Τατόι - το μέλλον

Έγραφα τόσες μέρες για το Τατόι και νόμιζα πως το είχα κλείσει το θέμα. Αλλά το ξανασκέφτηκα. Τόσες μέρες έγραφα για το ότι φαίνεται η εγκατάλειψη του κτήματος κι ανέφερα και κάποιες προτάσεις - ιδέες από τους "φίλους του κτήματος". Και νομίζω πως δεν ολοκληρώνεται το θέμα αν δεν γράψω και τις δικές μου σχετικές σκέψεις. Γιατί στη Γερμανία που ήμουνα υπήρχαν παρόμοιες περιπτώσεις. Άρα δεν χρειάζεται ν' ανακαλύψουμε τον τροχό απ' την αρχή. Μπορούμε να δούμε τι έκαναν κάποιοι άλλοι.

Το Τατόι έχει συνδεθεί με την πρώην βασιλική οικογένεια της Ελλάδας, τη δεύτερη για την ακρίβεια. Και μπορεί κάποιος να μην συμπαθεί την ιδέα της βασιλείας σήμερα, αλλά αυτό δεν είναι λόγος για να πούμε πως πρέπει να εγκαταλειφθεί και να ρημάξει. Όταν στις αρχές του 19ου αιώνα η Ελλάδα γινόταν ανεξάρτητο κράτος, σχεδόν σ' όλες τις χώρες του κόσμου υπήρχε κληρονομική ανώτατη εξουσία. Μπορεί να λεγόταν βασιλιάς ή αυτοκράτορας ή όποιο άλλο όνομα, αλλά η ουσία η ίδια. Η κληρονομική διαδοχή στην εξουσία. Η Γαλλία μόλις είχε αρχίσει να δοκιμάζει πώς είναι να μην έχει κληρονομικό ανώτατο άρχοντα και οι ΗΠΑ που ήταν καινούριο κράτος ήταν απ' τα πρώτα κράτη που έμειναν "ορφανά". Λογικό λοιπόν στο καινούριο κράτος να μπει κάποιος αντίστοιχος ανώτατος άρχοντας (μετά την προσπάθεια με τον Καποδίστρια που έληξε γρήγορα και άδοξα). Επιλέχθηκε ο Όθωνας, ένα πριγκιπόπουλο απ' τη Βαβαρία στην οποία και επέστρεψε στο τέλος. Καινούρια προσπάθεια με πριγκιπόπουλο απ' τη Δανία αυτή τη φορά που ήρθε κι έμεινε. Ήταν αυτός που είχε την ιδέα και φρόντισε να φτιαχτεί ό,τι υπάρχει σήμερα στο Τατόι.

Ήρθε ο Α' παγκόσμιος πόλεμος και λιγόστεψαν οι μονάρχες. Άλλαξαν τα ήθη, και αρκετά κράτη (της Ευρώπης) έμειναν χωρίς βασιλιά, αν και άλλα που φτιάχτηκαν τότε δεν γλύτωσαν από την ιδέα (π.χ. Αλβανία). Ήρθε κι ο Β' κι η βασιλεία στην Ευρώπη περιορίστηκε σε ελάχιστες (καμιά δεκαριά βόρειες) χώρες (συν Ελλάδα - Ισπανία στο νότο) και λίγες ακόμα στον υπόλοιπο κόσμο. Από την Ελλάδα έφυγε το '67 αλλά τυπικά υπήρχε μέχρι το '73 και μπήκε και θέμα όταν έφυγε η χούντα αν θα επιστρέφαμε σε μοναρχικό πολίτευμα ή όχι, το '74 αποφασίστηκε με δημοψήφισμα πως αρκετά με τους βασιλιάδες (αν και ακόμα υπάρχει κόσμος που τους νοσταλγεί). Γενικά, σήμερα έχουν μείνει λιγότερα από 30 κράτη με μοναρχία σ' όλη τη γη.

Έφυγε ο βασιλιάς που είχε το Τατόι, έφυγαν κι οι διαχειριστές που υπήρχαν και το Τατόι έμεινε να ρημάζει όπως είπαμε. Για το ιδιοκτησιακό έγιναν διάφορες δίκες, αλλά από το 2003 αποτελεί οριστικά πια περιουσία του ελληνικού κράτους. Κι όταν έχεις μια περιουσία πρέπει να τη φροντίζεις. Κάτι που δεν έχει γίνει στο Τατόι. Κι είναι κρίμα.

Το Τατόι αποτελείται από δυο κομμάτια και το καθένα θέλει άλλη αντιμετώπιση κατά τη γνώμη μου. Το ένα είναι το κτήμα. Που θα πρέπει να είναι διαθέσιμο για περίπατο ή για πικνίκ κλπ (όπως συμβαίνει και σήμερα). Θα ήταν ανεπίτρεπτο οι όποιες αλλαγές να είναι τέτοιες που να καταργήσουν αυτές τις δυνατότητες. Κι ήδη υπάρχουν οι περιορισμοί στην πρόσβαση. Θα πρέπει να χαρακτηριστεί πάρκο αναψυχής ή κάτι τέτοιο. Δεν ξέρω αν θα είναι φραγμένο ή όχι (μάλλον το πρώτο), αλλά η περίφραξη δεν θα πρέπει να είναι αποτρεπτική για τη χρήση. Παρόμοιες χρήσεις (από πρώην βασιλικούς κήπους) είχαμε για παράδειγμα στο Νύμφεμπουργκ. Που η κυκλοφορία ήταν σε συγκεκριμένες ώρες (από το πρωί μέχρι τη δύση περίπου) και μπορούσαν να μπουν μόνο πεζοί και ποδήλατα.

Το θέμα είναι πως ένα πάρκο θα πρέπει να είναι και περιποιημένο. Κι αυτό έχει το κόστος του. Δεν μπορείς να αφήνεις τη φύση από μόνη της κι ό,τι προκύψει. Γιατί τότε υπάρχουν δυο περιπτώσεις: ή η φύση θα εγκαταλείψει ή θα πνίξει τα πάντα. Δεν μπορώ να έχω απαίτηση για να υπάρχει γρασίδι παντού. Κάτι τέτοιο θα χρειαζόταν πολύ πότισμα εδώ στην Ελλάδα (κι ειδικά στην Αττική). Στη Γερμανία είναι εύκολο. Έτσι κι αλλιώς δεν ποτίζουν καθόλου. Βρέχει ο θεός και ποτίζονται. Κι αν δεν βρέξει για πολλές μέρες, τραβάνε τα μαλλιά τους. Εδώ οι βροχές είναι σπάνιες (σχετικά). Άρα δεν μπορεί να υπάρχει απαίτηση για πράσινο χαλί στις αλάνες. Όμως κάποιες εγκαταστάσεις με παγκάκια είναι απαραίτητες. Επίσης χρειάζεται καθαριότητα και μια συγκρότηση στα δρομάκια κλπ κάτι που δεν έχει μεγάλο κόστος.

Αντίθετα, κόστος έχει η αποκατάσταση και η συντήρηση των κτιρίων. Που είναι αρκετά, και ρημαγμένα και με διάφορες χρήσεις χωρίς καμιά ιδιαίτερη λαμπρότητα. Ακόμα κι αυτό το παλάτι, απέξω τουλάχιστον, δεν θυμίζει κάτι από τα παλάτια των παραμυθιών (σ' αντίθεση με το Νύμφεμπουργκ που λέγαμε ή τα άλλα παλάτια της Βαβαρίας). Όμως μου θυμίζει το Κένιγκσταϊν. Που κι εκεί τα κτίριά του δεν ήταν όλα παλάτια. Που κι εκεί ήταν παρατημένα για χρόνια (έστω κι αν δεν ήταν στο χάλι που έχει καταντήσει το Τατόι). Που κι εκεί έγινε αποκατάσταση.

Κι έτσι ερχόμαστε στο θέμα του χρήματος. Αφού θα πρέπει να ξοδευτεί χρήμα για την αποκατάσταση αλλά και θα πρέπει να συνεχίσει να ξοδεύεται για την συντήρηση πού θα βρεθεί; Για την αρχή υπάρχουν διάφορα προγράμματα που μπορούν να αξιοποιηθούν. ΕΣΠΑ σήμερα (που ήδη αξιοποιείται για τη συντήρηση των αντικειμένων που υπάρχουν μέσα στο παλάτι) ή άλλα ανάλογα στο μέλλον.

Για αργότερα μπορεί να υπάρχει ένα εισιτήριο για όσους θέλουν να μπουν μέσα και να δούνε το εσωτερικό. Αλλά, βέβαια, για να θέλει κάποιος να μπει μέσα πρέπει το εσωτερικό να έχει ενδιαφέρον. Θα πρέπει να γίνει δηλαδή αποκατάσταση των κτιρίων όχι μόνο εξωτερικά αλλά και εσωτερικά. Με εκθέματα είτε από την (πρώην) βασιλική οικογένεια είτε από τις άλλες χρήσεις (βουστάσιο, ιπποστάσιο κλπ). Η πρόσβαση στο γενικότερο χώρο να είναι ελεύθερη αλλά στα επιμέρους (κι όχι υποχρεωτικά σε όλα) να γίνεται με εισιτήριο. Που μπορεί να είναι και κλιμακωτό (ανάλογα δηλαδή με πόσα πράγματα θα δει).

Επιπλέον υπάρχει ένα παλιό ξενοδοχείο. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει κανονικά και πάλι. Και να βγάζει όχι μόνο τα λεφτά του αλλά και να χρηματοδοτεί και κάποια απ' τα υπόλοιπα. Επίσης στο εστιατόριο του προσωπικού θα μπορούσε να στεγάζεται ένα εστιατόριο σε στυλ παλιάς εποχής και ίσως μια καφετέρια για τον κόσμο που κάνει τη βόλτα του εκεί. Χρήσεις συμβατές με το χαρακτήρα των κτιρίων και την αρχική τους χρήση.

Επίσης, δεν πιστεύω πως τα εδάφη έχουν εξαντληθεί. Αντίθετα. Μετά από τόσα χρόνια αγρανάπαυση θα μπορούσαν να επανέλθουν στις προηγούμενες χρήσεις τους: αμπέλια π.χ. μπορούν να καλλιεργηθούνε. Και δεν ξέρω τι άλλο, που θα δίνει κάποια έσοδα τα οποία θα μπορούν να αξιοποιούνται για τη στοιχειώδη περιποίηση του χώρου των κήπων.

Ιδέες από έναν μη ειδικό, μόνο με αναγωγή από τις εμπειρίες μου από άλλα μέρη. Ένας ειδικός πιστεύω πως θα μπορούσε να δώσει πολύ περισσότερα. Το μόνο που δεν αρμόζει είναι η εγκατάλειψη.