Νομοθετήματα

Το σημερινό σημείωμα έχει να κάνει με τα διαδικαστικά της νομοθεσίας. Βέβαια, νομικός δεν είμαι, όσα ξέρω είναι κυρίως από όσα έμαθα τόσα χρόνια, αλλά δεν νομίζω να πέφτω κάπου έξω. Αν πάντως κάποιος θαρρεί πως δεν είναι σωστά όλα (ή κάποια από) τα παρακάτω, ευχαρίστως να δεχτώ τη διόρθωση. Αλλά αυτά είναι οι βασικοί κανόνες λειτουργίας. Κι αν οι βασικοί κανόνες ερμηνεύονται ανάλογα πώς βολεύει κάθε φορά, τότε υπάρχει χοντρό πρόβλημα. και τα σχετικά παραδείγματα είναι πολλά, αλλά τελικά μάλλον δεν προλαβαίνω να ολοκληρώσω σήμερα. Έτσι, θα αναφέρω σήμερα το γενικό πλαίσιο, τα γνωστά πράγματα αλλά μάλλον όχι αυτονόητα, και σε επόμενο θα προχωρήσω στο τι γίνεται στην πράξη, πώς έχουν γίνει όλα σούπα, παίρνοντας αφορμή απ' αυτά που συμβαίνουν σ' έναν τομέα που τον ξέρω καλά, μιας κι ασχολιέμαι καθημερινά μαζί του, τον τομέα της εκπαίδευσης (την Παιδεία την ξεχνάμε, μόνο στον τίτλο του υπουργείου μας υπάρχει:) ). Ελπίζω μόνο, αυτό το επόμενο να το γράψω αυτές τις μέρες και να μην μείνει στο μυαλό μου για το μέλλον.

Χρόνια τώρα ξέραμε πως και οι νόμοι έχουν μια ιεράρχηση. Όταν λέμε νομοθεσία, εννοούμε βασικά τους νόμους που ψηφίζει η βουλή. Αυτή έχει σύμφωνα με το σύνταγμα τη νομοθετική εξουσία. Έστω κι αν υπάρχει βιομηχανία ψήφισης νόμων έστω κι αν έχει αποδειχθεί ότι οι βουλευτές ψηφίζουν ό,τι τους φέρουν χωρίς να το έχουν διαβάσει και χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς ψηφίζουν. Γι' αυτό και υπάρχουν τροπολογίες επί τροπολογιών για να φτιάξουν οι κυβερνώντες (η κυβέρνηση, που όμως εφαρμόζει τις "οδηγίες" των τεχνοκρατών, είτε τρόικα τους πούμε, είτε ειδικούς ή όπως αλλιώς θέλουμε) τους νόμους έτσι όπως θέλουν. Γιατί όπως τη δημιουργία νόμων την έχουν κάνει βιομηχανία, έχουν χάσει το λογαριασμό. Η εκτελεστική εξουσία, δηλαδή η κυβέρνηση, έχει πάρει το πάνω χέρι και φτιάχνει τους νόμους στα μέτρα της.

Την διάκριση των εξουσιών σε την προβλέπει το σύνταγμα, δεν τα λέω εγώ ή κάποιος που έτσι του αρέσει. Είναι απ' τα βασικά της αστικής (τουλάχιστον) δημοκρατίας κι αυτό προβλέπεται στα συντάγματα των περισσότερων κρατών. Έτσι που κι αυτοί που είναι στην εξουσία, να μην είναι απόλυτοι κυρίαρχοι, αλλά να έχουν έναν κάποιο έλεγχο μεταξύ τους. Κι απ' ότι ακούγεται, σε κάποιες χώρες αυτό παίζει. Δηλαδή η κυβέρνηση δεν κάνει ό,τι θέλει, πολύ περισσότερο που υπάρχουν χώρες που η κυβέρνηση δεν ανήκει στο κόμμα που έχει την πλειοψηφία στη βουλή κι εκεί είναι που έχει ενδιαφέρον το παιχνίδι. Αλλά ας επιστρέψουμε στα δικά μας.

Μιας και στην Ελλάδα η εκτελεστική έχει υποκαταστήσει την νομοθετική εξουσία (και τα τελευταία χρόνια αυτό έχει γίνει πλήρως) ξεχνάει πως υπάρχουν και κάποια πράγματα που πρέπει να τηρούνται για να είναι νομότυπα τα πράγματα και να μην υπάρχει περίπτωση με προσφυγή στην τρίτη εξουσία, τη δικαστική (γιατί υπάρχει κι αυτή). Ας δούμε τα υπόλοιπα της νομοθετικής πυραμίδας:

Εν αρχή, λοιπόν, ην ο νόμος. Ο νόμος που καθορίζει τα βασικά πράγματα για ένα (και μόνο ένα) θέμα. Το ότι σήμερα οι νόμοι είναι πολυνόμοι, δηλαδή σ' ένα νομοθέτημα πολλά και άσχετα θέματα, είναι ένα (άλλο) πρόβλημα. Έχουμε πήξει τελευταία στα πολυνομοσχέδια (που όταν ψηφιστούνε, γίνονται αυτό που λέω πολυνόμοι). Σάματις είναι δύσκολο να έρθουν κανονικά τόσοι νόμοι όσοι και τα θέματα που ρυθμίζουν. Υπογράφει από κάτω το μισό (και περισσότερο) υπουργικό συμβούλιο. Αλλά αν τα φέρουν χώρια, μόνιμα δεν προλαβαίνουν. Μόνιμα υπάρχει πίεση χρόνου. Οι αποφάσεις πρέπει να παρθούν ΤΩΡΑ. Και πάντα οι "αποφάσεις" είναι ζόρικες και σε βάρος των πολλών (και υπέρ των λίγων). Κι αν ερχόντουσαν χωριστά, θα κουβεντιάζονταν αναλυτικά κι άρα θα μαθαίνανε τι λένε κι οι βουλευτές που τα ψηφίζουν αλλά κι εμείς που θα τα φορτωθούμε.

Κι όμως. Για την περίπτωση που είναι κάτι επείγον, υπάρχει πρόβλεψη να εφαρμοστεί ένας νόμος απ' την κυβέρνηση και να ψηφιστεί (αν ψηφιστεί, υποτίθεται) μέσα σε τρεις μήνες. Πράξη νομοθετικού περιεχομένου λέγεται (ΠΝΠ) κι υπογράφεται απ' ολόκληρη την κυβέρνηση. Και το έχουν κάνει κάμποσες φορές τελευταία. Αλλά και πάλι, το τρίμηνο δεν τους φτάνει για να το φέρουν στη βουλή, και τρέχουνε συνήθως, χώρια που πάλι τα φέρνουν σε μεγάλα πακέτα και χωρίς πολλές κουβέντες (κατεπείγον το λένε). Και μάλιστα να τις φτιάχνουνε τη μια μετά την άλλη. Αλλά ας πάμε στα επόμενα νομοθετήματα.

Επόμενο είναι το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ). Τι είν' αυτό; ρυθμίσεις που φτιάχνονται μετά από εξουσιοδότηση των νόμων και έχουν την ισχύ νόμων. Τις φτιάχνει το κάθε υπουργείο, τις μαζεύει και τις στέλνει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να τις υπογράψει. Πριν γίνει αυτό όμως, το κάθε ΠΔ περνάει από έλεγχο από τμήματα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣΤΕ). Με τον τρόπο αυτόν, είναι ελεγμένα και δεν μπορεί να περιλαμβάνουν πράγματα αντίθετα με τους νόμους (ή να τροποποιούν νόμους).

Μετά απ' τα ΠΔ έχουμε κι άλλη δυνατότητα για ρυθμίσεις απ' την κυβέρνηση. Είναι οι υπουργικές αποφάσεις (ΥΑ). Που κι αυτές έχουν νομοθετική ισχύ. Βέβαια, η κάθε ΥΑ πρέπει να αναφέρει με βάση ποιους νόμους φτιάχνεται, πού στηρίζεται και πού πατάει. Είναι ένα κατεβατό με αναφορά σε νόμους και ΠΔ αλλά και παλιότερες ΥΑ που προβλέπουν τη δυνατότητα να βγάλει μια απόφαση ο υπουργός. Συνήθως, η τελευταία διάταξη που αναφέρεται είναι η κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των υπουργών και των υφυπουργών ενός υπουργείου. Αν τώρα η συγκεκριμένη απόφαση έχει να κάνει με θέματα παραπάνω από ενός υπουργείου, τότε υπογράφεται Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ).

Αυτοί είναι οι τρόποι για να υπάρχει νομοθέτηση. Ό,τι άλλο είναι απλά έγγραφα, εγκύκλιοι κλπ που δεν είναι νόμοι, άσχετα αν κι αυτά μας βασανίζουν :) Τα νομοθετήματα, για να ξεκινήσουν να ισχύουν πρέπει να δημοσιευτούν σε Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης (ΦΕΚ). Χωρίς δημοσίευση σε ΦΕΚ τίποτα δεν ισχύει. Τα ΦΕΚ είναι κατηγοριοποιημένα: Οι νόμοι και τα ΠΔ δημοσιεύονται σ' αυτό που χαρακτηρίζεται σαν τεύχος Α, ενώ οι ΥΑ σε τεύχος Β. (Υπάρχουν κι άλλα τεύχη, αλλά για άλλα θέματα). Τα τεύχη δεν είναι σαν τα τεύχη ενός περιοδικού. Δεν βγαίνει πρώτα το Α και μετά το Β κλπ. Πάνε παράλληλα, και ξεχωρίζονται ανάλογα με τα νούμερά τους και τη χρονιά. Η πλήρης αναφορά ενός ΠΔ π.χ θέλει τον αριθμό του, την χρονιά του, αλλά και τον αριθμό του ΦΕΚ στο οποίο δημοσιεύτηκε. Για τους νόμους δεν ισχύει κάτι τέτοιο, όχι γιατί μπαίνουν σε ισχύ χωρίς δημοσίευση αλλά γιατί η αρίθμησή τους γίνεται συνεχόμενα. Βασικά υπάρχουν 3 - 4 αριθμήσεις απ' τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, ανάλογα με τις καταστάσεις, η τελευταία αρχή έγινε με τη μεταπολίτευση.

Κι ενώ υπάρχουν όλες αυτές οι δυνατότητες, οι κυβερνώντες έχουν χάσει τη μπάλα και βγάζουν σκέτα "έγγραφα". Χαρτιά χωρίς καμιά νομικά ισχύ που μας ζητάνε να τα εφαρμόσουμε. Βέβαια, θα μπορούσε κάποιος να πει πως αυτό γίνεται γιατί δεν υπάρχει η γνώση σ' αυτούς που νομοθετούν. Μα τότε γιατί τους έχουν και τους πληρώνουν τους τόσους τους συμβούλους; Αν δεν μπορούν να βάλουν σε μια σειρά αυτά τα βασικά και τυπικά, πώς να περιμένουμε να γίνει κάτι με τα ουσιώδη που θέλουν και κόπο. Αλλά πολλά έγραψα σήμερα. Ας σταματήσω εδώ κι η συνέχεια στο (ή σε) επόμενο...