Νεκροταφείο Σουλινά

Έγραψα προχτές για την Ρουμανία και το έκλεισα. Κι άρχισα να γράφω για το επόμενο στη Βουλγαρία. Και ξαφνικά θυμάμαι την εντύπωση που μου έκανε το νεκροταφείο στο οποίο βρέθηκα από σπόντα. Έψαξα καμιά φωτογραφία αλλά δεν βρήκα. Κι έβαλα να δω το βίντεο που είχα τραβήξει (τόχω ξαναπεί πως τις εποχές εκείνες που η φωτογραφία ήταν ακριβή την είχα καταβρεί τραβώντας ώρες βίντεο). Και βλέποντάς το ξανά αποφάσισα να αφιερώσω ολόκληρο σημείωμα για τ ο νεκροταφείο του Σουλινά (ή Σουλίνα, ο τόνος παίζει). Θυμόμουνα πού βρισκόταν κι έτσι άνοιξα το χάρτη της Γκουγκλ να εντοπίσω το στίγμα του. Και βλέπω να λέει πως Το συγκεκριμένο νεκροταφείο έχει χαρακτηριστεί ανοιχτό μουσείο (κι έτσι είναι). Ψάχνοντας παραπέρα βρήκα κι ένα βίντεο στο γιουτιούμπ που έχει στην αρχή την πλαζ και στη συνέχεια το νεκροταφείο.

Στο συγκεκριμένο νεκροταφείο το ιδιαίτερο είναι πως δεν συνηθίζουν να ξεθάβουν τους πεθαμένους όπως εδώ, στην Ελλάδα. Οι τάφοι είναι περίπου σαν οικογενειακοί. Στον ίδιο περίβολο θα θάψουν τα παιδιά των αρχικών και τα εγγόνια. Περίπου τα ίδια ισχύουν και στο πρώτο νεκροταφείο της Αθήνας, που είναι τεράστιο (170 στρέμματα) με 10 χιλιάδες οικογενειακούς, οπότε μια βόλτα κι εκεί είναι σαν να πας σε μουσείο (το πόσα ιδιαίτερα γλυπτά υπάρχουν δεν λέγεται). Όμως, αυτό του Σουλινά έχει άλλου είδους ενδιαφέρον.

Πρώτα πρώτα, ενώ μιλάμε για ΤΟ νεκροταφείο, στην πραγματικότητα είναι πεντέξι τόνα δίπλα στ' άλλο. Πρώτα είναι το εβραϊκό. Που μιας και σήμερα η εβραϊκή κοινότητα έχει χαθεί, το νεκροταφείο αυτό είναι σε εγκατάλειψη. Αμέσως μετά το μουσουλμανικό. Κι εδώ τα ίδια. Οι μουσουλμάνοι έχουν φύγει, άρα κι εδώ ερμιά κι εγκατάλειψη. Πάντως η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη απ' ό,τι στο εβραίικο.

Σειρά έχουν τα χριστιανικά. Γιατί τα; Γιατί είναι δυόμισι (αν όχι τριάμισι όπως βλέπω στο χάρτη). Το ορθόδοξο, το καθολικό κι ένα μικρό κομμάτι για τους προτεστάντες. Που όμως είναι (ή ήταν) για επώνυμους. Και κάτι είδα στο χάρτη ένα χωριστό κομμάτι για ρωσορθόδοξους, όταν είχα πάει εγώ δεν το είχα δει. Ας ξεκινήσω με το προτεστάντικο κομμάτι. Η Ρουμανία δεν έχει προτεστάντες (ή δεν είχε) άρα δεν χρειαζόταν τέτοιο κομμάτι. Όμως τύχαινε καμιά φορά να πεθάνει εν πλω κάποιος προτεστάντης. Αν ήταν ανώνυμος, ναύτης ας πούμε, η διαδικασία ήταν απλή: τύλιγμα σε καραβόπανο, αλυσίδα δεμένη στα πόδια και φουντάρισμα στη θάλασσα. Αν όμως ήταν επώνυμος, και μιας και να τον γυρίσουν μέχρι την πατρίδα του ήταν δύσκολο, κάπου έπρεπε να τον θάψουν. Κι αφού ο Σουλινάς ήταν σημαντικός σταθμός στη Μαύρη θάλασσα, έπιανε το πλοίο εκεί κι έτσι φτιάξανε ένα κομμάτι και γι' αυτούς.

Για το καθολικό κομμάτι δεν έχω κάτι να πω. Μιας και δεν ήταν του ενδιαφέροντός μας, δεν το περιδιαβήκαμε. Αλλά στο ορθόδοξο φάγαμε πάρα πολλή ώρα. Πρώτα πρώτα γιατί υπήρχε έντονο το ελληνικό στοιχείο. Φαινόταν απ' τα ονόματα. Που όταν ήταν άνθρωποι που πέθαναν πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ήταν γραμμένα στα ελληνικά. Π.χ. Κωνσταντίνου. Αργότερα, άρχιζαν να είναι το ίδιο όνομα αλλά με λατινικά στοιχεία. Constantinou. Ακόμα πιο ύστερα (κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 60 αν θυμάμαι καλά) έρχεται κι άλλη αλλαγή. Constantinesku. Να μοιάζει τελείως ρουμάνικο.

Εντάξει, κάποιοι έμειναν μόνο στο λατινικό αλφάβητο! Όμως, γενικά, φαίνεται μια προσπάθεια ομογενοποίησης. Αν αυτό ήταν κατόπιν πιέσεων ή επιλογής των Ελλήνων που ξέμειναν εκεί, δεν μπορώ ν' απαντήσω.

Πάντως, για τους παλιούς, του 19ου αιώνα υπήρχαν βαριές επιτύμβιες στήλες.

Που είχαν έρθει από την Ελλάδα! Τα φτιάξανε στον Πειραιά ή άλλα μέρη και τα κουβάλησαν μέχρις εκεί!

Ο άλλος λόγος που φάγαμε κάμποση ώρα εκεί, ήταν γιατί είχαμε μια κρυφή ελπίδα μήπως βρούμε κάποιο στοιχείο από τους προγόνους της Μαρίας. Οι άμεσοι, αυτοί που ήξερε, είχαν μετακομίσει στην Ελλάδα γύρω στο 1930. Για ποιο λόγο; Κανένας δεν μας είπε. Το θέμα είναι πως δεν είναι σίγουρο και ποιο επώνυμο είχαν εκεί. Έτσι, αυτή η προσπάθεια πήγε στράφι.

Έγραφα στην αρχή πως "βρέθηκα από σπόντα". Να πως έχει η ιστορία: Στη μέση του χωριού υπάρχει ένας παλιός φάρος. Κάποτε, προφανώς, ήταν κοντά στη θάλασσα. Όμως καθώς το ποτάμι κατεβάζει λάσπη συνέχεια, η στεριά μεγαλώνει. Κι έτσι ενώ κάποτε ο Σουλινάς ήταν ακριβώς στη θάλασσα και το ποτάμι, τώρα είναι μόνο στο ποτάμι, κοντά στη θάλασσα. Έτσι είπαμε να πάμε λίγο να τη δούμε, να δούμε πώς είναι αυτή η Μαύρη Θάλασσα (να γεμίσουμε κάνα στιλό νάχουμε να γράφουμε ήταν το ανέκδοτο της Μαρίας). Παίρνουμε το δρόμο προς τη θάλασσα και πέφτουμε πάνω στο νεκροταφείο. Και ξεχνιόμαστε. Και δεν φτάνουμε μέχρι τη θάλασσα ποτέ (ήταν κάνα χιλιόμετρο πιο πέρα)!

Και μια εικόνα από το πώς ήταν φτιαγμένες οι στέγες των σπιτιών στο χωριό. Άσχετο με το θέμα, αλλά μιας και την είδα, είπα να τη βάλω κι αυτή. Τι έχει το ποτάμι σε αφθονία; Καλάμια. Αυτό είναι και το υλικό για τη στέγη. Βάζουν πολλές στρώσεις καλάμια τη μια πάνω στην άλλη, έτσι ώστε να μην περνάει το νερό μέχρι μέσα!