Λιότα

Ή Λιώτα. Το βρήκα γραμμένο και με τους δυο τρόπους. Αν και η επίσημη ονομασία του είναι Λυγερή. Ένας μικρός οικισμός που η απογραφή του 2011 δείχνει πως μένουν εκεί 43 κάτοικοι. Το πώς βρέθηκα εκεί έχει κάποιο ενδιαφέρον. Για άλλη μια φορά η τύχη ήταν αυτή που με έστειλε και δεν μετάνιωσα που πήγα. Κι όχι μόνο δεν μετάνιωσα, αλλά αποφάσισα να γράψω κι ένα σημείωμα στο μπλογκ για τον τόπο αυτόν και τις παραδόσεις που τον συνοδεύουν.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν κάναμε την εκδομούλα μας στην Ερεσό, είχαμε πρόγραμμα μόνο για την πρώτη μέρα. Φτάνουμε, κάνουμε μπάνιο, αράζουμε στο ξενοδοχείο, κάνουμε τη βόλτα μας. Την άλλη μέρα; Τι θα ακολουθούσε; Σπάνια να μην έχουμε κάτι στο νου μας. Κι όμως. Αυτή τη φορά ήμασταν έτσι χωρίς σχέδιο μέχρι που ξημέρωσε ο θεός τη μέρα. Κι αρχίσαμε και κουβεντιάζαμε και διαλέξαμε να πάμε κατά το Γαβαθά μεριά, την παραλία της Άντισσας. Είχαμε κάτι χρόνια να πάμε κατά κει, και βασικά δεν τη θυμόμασταν και πολύ. Σταματήσαμε με το που συναντήσαμε την παραλία, λίγο πριν τον οικισμό. Να τον δούμε από μακριά και να βγάλουμε καμία φωτογραφία.

Ο τόπος γεμάτος μικρές αμμοθίνες. Δίπλα μας ένα κιόσκι. Καθόμαστε εκεί για λίγο. Στον ίσκιο κι ένα άλλο ζευγάρι που ο σύζυγος είναι απ' την Άντισσα. Πιάνουμε κουβέντα. Και μας συστήνει να περάσουμε έστω και για λίγο απ' τη Λιότα. Μας λέει πως στην πόρτα της εκκλησίας θα διαβάσουμε για τον μύθο που υπάρχει για την περιοχή. Μας τον είπε και εν συντομία (δεν είναι και μεγάλος). Κι έτσι αποφασίσαμε να πάμε προς τα εκεί αφού φτάσουμε και μέχρι το λιμανάκι του Γαβαθά. Εκεί μας περίμενε μια εικόνα που δεν την έχουμε συνηθίσει. Τραβάμε τη φωτογραφία απ' το αυτοκίνητο και δρόμο για τη Λιότα.

Μας είχε παινέψει την ταβέρνα του χωριού με τον μεγάλο πλάτανο μπροστά. Πραγματικά πολύ όμορφη θέση, ακόμα και μόνο για έναν καφέ αξίζει μια βόλτα μέχρις εκεί. Και πάμε και στο εκκλησάκι και μαθαίνουμε και την ιστορία πιο αναλυτικά: Η Λέσβος πολλές φορές είχε χρησιμοποιηθεί ως τόπος εξορίας. Αλλά για εξορία πολυτελείας. Για άρχοντες και πάνω. Μεταξύ των άλλων και για κάποια βυζαντινή βασιλοπούλα ονόματη Λυγερή (εξού και το όνομα του χωριού) που το μόνο κακό που είχε κάνει ήταν πως είχε λέπρα. Δύσκολη αρρώστια τότε, φάρμακα δεν υπήρχαν (μέχρι την σύγχρονη εποχή, τη δεκαετία του 50) κι η συνηθισμένη αντιμετώπιση ήταν η απομόνωση των πασχόντων. Αυτή ήταν κι η μοίρα της Λυγερής. Που ήταν μια νέα κοπέλλα με μυαλό και μάτια όπως λέμε. Της άρεσε να γυρύζει πέρα δώθε στην περιοχή (εξού και Λιώτα, αυτή που λιέται, που γυρίζει δηλαδή σύμφωνα με την ντοπιολαλιά, μάλλον παρετυμολογία μου μυρίζεται εδώ) και να απολαμβάνει ό,τι της έμεινε: τη φύση.

Στην περιοχή υπήρχε κι ένας λασπόλακκος όπου συνήθιζε να κυλιέται μια γουρούνα που κυκλοφορούσε στην περιοχή κι η οποία είχε στο δέρμα της συμπτώματα παρόμοια με τη λεπρή Λυγερή. Το θέμα είναι πως με τις μέρες τα σημάδια της αρρώστιας άρχισαν να υποχωρούν κι η γουρούνα γιατρεύτηκε. Κι η Λυγερή που την έβλεπε σκέφτηκε "ρε, μπας κι έχει κάτι το καλό για την αρρώστια μου ο λάκκος αυτός;" Κι άρχισε να λούζεται κι αυτή στις λάσπες (δεύτερη εκδοχή για το παρανόμι Λιότα που της δόθηκε, η λουομένη δηλαδή). Και όντως είδε καλό. Θεραπεύτηκε. Κι επέστρεψε στο σπιτάκι της. Και προς ένδειξη ευγνωμοσύνης έχτισε μια εκκλησία. Αλήθεια ποια απ' τις δυο φωτογραφίες είναι η γνήσια βυζαντινή; Προφανώς η παλιά. Που όμως είναι απλή, χωρίς τους τρούλους τους πολλούς και το κραυγαλέο στυλ που συνηθίζονται σήμερα.

Η εκκλησία και μέσα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Με βυζαντινές τοιχογραφίες που έχουν καλυφθεί επιμελώς με σοβά. Κάποιοι το πήραν χαμπάρι, το έξυσαν, αλλά βίδωσαν πάνω τους και τα στασίδια. Βράσ' τα. Πάντως, ούτε οι εικόνες του τέμπλου είναι της γνωστής βυζαντινής σχολής με το πολύ χρυσό και τα σκούρα χρώματα και τα αποστεωμένα πρόσωπα. Πολύ έντονα τα χρώματα πολύ ζωντανά, πολύ όμορφα.

Χρειάζεται να γίνει παρέμβαση. Να ξυθεί ο σοβάς και να εμφανιστεί η ιστόρηση σε όλο της το μεγαλείο. Πιστεύω πως το αποτέλεσμα θα είναι εξαιρετικό. Αρκεί να ενδιαφερθούν οι αρμόδιες υπηρεσίες.

Τη μέρα που πήγαμε στο χωριό υπήρχε κι ένας (Γερμανός, σύμφωνα με όσα μας είπαν οι κάτοικοι, από τα Μαύρα Δάση) καλλιτέχνης που, εμπνευσμένος από το μύθο( ; ) της Λυγερής, σκάλιζε με αλυσοπρίονα μια γέρικη βαλανιδιά δίπλα στην πλατεία. Θα έφτιαχνε το πρόσωπο της κοπέλας, αλλά και το γουρούνι (που κι αυτό έχει το ρόλο του στην ιστορία) σύμφωνα με το σκίτσο που είχε φτιάξει. Ακόμα ήταν κάπου στη μέση, η μορφή της κοπέλας είχε αρχίσει να διακρίνεται, αλλά είχε δουλειά ακόμα. Το πρόβλημα ήταν με τα καρφιά που ήταν κρυμμένα στον κορμό. Κάθε λίγο σκάλωνε το αλυσοπρίονο, άντε να βγει το καρφί για να συνεχίσει. Όμως, μια σε καρφί, δεύτερη σε καρφί, πάει η αλυσίδα. Έτσι όποιος είχε αλυσοπρίονο το έφερνε για να συνεχιστεί η δουλειά!

Το χωριό έχει και ενδιαφέροντα κτίρια, παλιά και καινούρια, έτσι που μια βόλτα στους δρόμους του έχει κι αυτή να δώσει στον επισκέπτη.

Κατεβαίνοντας απ' το χωριό η θέα είναι υπέροχη. Μπροστά σου απλώνεται ο κόλπος του Αδραμμυτιού με τον κάβο- μπαμπά στη μια και τον Μόλυβο απ' την άλλη. Όπως μας είπε κι ο "ξεναγός" μας δε, και περιγράφει κι ο τοπικός σύλλογος στην ιστοσελίδα του υπάρχουν κι άλλες όμορφες παραλίες ένα γύρω. Όπως αυτή του κάμπου και της Αρχαίας Άντισσας (που τελικά μας έπεσε μακρυά και δεν πήγαμε μέχρις εκεί). Στον κάμπο ο δρόμος περνάει μέσα από την αμμουδιά και θυμίζει κάτι από έρημο. Η Μαρία μου ζήταγε να σταματήσω, αλλά εγώ πού. Δεν ήμουνα καθόλου σίγουρος πως θα μπορούσε το αυτοκίνητο να ξεκινήσει ξανά. Έτσι το έφτασα μέχρι την άκρη για να σταματήσω για μπάνιο. Εύκολο είναι να ρισκάρεις σε τέτοιες περιοχές;