Παπαδάκια - στεφάνια στις κηδείες

τη λειτουργία κάθε φορά εκτός απ' τον παπά, τον καντηλανάφτη και τον ψάλτη (μ' αυτή τη σειρά) απαραίτητα είναι και τα παπαδάκια, τα παιδιά που κρατάνε τα εξαπτέρυγα ντυμένα με ειδική στολή που μοιάζει με του διάκου. Εξαπτέρυγα λέμε συνήθως, αλλά το σετ αποτελείται από μια πεντάδα που περιλαμβάνει δυο κεριά σε ειδικό κηροπήγιο (ή φανάρια αν πρόκειται να βγουν σε εξωτερικό χώρο όπως στη φωτογραφία) δυο εξαπτέρυγα κι έναν σταυρό στη μέση (στην εκκλησία μέσα είναι με συμμετρική διάταξη αλλά σε ευθεία). Αν δεν βρεθεί πεντάδα τότε φεύγουν τα εξαπτέρυγα πρώτα, η μια λαμπάδα ύστερα κι ο σταυρός μετά. Αν δεν βρεθεί ούτε ένας να κρατήσει τη μια λαμπάδα που έμεινε την κρατάει ο καντηλανάφτης.

Μηχανή του κιμά

Αυτή στη φωτογραφία είναι μια μηχανή του κιμά νούμερο 5. Υπήρχαν κι άλλα νούμερα, αλλά αυτή ήταν η πιο συνηθισμένη. Έχει δουλέψει πολύ, όχι μόνο για να κόψει κιμά (κάτι που δεν ήταν η κύρια δουλειά της στο χωριό) αλλά και για να φτιάχνει και κουλουράκια και μπισκότα όπως επίσης για να αλέθονται διάφορα υλικά την εποχή που δεν υπήρχαν τα διάφορα μούλτι (πολυκόπτες). Την είχε η μάνα μου και τη δάνειζε στο μισό χωριό!

Η βόλτα (Πλαγιά - Τρύγονας)

Σ΄ όλη τη δεκαετία του 60 και του 70 αλλά και στις αρχές της δεκαετίας του 80 ήταν καθιερωμένο με το που άνοιγε η μέρα,κάθε που σουρούπωνε ν' αρχίζει ο κόσμος να περπατάει, να βγαίνει για βόλτα. Και μπορεί να λέω στον τίτλο (ή παρακάτω) για την βόλτα που γινόταν ανάμεσα Πλαγιά και Τρύγονα, αλλά αντίστοιχη βόλτα υπήρχε και στη Μυτιλήνη (που θα τα πούμε σε επόμενο) και στο Πλωμάρι. Από τα μέρη που ξέρω και που περπάτησα δηλαδή, γιατί προφανώς κάτι παρόμοιο θα γινόταν και σε άλλα μέρη. Δεν ξέρω πότε σταμάτησε αυτή η συνήθεια, Στο Πλωμάρι ένας απόηχος υπάρχει ακόμα και το καλοκαίρι κλείνει ο δρόμος για τα αυτοκίνητα απ' τις 9 το βράδυ μέχρι τα μεσάνυχτα.

Ο τελάλης του χωριού και μικρομεταφορές

Όταν στο χωριό χρειαζόταν να γίνει κάποια ανακοίνωση επιστρατευόταν ο ντελάλης. Αυτός ήταν συνήθως "η Φανάρα", ένας άνθρωπος πούκανε διάφορες δουλειές του ποδαριού μεταξύ άλλων και τον νεκροθάφτη. Γύριζε στο χωριό και φώναζε το νέο που ήταν ή κάποιο ζώο που χάθηκε ή κάποια ανακοίνωση της δημόσιας ζωής π.χ. πως θάρθουν για να μπολιάσουν τα γαϊδούρια ή να μαζευτούν οι κότες από τους δρόμους κι άλλα τέτοια. Επίσης ενημέρωνε για προγραμματισμένες δημοπρασίες (ικάντι) που θα γίνονταν και εκφωνούσε τις τιμές: άλλες ήταν για να πουληθούν ζώα που βρέθηκαν αδέσποτα σε ξένα κτήματα κι έκαναν ζημιά οπότε από το τίμημα θ' αποζημιωνόταν ο ιδιοκτήτης. Και συνήθως ήταν γνωστό ποιοανού ήταν το ζώο αλλά τον συνέφερε να το πάρει στον πλειστηριασμό παρά να μπλέξει που το άφησε και γύρναγε μόνο του. Άλλες φορές ήταν για τα κτήματα που είχαν το σχολείο ή η εκκλησία, να βρεθεί ενοικιαστής. Ή ποιος θ' αναλάβει να μαζεύει σκουπίδια και τέτοια.

Τουαλέτα

Η τουαλέτα στο χωριό τη δεκαετία του εξήντα ήταν πολυτέλεια. Μπορεί εμείς (αλλά κι ο παππούς μου) να είχαμε αλλά πολλά σπίτια (ειδικά στη γειτονιά μας) δεν είχαν τέτοιο χώρο κι έτσι οι ένοικοί τους χρησιμοποιούσαν μέρη που δεν θα τους έβλεπαν. Κι ένα τέτοιο μέρος ήταν το πίσω μέρος του σπιτιού μας. Τότε εκεί υπήρχε ένα σπίτι που οι ιδιοκτήτες του έμεναν αλλού (στις Μηλιές) και σπάνια ερχόντουσαν (αυτό το σπίτι πήγε τσάμπα, ελάχιστα κατοικήθηκε κι ο σεισμός του 2016 τούχει κάνει μεγάλες ζημιές και δεν ξέρω αν κάποια στιγμή πέσει πάνω στο δικό μου) ενώ από το δικό μας είχε μόνο ένα μικρό παράθυρο. Ένα υπόλειμμα τοίχου που έχει ξεμείνει από κάποιο σπίτι που υπήρχε πολλά χρόνια πριν πρόσφερε τέλεια κάλυψη. Κι έτσι το μέρος είχε μεταβληθεί σε "μέρος"!

Μπάνιο στο σπίτι

Έχω πει πώς έμαθα μπάνιο στη θάλασσα αλλά να μιλήσουμε και για το μπάνιο του σπιτιού. Και βέβαια όταν λέμε μπάνιο, πολλές φορές εννοούμε το μπανιάρισμα γιατί για το χώρο που συνηθίζεται να λέμε "μπάνιο" και που περιλαμβάνει και την τουαλέτα, θα τα πούμε στο επόμενο. Και βέβαια μιλάμε για τα παλιά χρόνια, τη δεκαετία του 60, άντε και του 70. Τότε λοιπόν το να πλυθεί κανείς στο χωριό ήταν μεγάλη πολυτέλεια. Γιατί καταρχάς ήταν δύσκολο να έχει ζεστό νερό. Αλλά κι όταν τα ζέσταινε, πώς θα το έριχνε πάνω του. Κάποιος έπρεπε να τον βοηθήσει. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ' την αρχή.

Σύγχρονα ελαιοτριβεία

Πάμε τώρα σε ένα σύγχρονο ελαιοτριβείο. Αφού περιέγραψα πώς ήταν τα ελαιοτριβεία παλιά πρέπει να γράψω και για τις εξελίξεις. Η περιγραφή θα είναι για ένα της Ελαιουργίας Πρωτούλη που λειτουργεί στην περιοχή του χωριού, στον Τρύγονα και που καλύπτει τις ανάγκες που παλιότερα κάλυπταν πεντέξι εργοστάσια. Τώρα πια με πολύ λιγότερο προσωπικό, πολύ πιο ξεκούραστα και πολύ (μα πολύ) πιο αποτελεσματικά σε ποιότητα αλλά και σε απόδοση (στην αρχή, αυτού του τύπου τα μηχανήματα είχαν πρόβλημα μ’ αυτό, τώρα ξεπεράστηκε κι αυτό).