Ο Κεμάλ

Όπου και να πας, όπου και να σταθείς στην Τουρκία θα δεις και μια απεικόνιση του Μουσταφά Κεμάλ, του λεγόμενου Ατατούρκ, παναπεί Πατέρας των Τούρκων. Σε πορτρέτα, σε αγάλματα ή και σε μια απλή παρουσίαση, όπως στη φωτογραφία. Σε μαγαζιά και ταβέρνες, σε σχολεία, σε δρόμους και πλατείες, όπου πας κι όπου σταθείς θα πέσεις πάνω του πολλές φορές κι όχι μία. Μόνο στα τζαμιά δεν τον έχουνε. Κι υπάρχει λόγος για όλ' αυτά. Μόνο που δεν ξέρω για πόσο ακόμα :)

Ο Κεμάλ ήταν στρατιωτικός. Ξεκίνησε απ' την κατώτερη στρατιωτική σχολή της (οθωμανικής) Θεσσαλονίκης (όπου και γεννήθηκε) αλλά προχώρησε παραπάνω. Συμμετείχε στο κίνημα των Νεότουρκων το 1908 αλλά συνέχισε την στρατιωτική του καριέρα. Ήταν ο διοικητής (και νικητής) του τουρκικού στρατού στη μάχη της Καλλίπολης (που κατάφερε να αποτρέψει την Αντάντ από το να ελέγξει τα Δαρδανέλια) και συνέχισε την στρατιωτική του καριέρα! Πήρε και δυο περιοχές απ' τους Ρώσους κι έτσι η στρατιωτική του καριέρα απογειώθηκε κι έγινε υποστράτηγος.

Όμως με το Σαράι δεν τα πήγαινε καλά ποτέ. Προσπαθούσαν ν' απαλλαχτούν απ' αυτόν αλλά τους τη φύλαγε. Εκτός απ' το 1908 πολλές φορές έκανε κινήσεις κατά του σουλτάνου και του μέχρι τότε καθεστώτος. Ώσπου, στα 1920 (κι ενώ είχε καταδικαστεί σε θάνατο για τις αντιρρήσεις του αυτές) κάνει πραξικόπημα και παίρνει αυτός την εξουσία. Κι αρχίζουν οι μεγάλες αλλαγές:

Πρώτη αλλαγή, η στρατιωτική νίκη ενάντια σε στρατό που είχε στόχο να πάρει κομμάτι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το κακό για την Ελλάδα ήταν πως ο στρατός αυτός ήταν ο ελληνικός. Κι επειδή στην περιοχή ζούσαν Έλληνες, η συνέχεια δεν ήταν καθόλου καλή γι' αυτούς. Αλλά απ' τη μεριά του, νικητής ήταν ό,τι ήθελε έκανε. Μέχρι τότε είχαν φύγει μεγάλα κομμάτια της χώρας: φτιάχτηκαν οι Βαλκανικές χώρες και χώρες της Μέσης Ανατολής. Η αυτοκρατορία είχε αποψιλωθεί. Την κοπάνησε κι ο σουλτάνος κι ο Κεμάλ έγινε ο κυρίαρχος του κράτους. Και μιας κι απ' την Οθωμανική αυτοκρατορία είχε μείνει ουσιαστικά το κομμάτι που έμεναν μόνο οι Τούρκοι άλλαξε και το όνομα του κράτους και το έκανε Τουρκική Δημοκρατία. Δεύτερη αλλαγή.

Κι αφού έγινε πρόεδρος του νέου κράτους συνέχισε τις αλλαγές: Αφού μετέφερε την πρωτεύουσα απ' τη Κωνσταντινούπολη, που είχε όνομα και παρελθόν αλλά αφενός ήταν γωνία κι αφετέρου το παρελθόν της δεν βόλευε το εθνικό κίνημα στην Άγκυρα που βρίσκεται περίπου στο κέντρο της Τουρκίας, μετονόμασε και την Πόλη σε Ισταμπούλ,

Οι γυναίκες δεν ήταν υποχρεωμένες να φοράνε φερετζέ, ούτε καν μαντίλα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά τους έδωσε και δικαίωμα ψήφου. Το πώς το χρησιμοποίησαν και πότε είναι άλλο θέμα μιας και από το να έχει δικαίωμα μέχρι το να το χρησιμοποιεί με τη δική της θέληση και κρίση έχει κάμποση απόσταση.

Επέβαλε το χωρισμό κράτους και θρησκείας. Αυτό που στην Ελλάδα του 21ου αιώνα είναι όνειρο απατηλό, επιβλήθηκε στην Τουρκία των αρχών του 20ου. Βέβαια αυτό σηκώνει συζήτηση (και θα την κάνουμε παρακάτω) για το τι γίνεται σε τέτοιους διαχωρισμούς. Τέλος πάντων, αφού ξέκοψε με τη θρησκεία άλλαξε και τα γράμματα της γλώσσας. Όχι πια το αραβικό αλφάβητο αλλά το λατινικό. Και δεν χρειαζόταν το μουσουλμανικό ημερολόγιο. Έβαλε στη χώρα το δυτικό (Γρηγοριανό), Με αργία την Κυριακή κι όχι την Παρασκευή.

Έκανε κι άλλα πολλά ακόμα, μέχρι τις 10 του Νοέμβρη (σαν χτες) του 1938 που πέθανε. Κι όταν ο Κεμάλ έφυγε, οι υποθήκες του έμειναν κι η Τουρκία βάδιζε αυτόν το δρόμο. Φρόντιζαν γι' αυτό κι οι στρατηγοί. Αφού αυτός που ανέλαβε με πραξικόπημα τιμάται έτσι, γιατί κι οι άλλοι να μην κάνουν ένα πραξικόπημα όταν δεν συμφωνούν με τη διακυβέρνηση της χώρας. Ειδικά τις δεκαετίες 70 και 80 αυτά συνέβαιναν κάθε τρεις και λίγο.

Μέχρι που έφτασε ο Ερντογάν. Αυτός ήταν (είναι) ισλαμιστής. Κατάφερε κι έγινε πρωθυπουργός και πρόεδρος της Τουρκίας παρόλο που στο ξεκίνημά του κάτι τέτοιο ήταν απαγορευμένο απ' το νόμο. Αλλά οι νόμοι αλλάζουνε. Κι ο Ερντογάν κάνει ό,τι μπορεί για να ανατραπεί ο Κεμάλ στο όνομα του Κεμάλ. Για να το δείξει το νέο στάτους, μεταφέρει το προεδρικό μέγαρο απ' αυτό που χτίστηκε απ' τον Κεμάλ σ' ένα άλλο που χτίστηκε απ' τον ίδιο (και που κόστισε μόλις μισό δις ευρώ), Ζητάει ν' αλλάξει το σύνταγμα της χώρας. Και το θέμα είναι πως οι Τούρκοι τον ψηφίζουνε αβέρτα. Πρόεδρος βγήκε με πάνω από 50% απ' την πρώτη Κυριακή.

Τι θα κάνει ο Ερντογάν όταν πάρει τις εξουσίες που θέλει και τι θα μείνει απ' το οικοδόμημα του Κεμάλ θα το δείξει το μέλλον. Άραγε πώς θα είναι τα 100χρονα της Τουρκικής δημοκρατίας; Δεν μπορώ να προβλέψω.