Αυτοκινητόδρομοι στην Τουρκία

Το 1997 είχαμε πάει βόλτα απ' το Διδυμότειχο που υπηρετούσα στις Καστανιές κι εκεί επισκεφτήκαμε το ελληνικό συνοριακό φυλάκιο. Η επίσκεψη επιτρεπόταν κι όχι μόνο αυτό αλλά μας ξεναγούσαν κιόλας και μας ανέβαζαν και στο πάνω μέρος απ' όπου μπορούσες να δεις ένα μεγάλο μέρος των "απέναντι", της Τουρκίας δηλαδή. Φαινόταν η Αδριανούπολη και πίσω ο μεγάλος αυτοκινητόδρομος που ένωνε (κι ακόμα ενώνει δηλαδή) την Κωνσταντινούπολη με τη Βουλγαρία. Κι ένας δόκιμος που ήταν εκεί, θέλοντας να μειώσει τον "εχθρό" μας είπε πως ναι, είναι ένας μεγάλος δρόμος αυτός που φαίνεται αλλά τους τον έφτιαξαν οι Γερμανοί και για τη χρήση του πληρώνουν διόδια! Δεν ξέρω από ποιο μέρος ήταν το δοκίμι και πού είχε κυκλοφορήσει, αλλά την εποχή εκείνη (και πολλά χρόνια πριν) στην Ελλάδα πληρώναμε διόδια κι ας μην μας είχαν φτιάξει αυτοκινητόδρομους (και στην περίπτωση Κορίνθου - Πατρών ή στα Τέμπη αυτό ισχύει ακόμα και σήμερα, έστω κι αν γίνονται έργα). Κι εμείς που για να πάμε απ' την Αθήνα στο Διδυμότειχο και πληρώναμε και ταλαιπωρούμασταν στο δρόμο γελάγαμε, αλλ' από μέσα μας να μην τον προσβάλουμε.

Λίγο καιρό αργότερα, χρησιμοποίησα το δρόμο αυτόν για τον οποίον ήδη είχα ακούσει πολλά (και καλά). Μάλιστα, στο επόμενο ταξίδι που προγραμμάτιζα να πάω από Κήπους, με προέτρεψε τοπικός τουριστικός πράκτορας που μούδωσε διάφορες πληροφορίες κι έτσι, έτρεξα το πρόγραμμα να προλάβω να περάσω τα σύνορα πριν τη μία που έκλεινε το τελωνείο (για την ακρίβεια έφτασα στη μία παρά 3 - 5 λεπτά) ώστε να πάω Κωνσταντινούπολη απ' αυτόν που ήταν άνετος. Γιατί ήταν πραγματικά εντυπωσιακός δρόμος. Αρκετά ευθεία, χωρίς ανεβοκατεβάσματα, με πάρκιν για ξεκούρασμα σε τακτά διαστήματα κι ό,τι περιλαμβάνει ένας αυτοκινητόδρομος απ' αυτούς που πολλά χρόνια αργότερα συνάντησα στο εξωτερικό (αλλά ακόμα προσπαθούν να γίνουν στην Ελλάδα). Αυτό που ο ελληνικός ΚΟΚ τον χαρακτηρίζει "δρόμο ταχείας κυκλοφορίας", κλειστός, γρήγορος, με διάζωμα στη μέση.

Θυμάμαι πως που έκανε εντύπωση η σήμανση (καλά, γενικότερα η σήμανση ήταν από τότε εξαιρετική, αλλά γι' αυτό σε επόμενο, που θα μιλήσω για τους υπόλοιπους δρόμους). Ας πούμε αυτό που λέμε πως η αριστερή λουρίδα είναι μόνο για προσπέρασμα, το έλεγε με αντίστοιχο σήμα. Κάποια στιγμή βλέπουμε ένα ανεμούριο. Ε, λέω κάπου δω κοντά θα υπάρχει ελικοδρόμιο. Από κει τα ήξερα τ' ανεμούρια εγώ. Αλλ' αργότερα είδαμε κι άλλο. Κι άλλο, ώσπου κάποια στιγμή ήταν δυο, σχετικά κοντά. Τότε συνειδητοποίησα πως τ' ανεμούρια ήταν στις γέφυρες. Κι είχε πολλές αυτός ο δρόμος. Αλλά μιας κι οι γέφυρες ήταν σε ρέματα κι εκεί συνήθως φυσάνε περισσότερο οι αέρηδες, είχε μπει έν' ανεμούριο στη μέση για να προσαρμόζεις την ταχύτητά σου. Κι επειδή ή άλλη γέφυρα ήταν πολύ μακριά, είχαν μπει δυο, ένα στην αρχή κι ένα στο τέλος!

Στους αυτοκινητόδρομους, όντως, πλήρωνες διόδια. Όμως, δεν ήταν μετωπικά κάθε τρεις και λίγο. Έπαιρνες ένα χαρτάκι την ώρα που έμπαινες κι όταν έβγαινες το έδινες και σου έλεγε πόσα χρωστάς. Τότε με εντυπωσίασε, αλλά κάτι ανάλογο είδα πως υπάρχει στην Ιταλία και στη Σερβία στο κομμάτι Νις - Βελιγράδι (και σε κάποιους αυτοκινητόδρομους της Γαλλίας). Πέρυσι, ξαναπήγα. Μπήκα στον αυτοκινητόδρομο αλλά γκισέ γιοκ. Μόνο κάτι περίεργα γράμματα OGS στη μια λουρίδα, HGS στις άλλες. Τι είν' αυτά, δεν κατάλαβα, αλλά και περιθώριο να γυρίσω πίσω δεν υπήρχε. Ούτε και καμιά μπάρα με σταμάτησε. Έτσι πέρασα και μούμεινε η απορία. Το ίδιο έγινε και όταν έβγαινα από τον αυτοκινητόδρομο, που εδώ είχε κάτι φανάρια που άναψαν πορτοκαλί και σφύριξαν. Το ίδιο και στη γέφυρα του Βόσπορου, που είχε διόδιο κι αυτή αλλά σε ένα σημείο μόνο.

Πηγαίνοντας στο ξενοδοχείο το έψαξα. Βρήκα στο σχετικό σάιτ των Τούρκικων Αυτοκινητοδρόμων, και παρόλο που είναι μόνο στα τούρκικα, με τη βοήθεια του γκουγκλομεταφραστή αλλά και άλλων ενημερωτικών σάιτ κατάλαβα τι γίνεται. Τέρμα οι υπάλληλοι. Τέρμα τα μετρητά. Τέρμα η ακινητοποίηση των αυτοκινήτων. Προπληρώνεις και είτε παίρνεις μια συσκευή (OGS - δεν ξέρω από πού) είτε ένα αυτοκόλλητο (HGS - από διάφορα σημεία, το πιο βολικό είναι τα ταχυδρομεία ΡΤΤ) που το βάζεις στο αυτοκίνητο και περνάς ηλεκτρονικά. Αν δεν έχεις ή αν δεν θέλεις να πληρώσεις διόδια πας απ' τους άλλους δρόμους, που δεν έχουν διόδια κι υπάρχουν πάντα ως εναλλακτική λύση (εκτός απ' τη γέφυρα του Βοσπόρου). Κι αυτό έκανα πέρυσι, αφού, βασικά, αν χρησιμοποιούσα 20 χιλιόμετρα αυτοκινητόδρομου, αν όχι.

Έτσι φέτος που ξαναπήγα στην Τουρκία, πρώτη δουλειά με το που βγήκα απ' το βαποράκι ήταν να πάω στο ταχυδρομείο τ' Αϊβαλιού. 35 λίρες απ' τις οποίες οι 5 είναι για το αυτοκόλλητο, κι οι 30 για χρήση, έτσι κι αλλιώς τα διόδια είναι χαμηλά. Μπαίνω στον αυτοκινητόδρομο, βγαίνοντας βλέπω να γράφει υπόλοιπο 24,75. Μου φάνηκε παράξενο, 5 λίρες είναι πολλές. Στο επόμενο κομμάτι μου γράφει κάτι για 33 λίρες υπόλοιπο αλλά τ' ακούω να σφυρίζει. Δίνω μεγαλύτερη προσοχή στα επόμενα περάσματα, πάλι 24,75 γράφει και πάλι σφυρίζει και πάλι πορτοκαλί φωτάκι. Το ίδιο και την τέταρτη φορά που πέρασα. Κι ήταν στο δρόμο του Τσεσμέ που το κόστος ήταν 2,5 λίρες. Δεν έχω καταλάβει γιατί, Ακόμα το ψάχνω. Πάντως, το γκουγκλομεταφραστήρι μου λέει πως η κάτω λέξη πάει να πει κάτι σe απόδραση, διαφυγή. Δηλαδή πως δεν πλήρωσα.