Εκδρομές στο νησί

Βασικά, δεν είναι εκδρομή αυτή. Στον Άγιο Ισίδωρο είμαστε, στην παραλία που κατεβαίνουμε για μπάνιο από το χωριό. Αλλά τόσο σπάνιο να υπάρχει τέτοια χαλαρή φωτογραφία τότε.

Την εποχή εκείνη, τις δεκαετίες του 60 και του 70 οι εκδρομές δεν ήταν κάτι συνηθισμένο. Ειδικά στα χωριά. Στις πόλεις υπήρχε η ανάγκη απομάκρυνσης κι έτσι κάποιες εκδρομές γίνονταν. Στα χωριά, εκδρομή ήταν να πάρεις το γάιδαρο και να πας στο ξωκκλήσι που γιόρταζε. Άρα το να πας σ' άλλο χωριό πιο μακρινό πάνω στο νησί, ήταν κάτι το εξωτικό. Από τις τακτικές εκδρομές σε ξωκκλήσια ήταν στην Αγία Παρασκευή στον Καρυώνα που η οικογένεια τη θεωρούσε προστάτιδά της κι εκεί πηγαίναμε στην καρότσα κάποιου τρίκυκλου (δεν πρόλαβα με ζώα). Επίσης, ο παππούς μου έκανε προσκυνηματική εκδρομή στον Πλακάδο της Γέρας όπου η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Βλάση που είναι ειδικός στ' αυτιά (και μας έκανε εντύπωση πως όταν πήγαμε να πιούμε από μια βρύση που δεν είχε πια νερό, μια γειτόνισσα μας είδε κι όχι μόνο μας ενημέρωσε πως την κλείσανε αλλά και μας έφερε μια κανάτα με νερό να πιούμε - κάτι τέτοιο στο χωριό μου ήταν αδιανόητο). Οπότε και μια επίσκεψη στη Μυτιλήνη για δουλειές ήταν μεγάλη υπόθεση. Όσο δε για μένα που πήγα και στην Αθήνα για γιατρούς, ήταν κάτι το μαγευτικό.

Κληρονομικές διαφωνίες

Τα κληρονομικά πάντα είναι ένας μεγάλος μπελάς. Αν μεν υπάρχει μοναδικός κληρονόμος (ή περίπου - παιδί και γονιός με καλές σχέσεις) δεν τίθεται θέμα. Αποφασίζει ο ίδιος τι θα κάνει (συνήθως να αποδεχτεί την κληρονομιά, σπάνιες οι περιπτώσεις που υπάρχει αποποίηση). Αν όμως οι κληρονόμοι είναι περισσότεροι ξεκινούν τα προβλήματα. Από τα πιο απλά (πώς θα γίνει η διανομή ώστε κανείς να μην αισθάνεται ριγμένος) ως τα πιο σύνθετα (γιατί ο ένας πήρε αυτά κι ο άλλος εκείνα) που μπορεί να φτάσουν από κακές σχέσεις μέχρι τα δικαστήρια (και πάλι καλά, γιατί πολλά έχουν καταλήξει σε σκοτωμούς). Κι η οικογένειά μου δεν απέφυγε τέτοιες καταστάσεις κι έτσι εγώ φρόντισα ό,τι έχω να τα μοιράσω από τώρα με κοινή τους συμφωνία!

Στο λιομάζωμα

Σκαρφαλωμένος ραβδίζω

Μετά τις σχέσεις με τα ζώα σειρά έχουν οι υπόλοιπες αγροτικές εργασίες, δηλαδή για το πώς (και πόσο) ασχολήθηκα με το λιομάζωμα μιας και άλλες δουλειές (καθαρίσματα, κλαδέματα κλπ) δεν προλάβαινα, ήμουν στο σχολείο. Πρέπει νάμουν κάπου τεσσάρων χρονών όταν άρχισαν να με παίρνουν μαζί τους. Είχα βέβαια το πλεονέκτημα να είμαι καβάλα είτε μόνος μου, είτε στην αγκαλιά αυτουνού που ήταν η σειρά του να καβαλικέψει (τις εποχές που είχαμε ένα γάιδαρο μόνο η καβάλα ήταν εναλλάξ στον πηγαιμό ενώ στο γυρισμό το ζώο ήταν φορτωμένο με τις ελιές - αυτή ήταν η κύρια χρησιμότητά του - οπότε οι άνθρωποι ακολουθούσαν πεζοί). Μάζευα σ' ένα μικρό καλαθάκι - έπρεπε να το βλέπω πως γεμίζει κάποια στιγμή. Τώρα, πόσες μάζευα και πόσες τσαλαπάταγα είν' άλλο θέμα. Πιο πολλή η ζημιά αλλά έλα που έπρεπε να πηγαίνω μαζί με τους γονείς μου γιατί πού να μ' αφήσουν στο χωριό μόνο μου.

Τα γαϊδορομούλαρα

Όπως έλεγα, λοιπόν, αφού βελτιώθηκαν τα οικονομικά της οικογένειας κι αποκτήσαμε μεγάλο στάβλο, πλήθυναν και τα ζώα που είχαμε. Και τα ζώα χρειάζονται φαγητό. Και καλά όταν δεν μπορούν να βρουν μόνα τους, να τους δώσεις έτοιμο, τον περισσότερο καιρό όμως μια χαρά μπορούν να βρουν να φάνε στα κτήματα (τα χωράφια με τις ελιές). Όμως πρέπει και να τα επιβλέπεις κι έτσι τα κτήματα που προσφέρονται για κάτι τέτοιο πρέπει να είναι προσβάσιμα. Σήμερα, με το δίκτυο των αγροτικών δρόμων που έχει ανοιχτεί και το πλήθος των αυτοκινήτων, η απόσταση από το χωριό δεν είναι θέμα. Όμως για την εποχή που συζητάμε (αρχές δεκαετίας του 70) μόνο τα κοντινά κτήματα ήταν πρόσφορα για να βάλεις τα ζώα να βοσκήσουν. Κι έπρεπε να έχουν και κάποιο μέγεθος ώστε να τους φτάνει το χορτάρι. Αλλά επίσης χρειαζόταν να είναι περιφραγμένα ώστε να μην τα ψάχνεις πού πήγαν (τα περιφραγμένα τα κτήματα τα λέμε σωθύρια - φαντάζομαι έτσι είναι η ορθογραφία τους).

Σχολικές διακοπές

Ναι μεν από τα σχολεία έφυγα αλλά τα σχολικά θέματα δεν τάχ' αφήσει. Αφορμή για το σημερινό κάποια δημοσιεύματα που λένε πως φέτος οι μαθητές (κι οι εκπαιδευτικοί κατ' επέκταση) θα έχουν 18 μέρες διακοπές αντί για 15. Δεν ξέρω γιατί γίνεται τακτικά μια τέτοια προσπάθεια να μεγαλώσει ο αριθμός των σχολικών διακοπών. Για να βγουν 18 οι μέρες, γινόταν αναφορά πως τα σχολεία κλείνουν στις 23 Δεκέμβρη κι αυτή τη μέρα τη μέτραγαν μέσα στις μέρες των διακοπών. Όμως στις 23 τα σχολεία λειτουργούν. Μπορεί να γίνεται εκκλησιασμός, μπορεί να γίνεται κάποια γιορτή, μπορεί να γίνεται μάθημα ή συνδυασμός απ' αυτά, όμως τα σχολεία είναι ανοικτά. Οι διακοπές των Χριστουγέννων (για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αντίστοιχα υπάρχει και για την πρωτοβάθμια) σύμφωνα με το άρθρο 2 του ΠΔ 104 του 1979: "Διακοπαί Χριστουγέννων, από 24ης Δεκεμβρίου μέχρι και της 7ης Ιανουαρίου". Βέβαια όλα τα χρόνια εύρισκα συναδέλφους στα σχολεία που τους έκανε εντύπωση που στις 7 Γενάρη ήμασταν κλειστά. Και πράγματι, πριν από το 79 οι διακοπές ξεκινούσαν στις 23 και στις 7 (στη γιορτή μου) επιστρέφαμε. Όμως έχουν περάσει τόσο πολλά χρόνια από τότε που λίγοι είναι αυτοί που ήταν έστω μαθητές τότε. Πώς συνεχίζουν να έχουν ακόμα την εντύπωση πως ισχύουν τα παλιά, δεν ξέρω.

Οικοδόμοι παλικάρια

Το 1971 ο πατέρας μου ανέλαβε μια ακόμα οικοδομή. Κι αποφάσισε ν' αγοράσει (ξανά) μπετονιέρα. Βρήκε μια μεταχειρισμένη στη Γέρα και την πήρε. Κι εγώ ανέλαβα ο επίσημος χειριστής της. Στην αρχή να ρίχνω το νερό και το τσιμέντο και να την αδειάζω. Τότε ακόμα τα υλικά τα ρίχναμε με τον τενεκέ. Αργότερα τα απλοποιήσαμε τα πράγματα. Το αμμοχάλικο έπεφτε κατ' ευθείαν με το φτυάρι. Αφού το νερό ήταν συγκεκριμένο η ποσότητα που θάπεφτε μετά ήταν αυτή που έπρεπε.

Ο Τίβερης κι ο Δούναβης

Τι σχέση έχουν αυτά τα δυο ποτάμια; Μπορεί άμεσα καμία αλλά για μένα υπήρξε.
Είμαστε στα 1971. Μαθητής τότε της ΣΤ' δημοτικού στο Δημοτικό σχολείο Πλαγιάς. Μάθημα γεωγραφία, εκείνη τη χρονιά κάναμε της Ευρώπης. Το σημερινό μάθημα είναι τα ποτάμια της Ευρώπης. Ο δάσκαλος στέκεται κοντά στον πίνακα και κάνει μια ερώτηση για κάτι που δεν περιέχεται στο βιβλίο αλλά το είχε αναφέρει στην παράδοση: Ποιος ποταμός περνάει μέσα από την Ρώμη. Βουβαμάρα στην τάξη. Σηκώνω το χέρι, τόξερα, το θυμόμουνα που το είπε κι ήμουνα ο μόνος. Αλλά εκείνη τη μέρα είχε άλλες διαθέσεις ο δάσκαλος. Ρωτάει ονομαστικά έναν απ' τους πιο αδύνατους μαθητές. Σήκω πάνω, έλα εδώ, για πες μου. Η απάντηση αναμενόμενη. Δεν ξέρω. Φαπ πέφτει το χέρι στο ένα μάγουλο, φαπ στο άλλο, κάτσε εκεί δίπλα στον πίνακα. Ο επόμενος ή η επόμενη. Το αυτό. Και το πράγμα συνεχίζεται με μαθητές που παραδοσιακά έχουν καλύτερες επιδόσεις. Εγώ το χέρι μόνιμα πάνω, αλλά δεν με επιλέγει.