Σύνορα

Πίσω, ανάμεσα στο έντονο πράσινο, είναι το ποτάμι, ο Έβρος. Στο βάθος η Τουρκία. Στη δεύτερη φωτογραφία φαίνεται και το ποτάμι, το σύνορο.

Πολλές φορές όταν ήμουνα στον Έβρο οι ντόπιοι συζητούσαν πως είναι πάνω στα σύνορα και γι' αυτό παραπονιόντουσαν κιόλας και ζητούσαν ενισχύσεις. Γιατί τους χώριζε ένα ποτάμι μόνο απ' τους Τούρκους που πολλές φορές τους βλέπαμε από μακρυά. Σύνορα υπήρχαν κι απ' τη Βουλγαρία μεριά, κι εκεί τα πράγματα δεν ήταν τόσο ξεκάθαρα που ακριβώς υπάρχει το όριο. Σε τακτές αποστάσεις υπήρχαν κάτι τσιμεντένιες πυραμίδες για να δείχνουν πως από δω περνάνε τα σύνορα, αλλά τίποτα δεν υπήρχε που να απαγορεύει σε κάποιον να στέκεται από τη μια ή την άλλη πλευρά. Άνετα μπορούσες να παρανομήσεις πατώντας "ξένο έδαφος".

Σύνορα Σλοβακίας - Αυστρίας. Το τελωνείο έχει ξεμείνει, αλλά κανένας δεν σταματάει.

Όταν βρέθηκα στο εξωτερικό τα σύνορα ήταν ακόμα πιο δύσκολο να τα διακρίνει κανείς. Μια ταμπέλα δίπλα στο δρόμο έδειχνε πως άλλαξες χώρα (και τα μηνύματα καλωσορίσματος στο κινητό). Σε κάποιους δρόμους υπήρχαν τα παλιά τελωνεία (όπως στην παραπάνω φωτογραφία) αλλά τίποτα δεν λειτουργούσε εκεί (εκτός ίσως από κάναν δειγματοληπτικό έλεγχο σε καμιά νταλίκα). Για την ιστορία, η παραπάνω φωτογραφία είναι στα σύνορα Σλοβακίας - Αυστρίας, εκεί που μέχρι πριν 25 χρόνια ήταν απ' τα πιο δύσκολα περάσματα συνόρων στην Ευρώπη.

Το πιο ωραίο όμως σύνορο που είδα είναι αυτό της φωτογραφίας που δυστυχώς δεν φαίνεται και πολύ καλά αφενός μεν γιατί η φωτογραφία είναι τραβηγμένη μέσα απ' το παράθυρο του αυτοκινήτου (εν κινήσει) κι αφετέρου γιατί ήταν σούρουπο. Όλοι οι κακοί παράγοντες δηλαδή. Ας την αναλύσω λοιπόν. Εν πρώτοις να διευκρινίσω πως είναι τα σύνορα Σλοβενίας - Κροατίας, λίγες μόλις μετά την ένταξη της δεύτερης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάποτε οι δυο χώρες δεν είχαν σύνορα. Ήταν μέλη της Γιουγκοσλαβίας. Αλλά περάσαν οι καιροί και χωρίστηκαν. Κι έπρεπε να φτιαχτούν σύνορα. Που μπορεί και να υπήρχαν θεωρητικά αλλά ποιος νοιαζόταν γι' αυτά. Συνήθως, σε τέτοιες περιπτώσεις ένα ποτάμι (όπως ο Έβρος που λέγαμε) βολεύει να ονομαστεί σύνορο μιας και εύκολα ξεχωρίζει. Το βλέπουμε και στην Ελλάδα που ένα ποτάμι διαλέγεται για αν χωρίσει περιφέρειες, νομούς (εντάξει, αυτούς τους καταργήσαμε) ή δήμους κλπ.

Από το κάστρο του Μολύβου. Απέναντι το βουνό είναι τούρκικο.

Όταν μια χώρα είναι ενιαία, δεν καταλαβαίνει και πολύ από τέτοια τυπικά σύνορα. Κλασικό παράδειγμα τα Τριπόταμα (Αχαΐας) που τα σπίτια τους είναι και στους νομούς Ηλείας και Αρκαδίας, αλλά δεν υπάρχει διαχωρισμός, όλοι ψηφίζουν για την Αχαΐα στις εκλογές. Το δύσκολο είναι όταν επέλθει ο διαμελισμός. Τότε ο καθένας θυμάται πως είναι (ή τον αναγκάζουν να είναι) απ' τη μια μεριά των συνόρων.

Όπως στην Σλοβένσκα, το χωριουδάκι που λέγαμε πάνω στα σύνορα. Που προφανώς κάποτε ήταν ένα, κι έτσι υπήρχαν δρόμοι που πέρναγαν απ' τη μια μεριά του ποταμού (ο θεός να το κάνει ποτάμι, ένα ρέμα κι αυτό ξερό) στην άλλη. Και γεφυράκια για τους πεζούς. Τι έγινε όταν χώρισαν τα τσανάκια τους οι Σλοβένοι απ' τους Κροάτες; Οι δρόμοι κόπηκαν αλλά ευτυχώς, τα γεφυράκια μείνανε. Απλά μπήκαν κάποιες ζαρντινιέρες για να δείχνουν μέχρι πού μπορούν να πάνε (νόμιμα) οι κάτοικοι κι έναν αστυνομικό να κόβει βόλτες για να μην επιτρέπει να πάνε παράνομα! Τα σπίτια απέναντι - απέναντι, οι παλιοί γείτονες να βλέπονται μόνο από μακριά. Και με πινακίδα προειδοποίησης πως έφτασες στα σύνορα (η πινακίδα αυτό λέει: "Προσοχή, εθνικά σύνορα", μεταφράζει ο γκούγκλης.

Μπαίνοντας στη Γερμανία απ' την Αυστρία, σ' ένα απ' τα πολλά σημεία εισόδου (Α! να σημειώσω πως ο δρόμος Ίνσμπρουκ - Σάλτσμπρουγκ, που κι οι δυο είναι αυστριακές πόλεις, περνάει από τη Γερμανία!). Κι εδώ ένα ποτάμι είναι το σύνορο, αλλά μετά τη γέφυρα μόνο από μια ταμπέλα που δείχνει τα όρια ταχύτητας στη νέα χώρα το καταλαβαίνεις..

Βέβαια, τώρα που είναι κι οι δυο χώρες ξανά στην ίδια οικογένεια (την ΕΕ αυτή τη φορά) πάλι άχρηστα είναι τα σύνορα (απλά η ένταξη της Κροατίας τότε ήταν πρόσφατη, μόλις δέκα ημερών και δεν το είχαν πολυνιώσει)!

Άλλη μια γέφυρα. Αυτή των Κήπων. Πάλι ελληνοτουρκικά σύνορα. Μόνο που σ' αυτή τη γέφυρα δεν είναι εύκολο να πλησιάσει κάποιος αν δεν έχει περάσει όλους τους απαραίτητους ελέγχους.

Κι άλλη μια συνοριακή πόλη. Η Αίνος. Μπροστά της κυλάει ο Έβρος που ανήκει στην Ελλάδα. Έτσι η πόλη τελειώνει στην προκυμαία (εντάξει, έχουν και κάποιες βαρκούλες, αλλά δεν μπορούν να φτάσουν πολύ μακρυά).

Κι όμως βρήκα φωτογραφία μας ακριβώς δίπλα στο ποτάμι - σύνορο, τον Έβρο.