Κακαβιάς και Πωγωνίου

Έτσι όπως είναι ο τίτλος, θυμίζει δεσπότη ή γωνία δρόμων. Αλλά όχι, τίποτ' απ' αυτά, για στρατιωτικά φυλάκια πρόκειται (γι' αυτό και οι φαντάροι στη φωτογραφία. Που είχαμε πάει επίσκεψη εκεί. Και ιδού η ιστορία. Με την ευκαιρία του Όχι, από την πρυτανεία του πανεπιστημίου αποφασίζεται να γίνει μια εκδρομή που να δώσουμε δώρα στους στρατιώτες στα φυλάκια Κακαβιάς και Πωγωνίου (βασικά, μόνο στην πρώτη πήγαμε). Ως ημέρα επίσκεψης ορίστηκε να είναι η Τρίτη 24 Οκτώβρη του 1978. Ήταν η μέρα που έκοψα το κάπνισμα την ώρα που θα το άρχιζα. Είχαμε δηλώσει ποιοι θα ήμασταν, κανονίσαμε με τις παρέες μας και το πρωί δυο λεωφορεία μας περίμεναν απέναντι απ' την πύλη του πανεπιστημίου. Το πρόγραμμα, εκτός απ' την επίσκεψη στα φυλάκια είχε για την επιστροφή στάση και στη μονή Βελλάς.

Σήμερα, η Κακαβιά είναι γνωστή σαν ένας κύριος δρόμος για όποιον θέλει να πάει στην Αλβανία (ο άλλος περνάει απ' την Κρυσταλλοπηγή της Φλώρινας - υπάρχουν και πολλά ακόμα επίσημα περάσματα, με τελωνεία κλπ αλλά δεν έχουν τόσο μεγάλη κίνηση). Την εποχή που συζητάμε όμως μπορεί να υπήρχε δρόμος κι απ' τις δυο μεριές αλλά συνοριακός σταθμός δεν υπήρχε. Σε κανένα απ' τα περάσματα δηλαδή αφού η Αλβανία είχε κλειστά τα σύνορά της και για να πάει κάποιος εκεί ήταν πολύ δύσκολο (κι ακόμα δυσκολότερο για να φύγει).

Πέρα απ' όλα τ' άλλα, ακόμα δεν είχε λήξει επίσημα η εμπόλεμη κατάσταση ανάμεσα σε Ελλάδα και Αλβανία. (Κηρύχτηκε με αφορμή την ιταλική εισβολή το 1940, ακριβώς από το έδαφος της Αλβανίας. Κι ίσως μπορούμε να πούμε πως τυπικά ακόμα δεν έχει λήξει, ουσιαστικά όμως έληξε το 1987 με ελληνική δήλωση και με διάφορες αφορμές αργότερα επαναλαμβάνονται οι σχέσεις καλής γειτονίας, αλλά νόμος που να ακυρώνει τους παλιούς, δεν υπάρχει). Οπότε στα σημεία εκείνα, το μόνο που υπήρχε ήταν στρατιωτικά φυλάκια κι απ' τις δυο πλευρές των συνόρων.

Την αποστολή μας συνόδευε κι ο πρύτανης του πανεπιστημίου, Στέφανος Παπαδόπουλος. Φτάσαμε τέλος πάντων στο φυλάκιο της Κακαβιάς, σταθήκαμε εκεί πέρα, ο πρύτανης έβγαλε ένα πανηγυρικό για την 28η με φόντο τα ελληνικά βουνά που με πέτρες είχαν γραμμένο πάνω τους το 1940.

Εμείς βγάλαμε φωτογραφίες με τα πανηγυρικά σήματα που υπήρχαν και φύγαμε για την επόμενη στάση μας.

Πήγαμε στη μονή Βελλάς, ωραίο κτίριο,

που μιας κι ήταν φθινόπωρο οι τοίχοι του ήταν κατακόκκινοι από τα αναρριχητικά που ετοιμάζονταν να ρίξουν στα φύλλα τους.

Στο μοναστήρια αυτό στεγάζεται και η εκκλησιαστική ακαδημία Βελλάς, και βασικά αυτήν είδαμε αλλά δεν ήρθαμε σε επαφή με τους σπουδαστές εκεί (σιγά μην τους άφηναν). Πάντως ωραία περάσαμε, κούνια κάναμε, τσουλήθρα κάναμε, τραμπάλα κάναμε, γίναμε πάλι παιδιά (όχι πως ήμασταν και πολύ μακριά). Εντάξει, φωτογραφίες δεν βάζω, αλλά μια χαρά ήτανε.

Από την εκδρομή αυτή, ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον σημείο για μας ήταν η οπτική επαφή με την Αλβανία. Όπως είπα, ήταν μια χώρα κλειστή τελείως. Έτσι το ότι είδαμε το αλβανικό φυλάκιο και τη σημαία του (έστω κι από μακριά) μας έκανε αίσθηση.

Από κει στο φυλάκιο που ήμασταν αγναντεύαμε την αλβανική ύπαιθρο (τη πολυσυζητημένη Βόρεια Ήπειρο) όσο μπορούσε να φτάσει το μάτι μας. Σύμφωνα με φήμες από τους στρατιώτες που επισκεφτήκαμε, κάπου ενδιάμεσα υπήρχαν και ηλεκτροφόρα καλώδια για να μην μπορούν να δραπετεύσουν οι Αλβανοί προς την Ελλάδα. Αλήθεια ψέματα δεν ξέρω. Έτσι άκουσα, τίποτα δεν είδα.

Αυτό που είδα ήταν το τελωνείο; αποθήκη; κάτι τέλος πάντων που πίσω του είχε γραμμένο με πέτρες PARTI (τουτέστιν κόμμα) σαν αντιστάθμισμα στο 1940 της Ελλάδας!