Το Πλωμάρι

Έλεγα για ιστορίες της προ-προγιαγιάς. Και τι έγινε με τα πρώτα εγγόνια της. Ο γαμπρός της ήταν Μαμάκος στο επίθετο, με καταγωγή απ' το Μεγαλοχώρι. Πολλοί οι Μαμάκοι στην περιοχή, όλοι με κάποια απώτερη συγγένεια αλλά με τόσο μεγάλες οικογένειες που υπήρχαν, πού να βρεθεί το σόι. Εδώ σήμερα χάνονται τα ξαδέρφια, που η κάθε οικογένεια έχει συνήθως 1 - 2 παιδιά. Πού τότε με τα 5, τα 8 ή τα 10. Κι έτσι βρέθηκε η καταγώμενη από Μαμάκους ξαδέρφη μου να παντρευτεί έναν Μαμάκο που δεν ήταν (ούτε καν 5ου βαθμού) συγγενείς κι η κόρη της να πάρει έναν τρίτον τέτοιον Μαμάκο :)

Το Μεγαλοχώρι (που τότε το λέγανε Πλωμάρι ενώ σήμερα σκέτο Χωριό - με Χ κεφαλαίο - ή και Καμμένο Χωριό αν και όπως έγραφα στο προηγούμενο δεν είναι το μόνο), βρίσκεται σε μεγάλο σχετικά υψόμετρο, στα 570 μέτρα. Κάποια στιγμή άρχισαν οι Μεγαλοχωριανοί να κατεβαίνουν προς τη θάλασσα κοντά. Στην αρχή κατέβηκαν στην Πλαγιά. Υπήρχε ένας μικρός οικισμός, στα λεγόμενα 12 πορτιά (μικρές πόρτες), αλλά η περιοχή είχε κατοικηθεί και στην αρχαιότητα. Στις παρυφές του σημερινού χωριού, εκεί που είναι το νεκροταφείο, η περιοχή λέγεται "Λουτρό". Κι όταν χτιζόταν η εκκλησία, η Υπαπαντή, βρέθηκε ένα άγαλμα, της Αφροδίτης μάλλον, που σήμερα βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο Μυτιλήνης. Αλλά και σε πρόσφατη απόπειρα επιδιόρθωσης του ναού βρέθηκαν κάτι ψηφιδωτά. Που αφού έμειναν εκτεθειμένα στους καιρούς, αφού τα έκαψε ο ήλιος κάτι χρόνια και τα ξέπλυνε η βροχή, τελικά απ' την αρχαιολογική αποφάνθηκαν πως δεν έχουν ενδιαφέρον και πως μπορούν να ξαναθαφτούνε (ή να καταστραφούνε).

Ο χώρος εκείνος διαλέχτηκε για να είναι σχετικά κοντά με τη θάλασσα αλλά να μην φαίνεται το χωριό κι απ' αυτήν μιας και τότε υπήρχε ο φόβος των πειρατών. Κι η Πλαγιά ήταν μια χαρά γι' αυτό μιας και είναι ακριβώς πίσ' από λόφους κι έτσι ενώ για να βγεις στη θάλασσα δεν είναι ούτε δυο χιλιόμετρα, η ύπαρξη του χωριού δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή ούτε τη νύχτα απ' τ' αντιφέγγισμα της φωτιάς.

Αργότερα κατέβηκαν και στο (σημερινό) Πλωμάρι. Τότε ήταν δέκα σπίτια μόνο και λεγόταν Ποταμός επειδή ήταν δίπλα στις εκβολές του ποταμού Σεδούντα (που τότε ήταν πραγματικός ποταμός ενώ σήμερα έχει γίνει χείμαρρος και το καλοκαίρι χρησιμεύει για πάρκιν). Στα μέσα του 19ου αίώνα (1842 θεωρείται το έτος κτίσεως) άρχισε το κατέβασμα δίπλα στη θάλασσα. Οι προτροπές του Βενιαμίν του Λέσβιου "η πρόοδος και το μέλλον ευρίσκεται εις την υγράν πεδιάδαν" άργησαν λίγο αλλά τελικά έπιασαν τόπο.

Το Πλωμάρι μεγάλωσε πολύ. Από λίγα σπίτια έγινε μεγάλο λιμάνι με εμπόριο κυρίως με τη Σμύρνη αλλά και άλλα μέρη της Ελλάδας (είτε ήταν ακόμα Οθωμανική είτε είχε γίνει ελληνικό). Απόκτησε βιομηχανίες και βιοτεχνίες (περίφημα σαπωνοποιεία, ελαιοτριβεία, εργοστάσια παραγωγής ταλκ κλπ) και κάποια στιγμή είχε πάνω από 10 χιλιάδες κατοίκους. Μετά την καταστροφή της Σμύρνης έφυγε κόσμος και ντουνιάς σε άλλα μέρη (Αμερική, Αυστραλία, Αθήνα κλπ) κι έτσι σήμερα έχει μόνο 3 χιλιάδες. Αλλά κι η Πλαγιά που έφτασε κάποτε τις 2000 σήμερα είναι στους 600.

Αλλά ξέφυγα. Γι' άλλα ήθελα να γράψω κι αλλού το πήγα. Ας σταματήσω εδώ και συνεχίζω στο επόμενο μ' αυτό που ήθελα, με τις ιστορίες της προγιαγιάς δηλαδή...