Τ(ρ)όποι Λατρείας

Το σημερινό σημείωμα το είχα στο νου μου να το γράψω από πολύν καιρό. Ο τίτλος που είχα δώσει ήταν "Χώροι Λατρείας". Τον είχα βάλει κι έμενε κι αυτός στον αέρα, κάποια στιγμή να βρεθεί η διάθεση για εξομολογήσεις (γιατί βασικά έτσι ήταν το σχέδιο). Στις αρχές του μήνα όμως είδα τον τίτλο "Τ(ρ)όποι Λατρείας" για μια φωτογραφική έκθεση που υπήρχε στο μουσείο Μπενάκη. Η έκθεση ήταν να τελειώσει στις 10 του μήνα αλλά είχε ήδη από τότε δοθεί παράταση μέχρι αύριο. Τώρα που κάθομαι και γράφω είναι μάλλον αργά για να το προτείνω για επίσκεψη. Κι όμως είναι μια καταπληκτική δουλειά που πολύ θα μ' άρεσε να την είχα κάνει κι εγώ.

Εν συντομία: Ο Τάσος Βρεττός βρέθηκε κάποια στιγμή από σπόντα σε κάποιον απ' τους αυτοσχέδιους χώρους λατρείας που φτιάχνουν οι μετανάστες που βρίσκονται και δουλεύουν στην Αττική. Είτε στην Αθήνα, είτε στα χωράφια ένα γύρω. Ας πούμε, ένας τέτοιος χώρος (που τον είχε επισκεφτεί ο Βρεττός) είναι και το ινδουιστικό Άσραμ που θέλαμε να επισκεφτούμε με το σχολείο μου το 2013 και μας την πέσανε και μας προγκήξανε (όχι οι ινδουιστές βέβαια). Και ξεκινώντας απ' αυτόν τον έναν, τους έκανε  44! Που όχι μόνο τους επισκέφτηκε, αλλά ζήτησε την άδεια απ' τον αρμόδιο για τη λειτουργία του κάθε χώρου και τους φωτογράφισε, συνήθως την ώρα της τέλεσης των θρησκευτικών καθηκόντων τους. Επιπλέον, ηχογράφησε και ψαλμωδίες. Η έκθεση περιείχε πάνω από 400 φωτογραφίες, χωρισμένες σε ομάδες κατά χώρο απ' τον οποίο τις είχε πάρει. Μαζί υπήρχε και ένα φυλλάδιο με πληροφορίες για το χώρο αλλά και ηχητικό απ' την ηχογράφηση αλλά προσαρμοσμένη σε μουσική (κι η οποία υπήρχε και σε σι-ντι που το αγόρασα κι έχω κι ένα ηχητικό αναμνηστικό :)

Τι θρησκείες είχε παρακολουθήσει; Κάθε είδους. Από ορθόδοξους χριστιανούς που όμως δεν ανήκουν στην Εκκλησία της Ελλάδας (π.χ. Ιρακινούς), καθολικούς, διαμαρτυρόμενους, κόπτες, μουσουλμάνους διάφορους και ινδουιστές. Όλες οι θρησκείες όμως από εκτός Ελλάδας πιστούς. Άλλοι χώροι είναι επίσημοι (π.χ. Κόπτες) κι άλλες τελείως ανεπίσημοι που τους ξέρουν οι πιστοί μόνο που μπορεί να είναι μετρημένοι στα δάχτυλα ή εκατοντάδες.

Όπως έχω πει κι άλλη φορά εγώ θρήσκος δεν είμαι. Όμως αυτό δεν σημαίνει πως δεν σέβομαι τους χώρους λατρείας όλων των θρησκειών. Έχω επισκεφτεί διαφορετικών θρησκειών χώρους (ορθόδοξους, δυτικούς, μουσουλμανικούς και εβραϊκούς) πάντα ακολουθώντας τις οδηγίες των υπεύθυνων, ενώ κάποιες ελάχιστες φορές βρέθηκα την ώρα της προσευχής. Το μόνο που δεν συμφωνώ ποτέ είναι να πληρώσω για να μπω. Όταν αυτοί που έχουν το χώρο από χώρο λατρείας τον πουλάνε για τους διάφορους επισκέπτες προτιμώ να μην μπω. Μόνο στην Πίζα θυμάμαι να πλήρωσα! Αντίθετα, στο Λονδίνο π.χ. δεν δέχτηκα να πληρώσω (αλλά δεν το 'παιξα και πως πάω να προσευχηθώ για να μπω από δίπλα) κι έτσι, ούτε τον Άγιο Παύλο είδα από μέσα, ούτε το περίφημο Γουεστμίνστερ. Δεν πειράζει.

Απ' τις συγκλονιστικότερες στιγμές της ζωής μου ήταν η επίσκεψη στο Σελιμιγιέ Τζαμί στην Αδριανούπολη. Που ήταν μάλλον η πρώτη φορά που έμπαινα σε μη ορθόδοξο χώρο αλλά δεν ήταν αυτός ο λόγος αλλά η γνωριμία με το Ριζά. Πάντως, μπήκα μέσα με τον ίδιο σεβασμό στο χώρο με το οποίο είχα μπει παλιότερα στα μοναστήρια π.χ. στα Μετέωρα. Κι όπως στη μια μου είπαν ξέρεις, πρέπει να βάλεις αυτή τη μαντίλα από πάνω για να μπεις μέσα, στην άλλη μου είπαν πως πρέπει να είμαι ξυπόλητος. Στη συναγωγή που είχα πάει στην Κρακοβία (α, θαρρώ κι εκεί είχα δώσει 1€) έπρεπε να βάλω ένα καπελάκι. Τόβαλα. Αυτό, σε τίποτα δεν σήμαινε για μένα πως προσχώρησα στις απόψεις τους. Κάθε άλλο. Αλλά οι όροι ήταν αυτοί κάθε φορά. Κι ή τους δέχεσαι οπότε και μπαίνεις, ή λες πως δεν συμμορφώνεσαι και φεύγεις χωρίς να δεις το εσωτερικό. Απλά πράγματα.