Ρουσφέτια

Έκτακτο το σημερινό. Τούρκικη λέξη το ρουσφέτι, αλλά πλήρως ενσωματωμένο στην ελληνική δημόσια ζωή. "Εκδούλευση για ίδιο όφελος" λένε τα λεξικά και διευκρινίζουν πως αυτή είναι α) πολιτική και β) παράτυπη. Βέβαια μερικές φορές είναι και θεσμοθετημένη νομικά! Παράδειγμα οι αποσπάσεις του υπουργείου παιδείας (και όχι μόνο). Πολλές φορές έχουμε συζητήσει με φίλους για το πρόβλημα, αφορμή για το σημερινό είναι μια είδηση που διάβασα τελευταία και έχει σχέση με το υπουργείο υγείας. Τελευταία ακούμε για ασθενοφόρα που δεν είναι διαθέσιμα κι έτσι κάποιοι άνθρωποι πεθαίνουν. Κι ο αρμόδιος υπουργός "ανακάλυψε" πως υπάρχουν 112 διασώστες που έχουν αποσπαστεί σε άσχετες θέσεις απ' αυτές που προσλήφθηκαν.

Το αστείο της τραγικής υπόθεσης είναι πως κι ο προηγούμενος υπουργός είχε κάνει παρόμοια ανακάλυψη κι ανακοίνωσε πως θα επιστρέψουν στις θέσεις του, αλλά αν δεν επιστρέψουν θα σταματήσουν να παίρνουν τις αυξημένες αποδοχές που προέβλεπε η θέση που προσλήφθηκαν. Γιατί συμβαίνει κι αυτό: προσλαμβάνεται κάποιος σε μια θέση που υπάρχει ειδικό μισθολόγιο. Αποσπάται σε άλλη θέση. Οι αποδοχές δεν αλλάζουν. Τη θέση που αφήνει (μπορεί να) καλύπτει άλλος. Ε, θα πάρει τις αυξημένες αποδοχές. Αλλά το οικονομικό σκάνδαλο είναι μικρό μπροστά στο ρουσφέτι που ανθεί.

Υπάρχουν κάποιες θέσεις που δεν μπορούν να μείνουν κενές. Τέτοιες είν' οι θέσεις των εκπαιδευτικών. Κάθε σχολικό τμήμα και την κάθε ώρα του προγράμματος πρέπει να έχει έναν εκπαιδευτικό (ή μια, αλλά δεν είναι το θέμα του φύλου που καθορίζει τα πράγματα). Αν αδειάσει για κάποιο λόγο, τότε πρέπει να καλυφθεί. Έτσι προκύπτουν (προσλαμβάνονται) οι αναπληρωτές. Κάθε θέση που υπάρχει και χρειάζεται λέγεται οργανική. Και κάθε διορισμένος εκπαιδευτικός (ή και γενικότερα δημόσιος υπάλληλος) πρέπει να έχει τοποθετηθεί σε οργανική θέση (αλλιώς πρέπει ν' απολυθεί). Όμως για διάφορους λόγους προκύπτουν κενά στην πορεία. Αυτά λέγονται λειτουργικά. Κάθε τυχόν οργανικό κενό είναι και λειτουργικό, αλλά το αντίστροφο δεν ισχύει. (Οργανικό κενό προκύπτει όταν κάποιος παίρνει σύνταξη. Μέχρι να τοποθετηθεί άλλος στη θέση του, υπάρχει οργανικό κενό).

Γιατί να προκύπτουν λειτουργικά κενά; Για διάφορους λόγους. Σ' ένα σχολείο πάνε παραπάνω μαθητές απ' όσους προβλέπεται, άρα πρέπει να δημιουργηθεί κι άλλο τμήμα με αντίστοιχα λειτουργικά κενά. Κάποιος εκπαιδευτικός αρρωσταίνει και προβλέπεται πως θα λείπει για μεγάλο διάστημα (σ' αυτό περιλαμβάνονται κι οι εγκυμοσύνες). Κάποιος παίρνει άδεια χωρίς αποδοχές ή για να ανεβάσει το επίπεδο σπουδών του. Και διάφορες άλλες περιπτώσεις (π.χ. τα ελληνικά σχολεία στο εξωτερικό στελεχώνονται με εκπαιδευτικούς που έχουν θέση στην Ελλάδα). Για την κάλυψη αυτών των κενών ή θα πάει κάποιος άλλος, αφήνοντας κενό κάπου αλλού (με απόσπαση) ή θα πρέπει να πάει κάποιος αναπληρωτής.

Ήδη μπήκε η μαγική λέξη: απόσπαση. Το να φύγεις από ένα σχολείο προσωρινά και να πας σε άλλο. Αυτό δεν δημιουργεί πρόβλημα συνολικά στην υπηρεσία, απλά έχει μια τρύπα κάπου κι αυτή μετακομίζει. Λογικά δεν θάπρεπε να χρειάζεται ρουσφέτι, αλλά κι εδώ μπαίνει στη μέση, αλίμονο ν' άφηναν ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία οι πολιτικοί (σ' αυτούς περιλαμβάνονται κι οι. εκκολαπτόμενοι, οι συνδικαλιστές). Γιατί αν κάποιος θέλει να φύγει από ένα επαρχιακό μέρος που βρέθηκε τυχαία και να πάει σε αστικό κέντρο που είναι η οικογένειά του, δεν είναι αυτονόητο πως θα μετακινηθεί άσχετα αν υπάρχουν κενά ή όχι. Αλλά στην περίπτωση αυτή μπορεί και να μετακινηθεί χωρίς κάποια "μεσολάβηση" (προσωπικά, έχω πάρει δυο φορές απόσπαση από μια περιοχή σε άλλη, αρκετές από ένα σχολείο της περιοχής σε άλλο, ποτέ δεν υπήρχε μεσολαβητής).

Όμωωωως. Όμως υπάρχουν κι άλλες αποσπάσεις. Σε φορείς. Για να μην φαίνεται πως έχουμε πολλούς δημόσιους υπάλληλους, αντί να προσλάβουμε ανθρώπους εκεί που χρειάζεται, στέλνουμε από άλλες υπηρεσίες. Οι εκπαιδευτικοί είναι η πρώτη επιλογή. Την περασμένη βδομάδα ανακοινώθηκαν 30 αποφάσεις για αποσπάσεις σε φορείς (σε δυο ομάδες υποτίθεται μια για όσους ανήκουν στην πρωτοβάθμια και μια για τους της δευτεροβάθμιας, αν και κάποιες είναι μικτές). Αφορούν συνολικά 1572 άτομα, άλλες μπορεί νάχουν 1 άτομο μόνο ενώ η πιο πολλοί είναι 321). Αυτή είν' η πρώτη δόση, στους ίδιους φορείς μπορεί να γίνουν συμπληρωματικές αποσπάσεις αλλά μπορεί να γίνουν και σε άλλους.

Ποιοι είν' αυτοί οι φορείς; Υπηρεσίες του υπουργείου (είτε η κεντρική, στο Μαρούσι, είτε διευθύνσεις εκπαίδευσης αλλά και πανεπιστήμια, μητροπόλεις, ΙΕΚ κ.ά.). Γιατί δεν προσλαμβάνεται τακτικό προσωπικό εκεί; Και γιατί κάποιοι να μην είναι εκεί που πρέπει αλλά να κάνουν άλλες δουλειές άσχετες; Αυτό έχει το κακό πως εκεί που πάνε, δεν ξέρουν το αντικείμενο, μέχρι να μάθουν τι γίνεται τελειώνει η σχολική χρονιά και κατά κανόνα η απόσπαση (υπάρχουν και κάποιες για παραπάνω χρόνια).

Σίγουρα υπάρχουν εκπαιδευτικοί που δεν μπορούν να είναι στην τάξη - είτε από προσωπική αδυναμία είτε από κάποια ασθένεια κλπ. Είναι λύση το να σταλούν σε άλλες υπηρεσίες; Κι όλοι όσοι αποσπώνται είναι άνθρωποι με προβλήματα (σίγουρα όχι). Κι όσοι πρέπει οπωσδήποτε να βρίσκονται εκτός τάξης, μετακινούνται. Πάλι όχι. Οι μετακινήσεις γίνονται με αίτηση του ενδιαφερόμενου που όμως συνήθως δεν είν' αρκετή. Πρέπει να υπάρχει κι ο κατάλληλος μεσολαβητής (ρουσφετολόγος).

Εκτός απ' τα 1572 άτομα που αναφέρθηκαν παραπάνω, υπάρχουν: α) Αποσπασμένοι από παλιότερα που δεν αναφέρονται φέτος, απλά συνεχίζουν όπως ήταν. β) Αποσπασμένοι σε πολιτικά γραφεία βουλευτών (εκεί δεν χρειάζεται αίτηση, λέει ο βουλευτής πως θέλει τον τάδε και τον δείνα και τους έχει). Άλλου είδους αποσπάσεις. Και το ακόμα χειρότερο είναι πως αυτοί που παίρνουν τέτοιες αποσπάσεις παίρνουν και αρκετά μόρια αν η κανονική (οργανική) τους θέση είναι σε περιοχή πιο δύσκολη από κει που πάνε. Παράδειγμα, κάποια στιγμή στο Γυμνάσιο με λυκειακές τάξεις Ψαρών είχαν θέση καμιά 60αριά άτομα. Πόσοι εκπαιδευτικοί χρειάζονται για ένα σχολείο σε ένα μέρος με 450 κατοίκους; Και το ακόμα πιο απίστευτο είναι πως η χρονιά εκείνη ξεκίνησε με κενά στο σχολείο (όλοι είχαν αποσπαστεί σε άλλα μέρη). Γιατί είχαν τοποθετηθεί εκεί; Γιατί έπαιρναν (τότε) 10 ή 12 μόρια το χρόνο ενώ σε σχολείο της Αθήνας 1. Αν όμως αντί για σχολείο ήταν σε φορέα έπαιρναν τα 10 κι ας έμεναν στο σπίτι τους.

Δεν θα συνεχίσω με τους εκπαιδευτικούς. Αυτοί είναι οι πρώτοι αλλά όχι οι μόνοι. Όπου υπάρχουν πιεστικές ανάγκες ή χαμηλές απαιτήσεις προσόντων γίνονται προσλήψεις. Κηπουροί, καθαριστές, διασώστες (που λέγαμε) προσλαμβάνονται και μετά εξαφανίζονται σε γραφεία και δουλειές λιγότερο βαριές. Μ' ένα μαγικό τρόπο!