Πόσο απαραίτητα είναι τα φροντιστήρια;

Το σημερινό θέμα μου γράφεται με αφορμή τα θέματα μαθηματικών γενικής παιδείας που δόθηκαν πριν λίγες μέρες στους υποψήφιους των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων. Αλλά στην αρχή μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν. Το σημερινό σύστημα το έχω γνωρίσει απ' την αρχή του, το 1999 που εξετάστηκαν οι μαθητές της Β' και στο σύνολο των μαθημάτων. Οι εξετάσεις αυτές ήταν κατά κύριο λόγο προαγωγικές, είχαν δηλαδή σαν στόχο να φανούν ποιοι μαθητές θα πέρναγαν στην επόμενη τάξη και ποιοι όχι. Τον επόμενο χρόνο οι ίδιοι μαθητές έδωσαν πανελλήνιες εξετάσεις στη Γ'. Αυτές όμως οι εξετάσεις είχαν διπλό σκοπό: αφενός μεν να κρίνουν ποιοι είναι κατάλληλοι για να έχουν απολυτήριο Λυκείου αφενός αλλά και ποιοι είναι καλύτεροι απ' τους άλλους ώστε να περάσουν σε σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αφετέρου. Αυτός ο διπλός ρόλος διατηρήθηκε και αργότερα όταν καταργήθηκαν οι εξετάσεις της Β' κι έμειναν μόνο αυτές της Γ'

Το γεγονός αυτό, της διπλής ιδιότητας των  εξετάσεων, που δεν ήταν πρωτόγνωρο για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, είχε κάποιες παράπλευρες συνέπειες. Τα θέματα θα έπρεπε να είναι έτσι ώστε να απευθύνονται στο σύνολο των μαθητών. Να μπορούν να γράψουν όλοι. Όσοι έχουν διαβάσει εννοείται, αλλά δεν θα έπρεπε να είναι εξεζητημένα και θα έπρεπε να αντιστοιχούν στο επίπεδο αυτών που διαπραγματεύεται το σχολικό βιβλίο. Κι αυτό λέγαμε στους μαθητές μας τότε κι αυτό ίσχυε μέχρι κάποια στιγμή.

Από το 2006 περίπου αρχίζουν τα θέματα να ξεφεύγουν απ' το πνεύμα αυτό. Αρχίζουν να γίνονται πιο περίπλοκα αλλά λίγο πολύ ήταν στο πνεύμα των απολυτηρίων. Αλλά λίγο λίγο αλλαγή, έγινε το κακό: τα φετινά θέματα δεν είχαν καμιά σχέση με αυτά που διδάσκουμε εμείς οι μαθηματικοί στο σχολείο. Στην πρόσπάθειά τους οι θεματοδότες να συνδυάσουν σε κάθε θέμα γνώσεις από τα διαφορετικά κεφάλαια του βιβλίου έφτιαξαν θέματα πολύ μακριά απ' αυτά που το ίδιο το βιβλίο έχει και στα οποία ασκείται ο μαθητής κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου. Αυτό συμβαίνει γιατί τα θέματα έχουν να κάνουν περισσότερο με το διαγωνιστικό μέρος του ποιος θα περάσει σε ποια σχολή και λιγότερο με το αξιολογικό ποιος είναι κατάλληλος να είναι απόφοιτος Λυκείου.

Κάποιος καλοπροαίρετος και μη γνώστης των διαδικασιών ίσως πει "και τι έγινε, αφού όλοι οι μαθητές στα ίδια θέματα διαγωνίζονται". Αμ δε. Γιατί το .μάθημα είναι ένα απ' τα τέσσερα που μπορεί να επιλέξει κάποιος μαθητής για να δώσει. Διαλέγει το ένα και τα άλλα τρία τα δίνει στο σχολείο του. Δηλαδή επιλέγει να συμμετέχει στο διαγωνισμό με το συγκεκριμένο τραγούδι, με συγχωρείτε μάθημα. Τα άλλα τρία είναι φυσική, ιστορία και βιολογία. Κι η πράξη λέει πως τις μεν φυσική και ιστορία τις επιλέγουν ελάχιστοι μαθητές σε κάθε σχολείο (1 - 2%) τη βιολογία οι περισσότεροι απ' τους μισούς ενώ τα μαθηματικά κάτι παρακάτω απ' τους μισούς. Κι αυτό γιατί αυτά τα τελευταία είναι απαραίτητο να έχουν εξεταστεί για μια ομάδα σχολών, άρα αποτελεί μονόδρομο για όσους θέλουν να μπουν σε κάποια απ' αυτές (του Ε' πεδίου οι λεγόμενες, δηλ. σχολές οικονομικού προσανατολισμού).

Για να είναι ισότιμος ο διαγωνισμός για όλους απαιτεί η ποικιλία μαθημάτων να εξετάζονται με ισοδύναμα θέματα. Με ίδιου βαθμού δυσκολίας. Πέρ' απ' αυτό, τα μαθήματα αυτά είναι όλα γενικής παιδείας, απευθύνονται δηλ. σε όλους τους μαθητές ανεξάρτητα απ' τον μελλοντικό προσανατολισμό τους για συνέχιση των σπουδών. Για όσους θέλουν να εντρυφήσουν στις θετικές επιστήμες υπάρχουν και μαθηματικά κατεύθυνσης και φυσική κατεύθυνσης και βιολογία κατεύθυνσης ενώ για τους θεωρητικούς υπάρχει η ιστορία κατεύθυνσης. Δηλαδή για ποιο σύνθετα και ανεβασμένα θέματα υπάρχει πεδίο εφαρμογής και ελέγχου. Το γεγονός όμως της συνύπαρξης παρόμοιων μαθημάτων γενικής παιδείας και εξειδίκευσης θα έπρεπε να δίνει διαφορετικής πολυπλοκότητας θέματα ανάμεσα στα δυο μαθήματα. Γι' αυτούς που παρακολουθούν και το εξειδικευμένο κομμάτι προφανώς το γενικό (θα έπρεπε να) είναι πιο εύκολο απ' αυτούς που δεν έχουν ακούσει κάτι παραπάνω. Άλλη μια ανισότητα στο διαγωνιστικό μέρος δηλαδή.

Δεν φτάνουν αυτά, για τα μαθηματικά γενικής άλλαξε και η κατανομή των μονάδων στη μέση της βαθμολόγησης. Το μάθημα δόθηκε στις 20 και το μεσημέρι συνήθως αρχίζει η δοκιμαστική βαθμολόγηση, οπότε απ' το βράδυ της ίδιας μέρας ή απ' την επόμενη αρχίζει η κανονική. Στις 22 βγαίνει διαφορετική οδηγία. Έτσι, όσοι εξετάστηκαν προφορικά και όσα τετράδια έχουν ήδη διορθωθεί έχουν βαθμολογηθεί αλλιώς ενώ τα υπόλοιπα θα πάνε αλλιώς. Αλαλούμ.

Το πρόβλημα είναι πως όταν στο σχολείο κάνουμε μάθημα, όσο κι αν έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας πως κάποιοι απ' τους μαθητές μα θα δώσουν διαγωνιστικά το μάθημα, εμείς πρέπει να απευθυνθούμε σε όλους. Είτε είναι θεωρητικής είτε θετικής κατεύθυνσης (η τεχνολογική που υπάρχει, δεν διαφοροποιείται πια απ' τη θετική για το είδος των μαθηματικών που κάνει, άρα πάει μαζί μ' αυτήν). Και πρέπει να το καταλάβουν όλοι, ανεξάρτητα από κατεύθυνση αφού είναι μάθημα γενικής παιδείας. Αποτέλεσμα δεν υπάρχει περιθώριο να ανταποκριθεί το μάθημά μου σ' αυτού του είδους τα θέματα. Κι έτσι, τα φροντιστήρια που (σύμφωνα με τις εξαγγελίες Αρσένη όταν παρουσίαζε το καινούριο τότε σύστημα) θα αχρηστεύονταν, γίνονται απαραίτητα για κάποιον που θέλει να δώσει μαθηματικά γενικής παιδείας με αξιώσεις. Μπορεί αυτό να ισχύει και για άλλα μαθήματα, αλλά δεν συμβαίνει σ' αυτό το βαθμό, μιας και τα υπόλοιπα (και ειδικά η ανταγωνιστική βιολογία) είναι μάθημα ανάγνωσης. Μα μου λέει κάποιος φίλος και συνάδελφος, μετά από τόσα χρόνια είναι επόμενο να δυσκολεύουν τα θέματα γιατί αλλιώς θα πέφταμε στα ίδια. Αλλά διαφωνώ. Υπάρχει τέτοια ποικιλία ασκήσεων που δεν είναι αυτό το πρόβλημα.

Βέβαια, και στα μαθηματικά της κατεύθυνσης τα φετινά θέματα ήταν αρκετά ζόρικα. Ακόμα και η Μαθηματική Εταιρία, που οι ανακοινώσεις της κάθε χρόνο μοιάζουν τυποποιημένες "Καλύπτεται μεγάλο μέρος της ύλης - Υπάρχει κλιμάκωση των θεμάτων ως προς τη δυσκολία - Η καλή γνώση της ύλης προηγουμένων τάξεων ήταν απαραίτητη - Τα θέματα ήταν εκτεταμένα και η σωστή διαχείριση του χρόνου από τους υποψηφίους ήταν σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία", ακόμα κι αυτή αναγκάστηκε φέτος να προσθέσει πως "Τα θέματα είναι τα δυσκολότερα των τελευταίων ετών και απαιτούν ειδικές τεχνικές, που ίσως δεν προωθούν την έλξη και την αγάπη των μαθητών στα Μαθηματικά" και πως "προτίθεται να ανοίξει ουσιαστικό διάλογο με μελέτη και διερεύνηση, για το περιεχόμενο και τον τρόπο εξέτασης των Μαθηματικών στις Πανελλήνιες Εξετάσεις για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση". Αλλά τα μαθηματικά αυτά αφορούν κατά βάση υποψήφιους που διαγωνίζονται μεταξύ τους. Εκτός από μια απογοήτευση που θα καλλιεργηθεί και μαι σπέκουλα από τυχόν πτώση των βάσεων, μικρή επίδραση έχει ως προς το διαγωνιστικό μέρος. Τα δύσκολα είναι ως προς το θέμα της απόλυσης, αλλά αυτό δεν είναι σοβαρό το πρόβλημα.

Και ν' απαντήσω και σε ένα ερώτημα: υπάρχουν φροντιστήρια στο εξωτερικό. Σαφώς και ναι είναι η απάντηση (και δεν ακούω παραμύθια πως αυτό είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο - άντε οι παραμυθάδες να βάλουν και μια - δυο χώρες ακόμα, συνήθως το Ισραήλ ή την Ιαπωνία ενώ αν έρθει η κουβένται στην Κύπρο η απάντησή τους είναι πως είναι προέκταση της Ελλάδας άρα δεν μετράει:) ). Όπου υπάρχει ανταγωνισμός, χωράει και η "παράπλευρη βοήθεια"! Και στο Βέλγιο ξέρω (και ιδιαίτερα στους μαθητές για να περάσουν το μάθημα γίνονται!) και στην Αγγλία και στη Γερμανία. Μάλλον πολλές για να είναι "μόνο ελληνικό φαινόμενο".