόπουλο (κι έγινε καθηγητής στην ΑΣΟΕΕ). Ήταν η εισαγωγή και δυο μαθήματα υπολογιστών μαζί με την εισαγωγή και 2 μαθήματα αριθμητική ανάλυση. Το πόσο μου άρεσε το μάθημα φαίνεται από το γεγονός πως στα 3 από τα 6 αυτά μαθήματα πήρα 8 (με ένα ακόμα 8 στην αστρονομία, 2 εξάρια κι ένα 9 από σπόντα ενώ στα υπόλοιπα 19 μαθήματα είχα 5).

Το κακό όμως ήταν πως τους υπολογιστές τους κάναμε στον πίνακα. Το πανεπιστήμιο δεν είχε υπολογιστή. Η έδρα είχε ένα μικρό (Univac για όποιον τον ξέρει) αλλά δεν ήταν για δική μας χρήση. Για να δούμε πώς ήταν οι υπολογιστές διοργανώθηκε μια εκδρομή στην Αθήνα (απ' όπου και η φωτογραφία - αν δεν κάνω λάθος - που την πήρα από το ΦΒ) από φοιτητές τριών (τουλάχιστον) ετών μαζί (εισαγωγής 1977, 1978, 1979). Εκεί επισκεφτήκαμε το Πολυτεχνείο που είχε υπολογιστή, την εταιρία Αιγαίο καθώς και τα γραφεία της CDC (Control Data).

Τα δεδομένα που είχα δώσει. Ο στόχος ήταν να βρεθεί πόσοι αριθμοί ήταν μικρότεροι του 3.

Επίσης, για να δούμε πώς είναι όταν τρέχει ένα πρόγραμμα είχαμε φτιάξει από ένα ο καθένας από ένα, το είχαμε δώσει σε συμφοιτητή απ' τη Θεσσαλονίκη που πήγε στο εκεί πανεπιστήμιο και τα έτρεξε και μας έφερε το σχετικό πακέτο (που δεν ξέρω πού το έχω, γιατί κάπου το έχω) με τις διάτρητες κάρτες (έτσι διάβαζε ο υπολογιστής το πρόγραμμα) και την εκτύπωση με το αποτέλεσμα. Για να το κάνει αυτό είχε γίνει συνεννόηση με το εκεί πανεπιστήμιο κι ο άνθρωπος έφαγε πολλές ώρες για να τρυπήσει τόσα προγράμματα (έστω κι αν ήταν μικρά, εκπαιδευτικά) να τα τρέξει, να κάνει τις σχετικές διορθώσεις (γιατί αλίμονο αν όλα πήγαιναν καλά με την πρώτη) και να πάρει τα αποτελέσματα.

Για να τρέξει στον υπολογιστή έπρεπε το πρόγραμμα να περαστεί σε καρτέλες που είχαν τρύπες που έλεγαν τι θα κάνει ο υπολογιστής. Εδώ η πρώτη που έχει ένα όνομα για το πρόγραμμα (ΝΙΚ) κι έναν αριθμό με στιλό στο τέλος για την διευκόλυνση αυτού που το έτρεχε.

Κάποια στιγμή προχώρησε η διαδικασία προμήθειας υπολογιστή απ' το πανεπιστήμιο. Στη Δουρούτη, στο μεταβατικό προχώρησαν οι εργασίες πολύ το 1980 γιατί εκεί αποφασίστηκε να εγκατασταθεί. Ήταν ένας Cyber της Control Data που ήταν με τερματικά με οθόνη και πληκτρολόγιο κι όχι μόνο εκτύπωση ούτε με διάτρητες κάρτες. Υπήρχαν 20 τερματικά διαθέσιμα για τους φοιτητές σε μια αίθουσα δίπλα στην κεντρική μονάδα και ένα τερματικό στο γραφείο του κάθε καθηγητή και βοηθού στην πόλη. Κι επειδή η απόσταση ήταν μεγάλη, τα τερματικά στα γραφεία είχαν και μια τοπική μονάδα που μπορούσε να βοηθήσει για λίγο αν γινόταν διακοπή της σύνδεσης.

Η καρτέλα με την πρώτη εντολή του προγράμματος. Η εντολή υπάρχει τυπωμένη στο πάνω μέρος απλά για διευκόλυνση. Ο υπολογιστής δεν καταλάβαινε τίποτα. Και η τελευταία ήταν τυπωμένη ανάποδα (η κομμένη γωνία κάτω δεξιά) σήμα στον υπολογιστή πως δεν έχει να περιμένει τίποτα άλλο γι' αυτό το πρόγραμμα.

Ο προγραμματισμός γινόταν σε Φόρτραν 4 (τουλάχιστον αυτήν μαθαίναμε εμείς κι αυτήν χρησιμοποιούσαμε). Η κεντρική μονάδα έπιανε ένα ολόκληρο δωμάτιο (με κλιματισμό) ενώ είχε και σκληρούς δίσκους 20ΜΒ ο καθένας που ήταν σαν να είχες 6 - 7 απ' τους μεγάλους δίσκους της εποχής, ο ένας πάνω στον άλλο και σε απόσταση κάνα δυο εκατοστά ο ένας απ' τον άλλον κι όλο αυτό μέσα σ' ένα γαλάζιο κέλυφος.

Με το πρώτο μου μηχανάκι. Σε βόλτα στη λίμνη μεν, αλλά μ' αυτό πήγαινα και στη Δουρούτη

Όταν εγκαταστάθηκε ο υπολογιστής ξεκίνησε να πηγαίνει και λεωφορείο μέχρις εκεί. Το 14 δυο τρεις φορές τη μέρα έκανε το δρομολόγιο προς Νεοχωρόπουλο (ένα χωριό που είχε σχεδόν ενωθεί με τα Γιάννενα και ήταν προς τη Δουρούτη. Ε, αποφασίστηκε αυτό το λεωφορείο να πηγαίνει και μέχρι το καινούριο κτίριο. Εγώ πήγαινα με το μηχανάκι που είχα πάρει κι έτσι δεν δεσμευόμουνα από το ωράριο του λεωφορείου. Αλλά πήγαινα και ξεχνιόμουνα. Γιατί ανέλαβα να κάνω και μια εργασία στην Αριθμητική Ανάλυση (επίλυση γραμμικού συστήματος ΝχΝ). Που το έτρεχα και να μην βγαίνει αποτέλεσμα. Πέταγε ένα error και τέλος. Αλλά να βρίσκω κανέναν λάθος.

Η πρώτη σελίδα από τα αποτελέσματα. Στη μέση το όνομα του προγράμματος (Για να ξέρει ποιος θα πάρει τι).

Για να συνδεθούμε στον υπολογιστή ο κάθε ένας μας είχε ένα όνομα χρήστη κι έναν κωδικό (κλασσικά πράγματα δηλαδή). Το όνομα χρήση ήταν νούμερα κι ένα γράμμα, Το γράμμα ήταν A για τους καθηγητές, B για τους επιμελητές, C για τους βοηθούς και D για μας τους φοιτητές. Κάποια στιγμή ο Βασίλης συμφοιτητής που είχε γίνει βοηθός και είχε γραφείο στο Τιτάνια μου λέει, μην τρέχεις μέχρις εκεί, άμα θέλεις έλα να δουλέψεις από το γραφείο μου. Αλλά για να μη φανεί πως δουλεύει φοιτητής από το γραφείο του βοηθού αντιγράψαμε τον κώδικα που είχα φτιάξει στον δικό του χώρο και συνδέθηκα με το δικό του όνομα χρήστη. Τρέχω το πρόγραμμα και βγαίνει με την πρώτη!

Στην εκτύπωση είχαμε και το πρόγραμμα (για τον έλεγχο)

Τι είχε γίνει; Ο χρόνος χρήσης της κεντρικής μονάδας του υπολογιστή ήταν πολύτιμος (και τώρα είναι). Έτσι δινόταν συγκεκριμένος χρόνος σε κάθε χρήστη. Για τους φοιτητές ήταν π.χ. 150 ns (νανοδευτερόλεπτα) ενώ για για κάθε βαθμίδα ο χρόνος αυξανόταν. Ο βοηθός είχε 300 ή περισσότερα. Στο πρόγραμμα που είχα φτιάξει χρειαζόμουνα 180 (τα νούμερα όλα σχηματικά). Οπότε τέλειωνε ο χρόνος, δεν είχε ολοκληρωθεί η επεξεργασία και με πέταγε έξω. Το κακό ήταν που ακόμα κι ο ακριβοπληρωμένος (με 250 χιλιάρικα το μήνα τότε, όταν ο βασικός ήταν δεν ήταν στα 15) υπεύθυνος που είχε παραχωρήσει η εταιρία δεν κατάλαβε το πρόβλημα και μούλεγε άρες μάρες.

Και τα δεδομένα (όπως τα διάβασε και τα αποθήκευσε στη μνήμη του).

Στο βιβλίο του Κιουντούζη που είχαμε για την εισαγωγή στου υπολογιστές (υποχρεωτικό μάθημα για όλους τους φοιτητές του μαθηματικού) πριν αρχίσουν τα του μαθήματος υπήρχε μια σελίδα μ' ένα ποίημα του Κουνγκ Τσέου που το παραθέτω:

Αν δώσεις ένα ψάρι σ' έναν άνθρωπο
θα φάει μια φορά.
Αν του μάθεις να ψαρεύει
θα τρώει σ' όλη του τη ζωή.
Αν τα σχέδιά σου
είναι για ένα χρόνο
σπείρε σπόρους.
Αν είναι για δέκα χρόνια,
φύτεψε ένα δέντρο.
Αν είναι για εκατό χρόνια,
μόρφωσε το λαό.

Σπέρνοντας μία φορά σπόρους,
σοδιάζεις μια φορά.
Φυτεύοντας ένα δέντρο,
σοδιάζεις δέκα φορές.
Μορφώνοντας το λαό,
σοδιάζεις εκατό φορές.

Και ιδού το αποτέλεσμα.

Τα στοιχεία με το πότε έτρεξε και πώς το πρόγραμμα. Στις 4 Ιανουαρίου του 1979 στις 11:22 για 4 δευτερόλεπτα (που βέβαια δεν χρησιμοποιήθηκε όλο το χρόνο η κεντρική μονάδα, η CPU).

Και τα στοιχεία του υπολογιστή. Ένα σωρό άχρηστες σελίδες...