Επιμήκυνση έτους - οι πραγματικοί λόγοι

Μιας και καταπιάστηκα με τα σχολικά τις τελευταίες μέρες,  Ας συνεχίσω και σήμερα, μπας και το ολοκληρώσω και κλείσω και τις σελίδες που κρατώ ανοιχτές για να βλέπω τα λίνκια. Γιατί η πρεμούρα τελευταία για την επιμήκυνση (το γράφω και το ξαναγράφω μπας και το χωνέψω, αυτή η λέξη κάπως περίεργα μου έρχεται, πάντως απ' όλους αυτή χρησιμοποιείται, αφού αυτή δίνει το υπουργείο); Πώς τους ήρθε; Για δυο απλούς λόγους θα έλεγα εγώ που είμαι μακριά μεν από τα υπουργεία, κοντά όμως στα πράγματα: Ο ένας η ανικανότητα των κυβερνώντων και δεύτερον η εκδικητικότητά τους. Ας ξεκαθαρίσω τι εννοώ.

Η κυβερνητική ανικανότητα είναι δεδομένη. Κι όταν λέω κυβερνητική ανικανότητα, αναφέρομαι σε όλο τον διοικητικό μηχανισμό που είναι υπεύθυνος για την καλή λειτουργία του κράτους. Άρα ίσως θα ήταν πιο σωστό να αναφερόμουνα σε κρατική ανικανότητα. Για κάμποσα χρόνια, ακούγαμε πως δεν μπορεί το κράτος να ελέγξει το λαθρεμπόριο καυσίμων που γινόταν με αφορμή τη διαφορετική τιμή του πετρελαίου θέρμανσης (και όχι μόνο). Ποια ήταν η λύση που βρέθηκε; Να αυξηθεί η τιμή στο τελευταίο ώστε αφού θα έχουν όλα την ίδια τιμή, να μην υπάρχει λόγος λαθρεμπορίου. Πονάει κεφάλι; κόβει κεφάλι. Η Σολομώντεια λογική απ' την ανάποδη μεριά και με λίγη κουτοπονηριά μέσα αφού σκεφτόντουσαν πως μ' αυτόν τον τρόπο θα έχουν και παραπάνω έσοδα (να πληρώνουν στο ΔΝΤ). Ποιο ήταν όμως το αποτέλεσμα; Η κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης να πέσει κατακόρυφα, ο κόσμος για να ζεσταθεί (γιατί το χειμώνα χρειάζεται να ζεσταθεί) να καίει ό,τι βρει μπροστά του. Βέβαια, κάποιοι αγόρασαν καινούρια θερμαντικά μέσα (σόμπες, ηλεκτρικά κλπ) άρα μπήκε λίγος ΦΠΑ να αντισταθμίσει τη χασούρα. Αλλά στην ουσία, απ' όλη αυτή την ιστορία η κυβέρνηση (ή το κράτος) είναι χαμένη αφού και αρνητικές εντυπώσεις δημιουργήθηκαν και απώλειες εσόδων υπήρξαν (πόσο μάλλον που με την επιδότηση που δόθηκε, η όποια αύξηση είναι πραγματικά ανύπαρκτη).

Πώς μεταφράζεται η ανικανότητα αυτή στα σχολεία; Με τον μη έγκαιρο προγραμματισμό της στελέχωσής τους με το απαιτούμενο προσωπικό. Έχουμε φτάσει στο δεύτερο μισό του διδακτικού έτους κι υπάρχουν ακόμα κενά. Και δεν εννοούμε κενά που προέκυψαν έκτακτα αλλά κενά που ήταν απ' την αρχή της χρονιάς. Ή που καλύπτονται με άσχετους τρόπους. Ας δώσω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Σε δημοτικό λείπει δάσκαλος. Έχουμε καθηγητές γαλλικών που περισσεύουν (κι ο λόγος είναι ο μη σωστός προγραμματισμός των προσλήψεων κι εδώ έχει δίκιο ο υπουργός που λέει πως οι προσλήψεις γίνονταν ανάλογα με τις πιέσεις που δεχόταν το υπουργείο, μόνο που όταν αναφέρεται σε συνδικαλιστές, προφανώς εννοεί παρακοιμώμενους του υπουργείου που τους ονομάζει συνδικαλιστές ή αυτοαποκαλούνται τέτοιοι). Έτσι, αντί για δάσκαλο στέλνει καθηγητή γαλλικών. Κι ας είναι αυτός ακατάλληλος γι' αυτή τη θέση (από πολλές απόψεις, αλλά ας μην επεκταθώ).

Άλλο παράδειγμα. Φέτος προσλήψεις αναπληρωτών είχαν πει απ' την αρχή πως δεν θα γίνουν. Έλα όμως που υπάρχουν κενά, είτε έκτακτα, είτε αφού λόγω μη διορισμών οι θέσεις που αδειάζουν λόγω συνταξιοδότησης δεν καλύπτονται (πώς αλλιώς θα είχαμε μείωση κατά 30 χιλιάδες εκπαιδευτικούς μόνο στη δευτεροβάθμια, δηλ. 30% περίπου). Τι κάνει λοιπόν το σοφό υπουργείο. Προσλαμβάνει αναπληρωτές μέσω ΕΣΠΑ. Τι είναι ΕΣΠΑ για τους μη μυημένους: προγράμματα που επιδοτούνται σε μεγάλο ποσοστό (από 60% και άνω) απ' την Ευρωπαϊκή Ένωση (τους κουτόφραγκους δηλαδή). Που δίνει επιδοτήσεις για ανάπτυξη και το ελληνικό κράτος κάνει αυτό που οι πολιτικοί μας κατηγορούν ότι έκαναν οι αγρότες. Αντί για έργα ανάπτυξης, να βουλώσουμε τρύπες. Με κίνδυνο να μας πάρουν χαμπάρι και να ζητήσουν τα λεφτά τους πίσω. Για να γίνει πιο κατανοητό, φετινοί αναπληρωτές προσλήφθηκαν για "Διερεύνηση των Παραμέτρων Αναμόρφωσης και Εξορθολογισμού της Διδακτέας Ύλης και του Εκπαιδευτικού Υλικού στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο-Λύκειο-ΕΠΑΛ)". Οι άνθρωποι αυτοί είναι στα σχολεία και κάνουν μάθημα όπως κάνουμε κι όλοι οι υπόλοιποι (δεν ξέρω τι τίτλο είχαν οι προσλήψεις τις προηγούμενες χρονιές, πάντως οι αναπληρωτές ΕΣΠΑ δεν έκαναν διαφορετική δουλειά από τους υπόλοιπους).

Το αποκορύφωμα ήταν που έστειλαν τις προάλλες σε σχολείο έναν γυμναστή. Μα δεν έχουμε κενό τέτοιο λέει το σχολείο. Μα είχατε δηλώσει τον Οκτώβρη απαντάνε από παραπάνω (και προφανώς δεν ενημέρωσαν τα χαρτιά τους όταν έστειλαν και κάλυψαν το κενό). Τώρα τον στείλαμε, οπότε βρείτε του ώρες. Ας κάνει λιγότερες ώρες η διεύθυνση ή η υποδιεύθυνση. Μα δεν είναι αυτής της ειδικότητας. Κάντε αλλαγές, κάντε άνω κάτω το πρόγραμμα, δείτε με ποιον τρόπο, πάντως πρέπει να φαίνεται στο πρόγραμμα πως έχει ώρες:)

Αλλά και μ' αυτόν τον τρόπο δεν καλύπτονται τα κενά. Κι έτσι το υπουργείο βγαίνει στη διακονιά. Ζητιανεύει απ' τις υπηρεσίες που εποπτεύει και που χρόνια τις στελεχώνει με εκπαιδευτικούς, να στείλουν κάποιους στα σχολεία. Κι όλ' αυτά, στα μισά της χρονιάς, επαναλαμβάνω. Παράλληλα, αφού απέλυσε τους σχολικούς φύλακες τώρα προσλαμβάνει επιστάτες για να χτυπήσεις την ανεργία (!!! άλλους φυσικά, αφού τους ίδιους τους έχει προς το παρόν σε διαθεσιμότητα, άρα δεν είναι άνεργοι αφού εισπράττουν ένα μέρος του μισθού τους). Τι άλλο απολύσαμε (συγγνώμην, βάλαμε σε διαθεσιμότητα); Καθαρίστριες. Ωραία. Προσλαμβάνουμε και βοηθούς καθαριστές :) Τι άλλο θέλουμε να βολέψουμε να βρούμε πώς θα το δικαιολογήσουμε.

Μια χρονιά μόνο θυμάμαι να υπάρχει όλο το απαραίτητο προσωπικό στα σχολεία με την έναρξη των μαθημάτων. Ήταν το 1993, δεύτερο χρόνο υπουργίας του Σουφλιά στο Παιδείας. Για την στελέχωση των σχολείων οι προβλεπόμενες διαδικασίες έχουν σαφείς και προκαθορισμένες ημερομηνίες. Τον Νοέμβριο κάθε χρόνου οι εκπαιδευτικοί που είναι ήδη διορισμένοι κάπου αλλά ενδιαφέρονται να μετακινηθούν αλλού πρέπει να υποβάλουν τις σχετικές αιτήσεις που θα τις μαζέψει η υπηρεσία, θα τις ταξινομήσει ώστε το Μάρτη που θα τις χρειαστεί να τις έχει. Πέρυσι, αυτό έγινε τέλη Γενάρη, ενώ για φέτος αυτό δεν έχει γίνει ακόμα.

Το Φλεβάρη ζητούνται απ' τα σχολεία να καταγράψουν τι κενά και τι πλεονάσματα έχουν. Στην πράξη αυτό γίνεται καθημερινά με τις κεντρικές βάσεις δεδομένων που έχουν καθιερωθεί (Survey, My School, πήξαμε στα αγγλικά). Πάντως, τακτικά ζητιούνται να υποβληθούν και με άλλον τρόπο τα στοιχεία αυτά. Υποτίθεται πως τέλη Φλεβάρη οι Διευθύνσεις (σε επίπεδο νομού δηλ.) θα στείλουν τα στοιχεία αυτά στο υπουργείο και με βάση αυτά θα γίνουν το Μάρτη οι τυχόν μετακινήσεις που μπορούν να γίνουν και οι σχετικές προσλήψεις μετά. Δηλ. το Μάρτη θα μπουν τα στοιχεία στους υπολογιστές και κάποια στιγμή τον Απρίλη ανακοινώνονται ποιοι θα είν' οι τυχεροί. Αυτοί πρέπει να δηλώσουν τα σχολεία που θέλουν ώστε μέχρι τέλος Μάη να ξέρουν σε ποιο σχολείο θα είναι την επόμενη χρονιά. Μέχρις εδώ όλα μοιάζουν μια χαρά.

Πλην όμως η πρακτική μέχρι τώρα έλεγε πως το σχολείο έλεγε πως του λείπει π.χ. ένα μαθηματικός. Το ΠΥΣΔΕ (υπηρεσιακό συμβούλιο που ασχολείται με τέτοια θέματα) παίρνοντας υπόψη του πως αλλού κάπου στην περιοχή περίσσευε έδινε 0 κενά. Η διεύθυνση όμως ήθελε να βολέψει κάποιον κι έτσι έδινε 2 (ένα αυτό που ήθελε κι ένα για ξεκάρφωμα και για σιγουριά). Το υπουργείο που ήθελε να βολέψει αυτόν τον κάποιον κάπου αλλού έστελνε 5 και το ΠΥΣΔΕ, που είχε την ατυχία να πρέπει να κάνει τοποθετήσεις, να μην ξέρει τι να τους κάνει. Γιατί είτε τους τοποθετούσε κάπου υπεράριθμους, είτε τους άφηνε ξεκρέμαστους για να καλύψει καμιά τρύπα όταν και όπου παρουσιαστεί, ήταν υπόλογο σε οποιονδήποτε διοικητικό έλεγχο.

Πέρ' απ' αυτό, οι προθεσμίες συνήθως δεν τηρούνταν. Αντί τέλος Μάρτη, αρχές Απρίλη να ανακοινώνονται οι μεταθέσεις, αυτό συνήθως καθυστερεί. Η παράδοση ήθελε να γίνεται η δημοσίευση Μ. Τετάρτη, αλλά υπήρξαν και χρονιές με καθυστερήσεις. Θυμάμαι το 1999, τη χρονιά που ήθελα εγώ μετάθεση. Που όμως ήταν και χρονιά ευρωεκλογών (όπως και φέτος). Και ένα μήνα πριν τις εκλογές (είτε εθνικές είτε ευρωεκλογές) απαγορεύονται διορισμοί ή μετακινήσεις δημοσίων υπαλλήλων. (Και το '96 που διορίστηκα υπήρξε καραμπόλα, αφού τη μέρα που ανακοινώθηκαν οι διορισμοί διαλύθηκε κι η κυβέρνηση και προκηρύχτηκαν εκλογές, οπότε τρέξανε και πήραν ημερομηνία ΦΕΚ την ίδια μέρα για να μην υπάρξει πρόβλημα, ενώ άλλες φορές που έγινε το ίδιο, πήραν ειδική άδεια απ' το ανώτατο δικαστήριο). Το '99 λοιπόν, καθυστέρησαν τόσο τις μεταθέσεις που έπιασε η προεκλογική περίοδος κι έτσι η ανακοίνωσή τους έγινε τη Δευτέρα 15 Ιουνίου, την επομένη των ευρωεκλογών. Αποτέλεσμα οι τοποθετήσεις στα σχολεία να γίνουν στα μέσα Ιουλίου, εγώ πήγα στις 27/7, εν μέσω διακοπών δηλαδή.

Αλλά αν αυτό δικαιολογείται λόγω ευρωεκλογών, για πέρυσι ποια δικαιολογία υπάρχει και βγήκαν στις 12/6; Μ' αποτέλεσμα οι τοποθετήσεις να γίνουν πάλι μέσα στις διακοπές; (Αλλά προς τι η απορία; Εδώ κατάφεραν μια χρονιά να πάνε οι διευθυντές στις θέσεις τους στα μέσα του Νοέμβρη)! Χώρια πως όλοι οι νόμοι για αλλαγές στα σχολεία (βασικά στα Λύκεια) ψηφίζονται Σεπτέμβρη, αφού έχουν ξεκινήσει και καλούνται να λειτουργήσουν με βάση τις προβλέψεις του υπό ψήφιση νόμου (κάτι βασικά παράνομο). Αλλά κι απ' το Σεπτέμβρη που ψηφίστηκε η τελευταία αλλαγή (Ν 4186, 17/9/2013) έχουν περάσει 5 μήνες και τώρα ετοιμάζονται να ξεκινήσουν να οργανώνουν την τράπεζα θεμάτων που προβλέπει ο νόμος και που θα χρειαστεί στις εξετάσεις του Μαΐου. Και θυμήθηκαν πως πρέπει να γραφτούν και καινούρια βιβλία, αλλά προς το παρόν κάντε δουλειά με τα παλιά κι ας είναι ακατάλληλα. Και για να μην πάει χαμένη η ευκαιρία, να ρίξουμε καμιά μπηχτή στους εκπαιδευτικούς, σάματις μας ρώτησαν ποτέ για τα βιβλία που μας δίνουν να διδάξουμε.

Αφού γίνουν οι μετακινήσεις αυτές, με βάση τα κενά που θα διαμορφωθούν πρέπει να γίνουν αποσπάσεις (δηλ. μετακινήσεις προσωρινές, για έναν χρόνο) και διορισμοί (αυτοί για τη χρονιά που τρέχει δεν έχουν γίνει ακόμα, μόλις πρόσφατα βγήκε η σχετική εγκύκλιος). Κι όχι μόν' αυτό αλλά να προσληφθούν και αναπληρωτές όπου υπάρχουν προσωρινά κενά που δεν καλύπτονται απ' τις αποσπάσεις (ή που δημιουργούνται μ' αυτές). Και μιας και όλ' αυτά γίνονται κεντρικά από το υπουργείο (για να μην γίνονται συναλλαγές και παρατυπίες απ' τους υφιστάμενους, τόση εμπιστοσύνη και μετά ζητάει από μας να έχουμε εμπιστοσύνη στην αξιολόγηση που στήνουνε και που εκεί επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους) πρέπει να γίνουν άλλες διαδικασίες τοπικά (αιτήσεις, βάλσιμο σε σειρά και τοποθέτηση ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις ανάγκες). Όλ' αυτά σημαίνουν προθεσμίες και εργατοώρες δηλαδή χρόνο. Έτσι ξεκινά η σχολική και η διδακτική χρονιά και δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί. Και δεν ολοκληρώνονται ούτε τις μέρες μέχρι ν' αρχίσουν τα μαθήματα οπότε το πρόγραμμα που φτιάχνεται είναι προσωρινό (μέχρι τώρα έχω φτιάξει 17 διαφορετικά προγράμματα με μεγάλες ή μικρές αλλαγές, την ατυχία μου μέσα). Και δεν φτάνει αυτό, υπάρχουν κι οι μετακινήσεις των μαθητών που μπορούν να γίνουν μέχρι

Τι θα μπορούσε να γίνει; Αυτό που προβλέπει η νομοθεσία (κι είναι αντίστοιχο μ' αυτό που γίνεται στη Γερμανία). Το Φλεβάρη ξεκινάνε (και ολοκληρώνονται) όλες οι σχετικές μετακινήσεις εκπαιδευτικών (και στην Γερμανία και μαθητών. Δύσκολα να μετακινηθεί μαθητής την επόμενη χρονιά αν δεν έχει έγκριση απ' τον προηγούμενο χειμώνα κι αυτό μόνο αν στο σχολείο που θα πάει έχει κενές θέσεις). Μέχρι τον Ιούνη έχουν γίνει όλες οι σχετικές κινήσεις, μεταθέσεις, αποσπάσεις, διορισμοί, προσλήψεις αλλά και οι τοποθετήσεις των εκπαιδευτικών στις νέες τους θέσεις. Έτσι όλοι ξέρουν πού θα βρίσκονται την 1η Σεπτέμβρη αλλά και κάθε σχολείο ξέρει ποιο θα είναι το προσωπικό του. Και φτιάχνει το πρόγραμμα μαθημάτων για την επόμενη χρονιά.

Ναι, τέτοια πρόβλεψη υπάρχει στον (ελληνικό) νόμο. Που οι προϊστάμενοι φροντίζουν να θυμίζουν ταχτικά και κάθε χρόνο, να ζητούν μάλιστα να τους υποβληθεί το σχετικό πρόγραμμα για να είναι σίγουροι πως συντάχθηκε, αρκετά σχολεία το κάνουνε, έστω κι αν ξέρουν όλοι πως αυτό είναι καθαρά θεωρητικό και δεν θα ισχύσει πουθενά. Η υποκρισία και η τυπολατρία στο απόγειό της.

Αν όμως τα πράγματα γίνονταν στην ώρα του, αν δεν χάνονταν χιλιάδες διδακτικές ώρες γιατί δεν υπάρχουν καθηγητές (πάλι μόνο για το σχολείο μου να αναφερθώ, βιολογία, που υποτίθεται πως ως μάθημα πανελλαδικών έχει προτεραιότητα, ξεκίνησε να διδάσκεται αρχές Νοέμβρη ενώ κάποιες ώρες φυσική μια βδομάδα αργότερα), αν τα μαθήματα γίνονταν σ' όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους κι όχι με περικοπές στην αρχή και στο τέλος λόγω εξετάσεων, τότε δεν θα υπήρχε θέμα επιμήκυνσης. Γιατί μπορεί εξετάζοντας στενά τη διάρκεια των μαθημάτων μπορεί να φαίνεται πως στην Ελλάδα έχουν οι μαθητές περισσότερες διακοπές από άλλες χώρες (αν και στις χώρες που επιλέγονται στο συγκεκριμένο άρθρο δεν αναφέρονται κι άλλες που έχουν ακόμα περισσότερες όπως κάποια κρατίδια της Γερμανίας) αλλά αν πάρουμε το διδακτικό έτος, θα δούμε πως δεν είναι έτσι.

Θα κλείσω επαναλαμβάνοντας την άποψή μου για άλλη μια φορά. Αυτό που χρειάζεται είναι σωστή οργάνωση του χρόνου κι όχι αποσπασματικά (και αναποτελεσματικά) μέτρα. Κάτι που πολλές φορές το λέμε στους μαθητές μας. Καιρός να το δείξουμε και με το παράδειγμά μας. Κι άμα καταφέρουν να είναι συνεπείς αυτοί με τις προθεσμίες που εκείνοι βάζουνε ίσως να μπορούμε να συζητήσουμε και για την αξιολόγηση των σχολείων (που και πάλι σηκώνει κουβέντα).