Πίτα με κρασί

Καινούργιες αφάλες από τον Σαραντάκο. Έγραφε προχτές για το πώς πίνεται το κρασί (δυο χρονογραφήματα του Βάρναλη) και κάπου έγραψε για κρασοψιχιά (ψωμί μέσα σε κρασί). Και κοίτα σύμπτωση, λίγη ώρα πριν το διαβάσω, είχα σημειώσει να γράψω για το έθιμο του ψωμιού με το κρασί που υπάρχει στο χωριό μου, ένα έθιμο όμως που δεν είναι για ευχάριστες καταστάσεις.

Φούρνοι

Τις μέρες αυτές μπορεί να τις περάσαμε κατά μόνας αλλά έγινε μεγάλη συζήτηση για το αρνάκι του Πάσχα. Και σε μια από τις συζητήσεις αναφέρθηκε πως ο οβελίας δεν είναι πανελλήνιο έθιμο. Και όντως στο χωριό σπάνια κανένας θα βάλει σούβλα κι αυτό τα σημερινά χρόνια. Ο τόπος φτωχός, οι άνθρωποι δεν είχα πολλά ζώα κι αυτά που είχαν ήταν για να βγάζουν γάλα άρα ενδιέφερε να έχουν γεννήσει νωρίς. Κι έτσι αρνάκια κατσικάκια σφάζονταν ακόμα και τα Χριστούγεννα. Ποιος νάχει μικρό ζώο τέτοιαν εποχή και μάλιστα να το βάλει κάτω να το φάει σε μια μέρα. Επίσης, παράδοση σε γλέντια ομαδικά δεν υπήρχε, εξάλλου ούτε και αυλές που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τέτοιες συναντήσεις. Δεν υπήρχε δηλαδή καμιά απ' τις προϋποθέσεις του σουβλίσματος. Αλλά το Πάσχα θέλει αρνί (ή κατσίκι, κατά τα γούστα, δεν θα το ξεχωρίσω). Πώς μπορείς να έχεις, λοιπόν, με ένα σφαχτό να φάνε αρκετές οικογένειες που δεν θάναι μαζεμένοι όλοι μαζί; Να έχεις και συμμετοχή στα θρησκευτικά δρώμενα; Μοιράζεις το αρνί σε τέσσερα κομμάτια και το καθένα στο φούρνο. Το πιο καλό ήταν σπάλα (κ'ταλί) γεμιστή. Το μπούτι με πατάτες δεν ήταν τόσο γιορταστικό, αλλά σαφώς κάποιοι απ' αυτό έτρωγαν (που χορταίνει και παραπάνω κόσμο).

Στην εξοχή

Θέα από το μέρος που πέρασα κάμποσα καλοκαίρια

Το άρθρο αυτό γράφτηκε το χειμώνα για ν' ανέβει το καλοκαίρι. Οι χώροι που φιλοξενούν τα μπλογκ, δίνουν τη δυνατότητα αυτή να προγραμματίζεις πότε θα ανέβει κάτι. Το έγραψα μετά από μια κουβέντα που είχα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Πλωμαριτών Αττικής, για να το έχει από τότε για ύλη για το περιοδικό που βγάζει εδώ και πάνω από 30 χρόνια ο σύλλογος. Και το προγραμμάτισα για σήμερα που είναι επίκαιρο μιας και χτες κλείσαν τα σχολειά, αλλά είχα και κατά νου πως θάπρεπε να συνεννοηθούμε πριν ανέβει, αν το περιοδικό θα κυκλοφορούσε αργότερα και δεν ήθελε να υπάρχει ήδη δημοσιευμένο (αν και ήδη είχε πάρει παλιότερό μου άρθρο). Και ξαφνικά, τέλη Φλεβάρη ο πρόεδρος πάει. Μας άφησε χρόνους. Κι ήταν νέος σχετικά, λίγο πιο μεγάλος από μένα. Έπαθα ένα σοκ, αλλά το άρθρο έμενε στον προγραμματισμό. Το έχω στείλει στον καινούριο πρόεδρο, δεν ξέρω αν τελικά θα φιλοξενηθεί στους "Πλωμαρίτικους Αντίλαλους" (αυτός είν' ο τίτλος του περιοδικού, είναι από τη σελίδα 7 του τεύχους 254) αλλά αποφάσισα να το ανεβάσω σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό και να το αφιερώσω στη μνήμη του Δημήτρη Χαλαυτή.

Παρουσίαση βιβλίου

Το συγκεκριμένο βιβλίο πήρε υλική μορφή χάρη στη συμβολή πολλών φίλων του συλλόγου Πλωμαριτών που πληκτρολόγησαν από κάποιες σελίδες του. Η δική μου συμβολή, εκτός από την πληκτρολόγηση (που ανέλαβα ένα μέρος κι εγώ) ήταν κυρίως στο να πάρω τα επιμέρους αρχεία και να τα συνθέσω σε ένα ενιαίο κείμενο, έτοιμο για το τυπογραφείο κάνοντας ενδιάμεσα και τις σχετικές διορθώσεις - συμπληρώσεις.

Η ντοπιολαλιά μας

Διαφορετικό το σημερινό άρθρο. Πρώτα πρώτα είναι μεγάλο. Δεύτερον είναι αναδημοσίευση. Αλλά δικού μου κειμένου. Όπως έχω γράψει σε διάφορες φάσεις, παρακολουθώ ανελλιπώς το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου "Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία". Το ιστολόγιο είναι με επίκεντρο την ελληνική γλώσσα και τις λέξεις που την απαρτίζουν. Έχει κάποιες τακτικές "στήλες", θέματα που μπαίνουν σε συγκεκριμένες μέρες (π.χ. το Σάββατο γλωσσικά μεζεδάκια ή την Κυριακή λογοτεχνία) ενώ τις άλλες μέρες έχει διάφορα θέματα πολλές φορές με αφορμή την επικαιρότητα. Ο Νίκος καταφέρνει να ανεβάζει ένα άρθρο κάθε μέρα τα τελευταία πολλά χρόνια. Κι αν αυτό θέλει κόπο (να βρεις τι θα βάλεις και να το συντάξεις και να το πληκτρολογήσεις) σκεφτείτε πως κάθε μέρα έχει πολλά πολλά σχόλια που τα διαβάζει όλα και απαντάει όπου κρίνει. Ανάμεσα στα ενδιαφέροντά του είναι και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται σε μια περιοχή κι ακόμα περισσότερο αυτές που σήμερα χάνονται. Έτσι αποφάσισα να γράψω κι εγώ για το χωριό μου. Κι ο Νίκος έκανε κάποιες συμπληρώσεις σε αγκύλες που μ' άρεσαν κι είπα να τις φέρω κι εδώ. Αλλά αρκεί η εισαγωγή, ας βάλω το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε εκεί.

Είδη χαλβά

Χαλβάς. Τι είναι χαλβάς; Όταν ακούει κάποιος τη λέξη χαλβάς πού πάει ο νους του; Και δεν εννοώ τη μεταφορική σημασία του λεξικού, αυτό του άβουλου και μαλθακού ανθρώπου. Αλλά του χαλβά σαν γλυκό. Το λεξικό που λέγαμε δίνει δυο είδη χαλβά (και το ίδιο κάνει κι αυτό του Μπαμπινιώτη). Τον έναν, αυτόν με ταχίνι και ζάχαρη (και διάφορες προσθήκες όπως κακάο, φιστίκι κλπ), αυτόν που εγώ τον ξέρω σαρακοστιανό. Γιατί συνήθως τον τρώμε τη σαρακοστή. Όχι πως δεν τρώγεται κι άλλες εποχές. Ο Δημήτρης π.χ. τον τρώει όλο το χρόνο, βρίσκοντας σ' αυτόν μια καλή και υγιεινή πηγή ενέργειας. Τον δεύτερο που παρουσιάζει εγώ τους ξεχωρίζω σε δυο.

Λέσβος ή Μυτιλήνη

Πριν κάμποσο καιρό ο πρωθυπουργός σε μια αποστροφή του λόγου του (κάτι σε σχέση με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που βρίσκονται στο νησί) είπε πως θα πρέπει να βοηθήσουμε τη Λέσβο, τη Μυτιλήνη. Δόθηκε αρκετή δημοσιότητα στο γεγονός και φτιάχτηκαν και κάμποσες γελοιογραφίες πάνω σ' αυτό, ότι δηλαδή πρωθυπουργός άνθρωπος δεν ήξερε σε ποιο μέρος βρισκότανε κι αναφέρθηκε στο νησί σαν να ήταν δυο διαφορετικά μέρη. Παρόλο που κάποιες γελοιογραφίες μ' άρεσαν και τις προώθησα, δεν είμαι σίγουρος αν αυτό έγινε από λάθος ή θέλησε να τονίσει το ενδιαφέρον του για το νησί. Κι αυτό γιατί μιας και αυτό ειπώθηκε και δεν ήταν γραμμένο, για μένα μπορεί το δεύτερο να είναι σαν επεξήγηση για το πρώτο. Γιατί για το νησί μου υπάρχει μια ασάφεια σχετικά με το όνομα.και δεν το λέω γιατί θέλω να υπερασπιστώ τον πρωθυπουργό.

Σεισμός στο Πλωμάρι, μια βδομάδα μετά

Πέρασε μια βδομάδα από τον μεγάλο σεισμό που ταρακούνησε τη Λέσβο (ή τη Μυτιλήνη; η Μυρσίνα τα χώνει σ' αυτούς που χρησιμοποιούν το δεύτερο για το νησί, εγώ έχω άλλη άποψη, αλλά δεν είν' η ώρα). Η εστία του σεισμού (το κέντρο του) ήταν λίγα χιλιόμετρα έξω απ' το Πλωμάρι, απ' την περιοχή καταγωγής μου δηλαδή. Καταστρεπτικός και δυστυχώς και φονικός, αφού μια γυναίκα καταπλακώθηκε από το σπίτι της που έπεσε. Για το μέγεθος τη καταγραμμένης μέχρι στιγμής καταστροφής γράφει το in.gr (έχω επέμβει και έχω χρωματίσει με πράσινο αυτά που κρίθηκαν εντάξει και με κόκκινο τα ακατάλληλα, ενώ πρόσθεσα και τον πληθυσμό σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011. Επίσης σημειώνω με πορτοκαλί το χωριό με τις μεγαλύτερες καταστροφές και με κίτρινο το δικό μου - που κι εκεί από καταστροφές δεν πάει πίσω. Υπόψη πως τα νούμερα έχουν να κάνουν μόνο με τα κτίρια που είχαν ελεγχθεί μέχρι χτες Κυριακή το βράδυ. Οι έλεγχοι δεν έχουν τελειώσει ακόμα, υπάρχουν αρκετά κτίρια που έχει ζητηθεί να ελεγχθούν αλλά είναι ακόμα στην αράδα. Ομολογώ - με βάση εμπειρίες από άλλους σεισμούς - πως τα συνεργεία που υπάρχουν είναι πολυπληθή, αλλά οι ανάγκες περισσότερες).

Φρεσκοτριμμένα μπαχαρικά

Πάνε πάρα πολλά χρόνια από τότε που είχα δει γραμμένο στο τμήμα μπαχαρικών του σουπερμάρκετ ΑΒ που μόλις είχε ανοίξει στο Ελληνικό "Αν λείψουν τα πιπέρια σου, να δω τη μαστοριά σου". Μου έμεινε η φράση γιατί ακριβώς το τελικό αποτέλεσμα σ' ένα φαγητό επηρεάζεται πάρα πολύ απ' αυτές τις μικρές ποσότητες μπαχαρικών που προστίθενται. Γιατί τα μπαχαρικά έχουν αυτή την καταπληκτική ιδιότητα να νοστιμεύουν τα φαγιά όπως λέει και στην "Πολίτικη κουζίνα". Για χρόνια τα χρησιμοποιούσα, πάντα τα εκτιμούσα, αλλά τελευταία έχω προσθέσει κάποια καινούρια στοιχεία που λέω να τα μοιραστώ μαζί σας.

Το χωριό μου

Στο σάιτ του Συνδέσμου Πλωμαριτών Αττικής βρήκα μια δημοσίευση σχετικά με το χωριό μου κι είπα να το βάλω κι εδώ πέρα. Το κακό είναι πως δεν έχω φωτογραφίες από την περιοχή που περιγράφει.

Στο ναό της Υπαπαντής που αναφέρεται στο άρθρο, στη διάρκεια εργασιών επισκευής, βρέθηκαν κομμάτια από το ψηφιδωτό δάπεδο. Αφού έμειναν στον αέρα και στη βροχή κάμποσα χρόνια σκεπασμένα δήθεν μ' ένα νάιλον, η αρχαιολογική απάντησε πως δεν είναι αξιοποιήσιμα και τ' άφησε να σκεπαστούν ξανά.

Οι εργασίες δεν έχουν τελειώσει ακόμα :)

Άγιος Θεράπης ο Τζατζαλιάρης

Ο άγιος Θεράποντας (ή Θεράπης ή και Θαράπης στα Μυτιληνιά) δεν είναι και τόσο γνωστός άγιος παρόλο που το όνομά του (και αντίστοιχα η ιδιότητά του ως θεραπευτής) θα έλεγε κανείς πως θα τον είχαν κάνει περιζήτητο. Κύπριος ήτανε, αλλά είναι πολύ γνωστός στη Μυτιλήνη αφού ο τρούλος του αντίστοιχου ναού είναι σήμα κατατεθέν της πόλης. Επίσης, ξέρω να υπάρχει αντίστοιχος ναός στου Ζωγράφου κι άλλον όχι. Όχι; Ε, όχι κι όχι. Στη Μυτιλήνη υπάρχει ακόμα ένα εκκλησάκι προς τιμήν του. Αυτό, δεν είναι τόσο εντυπωσιακό όπως ο άλλος, στην πόλη. Αλλά έχει τη δικιά του ιστορία.

Νυχτερινή Μυτιλήνη

Οι περισσότεροι συνηθίζουν ν' ανεβάζουν φωτογραφίες τους στο φέισμπουκ. Έτσι τις φωτογραφίες τους τις βλέπουν πολλοί, κάποιες μπορεί να κοινοποιηθούν και να πάνε πολύ μακριά. Όμως έχει κι ένα μειονέκτημα αυτό. Μετά από λίγες μέρες οι φωτογραφίες θάβονται. Βέβαια, αν πας στο προφίλ του συγκεκριμένου χρήστη μπορείς να τις ξεθάψεις (ακόμα και να τους δώσεις νέα ζωή με ένα σχόλιο ή ένα λάικ) αλλά σε γενικές γραμμές το φέισμπουκ είναι για το εφήμερο. Αντίθετα εγώ προτιμώ να τις παρουσιάζω στο μπλογκ. Που μπορεί να τις δει οποιοσδήποτε κι οποτεδήποτε. Έτσι λοιπόν είπα ν' ανεβάσω μερικές από την χτεσινή πανσέληνο. Τις δυο τις έβαλα και στο ΦΒ, αλλά εδώ τα πράγματα είναι πιο ολοκληρωμένα. Βασικά, μία είναι από χτες. Οι άλλες είναι προχτεσινές, αλλά σ' αυτές το φεγγάρι μάλλον δεν εμφανίζεται πάνω απ' τη Μυτιλήνη (είναι η γωνία τέτοια).

Ο Καταρράκτης της Λέσβου

Πέρυσι ήταν για μένα η χρονιά του νερού, όπως είχα γράψει. Γιατί επισκέφτηκα πολλές λίμνες και πολλούς καταρράκτες στη διάρκειά της. Κάτι που δεν σταμάτησε βέβαια. Και να που το χειμώνα μαθαίνω (δεν θυμάμαι από πού τελικά το βρήκα, για τους ίδιους πρέπει να λέει, αφού έτσι μου τους είπαν και στην περιοχή, μόνο που δίνει άλλες οδηγίες) πως έχουμε και στο νησί καταρράκτη και μάλιστα σεβαστών διαστάσεων. Με πολύ συγκεκριμένες οδηγίες για να τον βρούμε (στον Λεπέτυμνο, κοντά στη Συκαμιά, σε συντεταγμένες 39.350793, 26.283953). Εκείνο που δεν έλεγε ή αν το έλεγε δεν το πρόσεξα, ήταν πως για να τον δεις πρέπει να πας συγκεκριμένη εποχή. Κι όμως, έπρεπε να το ξέρω.

Ταξίδι στη Λέσβο

Πριν μερικά χρόνια είχα βάλει έναν οδηγό πού να πάει και τι να κάνει ένας επισκέπτης του νησιού μου. Παράλληλα, αρκετές φορές έχω βάλει υλικό από εκεί (ή πιο σωστά από εδώ, αφού αυτή τη στιγμή γράφω από το χωριό): τοπικές συνταγές ή περιοχές. Πρόσφατα, στον ιντερνετικό τουριστικό τόπο thetravelbook.gr δημοσιεύτηκε ένα αφιέρωμα για τη Λέσβο που κάνει μια σύντομη περιγραφή του κάθε τουριστικού μέρους της.
Α! ρίχνοντας μια ματιάγενικότερα στο συγκεκριμένο σάιτ, βρήκα και πιο εξειδικευμένο αφιέρωμα, για το νότιο τμήμα του νησιού, άρα και για τα Πλωμάρια!

Κουλούρια αμμωνίας

Αυτά είναι τα κατεξοχήν λαμπριάτικα κουλούρια που φτιάχνουμε στο χωριό. Το Πάσχα δεν συνηθίζονται τα τσουρέκια αλλά τα κουλουράκια. Κι έχουν περάσει τόσα Πάσχα και συνταγή δεν ανέβασα. Και το διαπίστωσα επειδή είπα πως θ' ανεβάσω όλες τις σχετικές με κουλούρια συνταγές. Την άφησα λοιπόν τελευταία. Προφανώς τα υλικά είναι μπόλικα, για να φτουράνε, η μισή δόση πάλι ικανοποιητική είναι!

Ηρίννη

Βρέθηκα το τριήμερο σε μια ελληνική πόλη που δεν είχα ξαναπάει. Και για να πάω εκεί που έμενα έπρεπε να περάσω την οδό Ηρίννης. Στην αρχή σκέφτηκα πως θα είναι ανορθόγραφο. Αλλά τέτοια διπλή ανορθογραφία; Δύσκολο. Είχα ακούσει για την αρχαία Ιρίνα αλλά για την Ηρίννη όχι. Ψάχνω λοιπόν στον γκούγκλη. Αλλά όχι σκέτα. Με αυτάκια (εισαγωγικά) για να μου βρει το ακριβές όνομα κι όχι αυτά που μοιάζουν ηχητικά (δηλ. γράφοντας "Ηρίννη"). Και οποία έκπληξη! Όχι μόνο είναι υπαρκτό όνομα, αλλά είναι και λυρική ποιήτρια απ' τη Μυτιλήνη, σύγχρονη της Σαπφούς και του Αλκαίου! Της οποίας υπάρχουν διαθέσιμα 3 έργα! Κι εγώ, αν και Μυτιληνιός, δεν είχα ιδέα...

Ιστορίες της γιαγιάς της μαμάς μου

Έγραφα τις προάλλες για την ιστορία της προ-προγιαγιάς μου, καιρός να γράψω και για την ίδια την προγιαγιά όπως υποσχέθηκα. Η φωτογραφία παραπάνω είναι από την κηδεία της, στις αρχές της δεκαετίας του 50. Είχε φαγωθεί να λέει στο άντρα της πως είναι 10 χρόνια μεγαλύτερός της άρα, θα πεθάνει αυτός πρώτος κι αυτή θα ζήσει 10 χρόνια τουλάχιστον μετά. Τόλεγε, και τόκανε. Πράγματι, έζησε μέχρι τα 90 της και κάτι. Στα 90 είχε πεθάνει ο παππούς. Ο οποίος στα χρόνια του ήταν μεγάλος και τρανός. Προεστός του χωριού, είχε καφενείο, είχε ελαιοτριβείο, βουνά ολόκληρα από πευκοδάση (που τότε έδιναν και εμπορεύσιμα υλικά) κι από ελαιόδεντρα και δεν θυμάμαι τι άλλο. Όμως το βασικό κουμάντο σε όλα το έκανε η γιαγιά!

Το Πλωμάρι

Έλεγα για ιστορίες της προ-προγιαγιάς. Και τι έγινε με τα πρώτα εγγόνια της. Ο γαμπρός της ήταν Μαμάκος στο επίθετο, με καταγωγή απ' το Μεγαλοχώρι. Πολλοί οι Μαμάκοι στην περιοχή, όλοι με κάποια απώτερη συγγένεια αλλά με τόσο μεγάλες οικογένειες που υπήρχαν, πού να βρεθεί το σόι. Εδώ σήμερα χάνονται τα ξαδέρφια, που η κάθε οικογένεια έχει συνήθως 1 - 2 παιδιά. Πού τότε με τα 5, τα 8 ή τα 10. Κι έτσι βρέθηκε η καταγώμενη από Μαμάκους ξαδέρφη μου να παντρευτεί έναν Μαμάκο που δεν ήταν (ούτε καν 5ου βαθμού) συγγενείς κι η κόρη της να πάρει έναν τρίτον τέτοιον Μαμάκο :)

Ιστορίες της γιαγιάς της γιαγιάς μου

Μιας και τον τελευταίο καιρό έχω γράψει κάμποσες αναμνήσεις, σκέφτηκα να έγραφα και για τη γιαγιά της μάνας μου. Που ήταν μια γυναίκα με έντονη προσωπικότητα, που ο θεός να σε φύλαγε να μην έπεφτες στο στόμα της. Αλλά είπα να γράψω και κάτι καλό γι' αυτήν. Για τον καημό της που κανένα παιδί δεν έβαλε το όνομά της. Που έκανε τόσα και τόσα εγγόνια (καμιά 15αριά υπολογίζω) αλλά το όνομά της δεν το άκουσε. Κι εκεί πάνω σκέφτηκα πως τη σκληράδα της δεν την απόκτησε μόνη της, την κληρονόμησε απ' τη μάνα της, τη Μαριγώ. Κι είπα να ξεκινήσω από κει.

Τα γλιτώματα

Αναδρομή στις συνήθεις του χωριού μου σήμερα. Χρόνια έχω βάλει τον τίτλο να γράψω το σημερινό αλλά αναβάλλεται συνέχεια. Γιατί δεν θέλω να ανέβει μια οποιαδήποτε μέρα. Αλλά τέτοιες μέρες που παραδοσιακά "γιορτάζονταν" τα γλιτώματα στο χωριό μου. Θεωρητικά αυτό γινόταν στις 9 Μάρτη, τ' Αγιού Σαράγκ' (των αγίων Σαράντα δηλαδή, που από 40 τον αριθμό που ήταν έγιναν ένας, ο Σαράντος :) ), Πρακτικά, όποτε ολοκληρώνονταν οι χειμωνιάτικες δουλειές οι σχετικές με τις ελιές. Γιατί αυτό πάει να πει η λέξη γλιτώματα. Γιόρταζαν οι αγρότες ότι επιτέλους τέλειωνε το μάζεμα της ελιάς κι έτσι γλίτωναν, απαλλάσσονταν από το καθημερινό τρέξιμο και το άγχος.